Farmaceuta odmówi sprzedaży prezerwatywy? Większej bzdury dziś nie przeczytacie

Tygodnik „Polityka” poinformował dziś, że w przyjętej w ubiegłym tygodniu ustawie o zawodzie farmaceuty znalazł się zapis umożliwiający farmaceutom odmawianie sprzedaży „środków do regulacji poczęć” będących wyrobami medycznymi. Przedstawiciele samorządu aptekarskiego dementują…

Przedstawiciele samorządu wskazują, że interpretacja zmian opisana w artykule "Polityki" to fake news (fot. Shutterstock)

Zdaniem dziennikarki „Polityki” – Agaty Szczerbiak – w ustawie o zawodzie farmaceuty, która została przyjęta przez Sejm w ubiegłym tygodniu, znalazł się zapis umożliwiający farmaceutom odmowę sprzedaży prezerwatyw i innych produktów do tzw. antykoncepcji barierowej. Zdaniem autorki „nowelizowany przepis poszerza też grupę, ze względu na której zdrowie i życie aptekarz może nie wydać prezerwatywy – teraz będą to pacjenci oraz tajemnicze „inne osoby”” (czytaj również: Ustawa o zawodzie farmaceuty już w Senacie. Opublikowano treść po zmianach…).

A dokładniej chodzi o zmiany w art. 96 ust. 5 Prawa farmaceutycznego, który wymienia przypadki, gdy farmaceuta i technik farmaceutyczny mogą odmówić wykonania usługi farmaceutycznej lub wydania produktu leczniczego, wyrobu medycznego lub środka specjalnego przeznaczenia żywieniowego (czytaj również: Klauzula sumienia farmaceuty – czy jest potrzebna?).

A dokładniej przepisy mówią:

Fragment ustawy o zawodzie farmaceuty budzący kontrowersje

Zdaniem dziennikarki „Polityki” do tej pory farmaceuci mieli prawo odmówić wydania produktów leczniczych, czyli np. środków mających leczyć otyłość, wpływając na przyspieszenie metabolizmu. Farmaceuta miał prawo odmówić sprzedaży danego produktu jedynie z uwagi na „dobro pacjenta”.

– Obecnie procedowana nowelizacja rozszerza to pojęcia, co w praktyce pozostawia farmaceucie pełną dowolność decydowania o tym, czy wyda pacjentowi środki antykoncepcyjne – czytamy.

Bzdura i fakenews

Z takim rozumieniem przepisów nie zgadzają się jednak przedstawiciele samorządu aptekarskiego, a doniesienia „Polityki” nazywają fake newsem.

– Głupszej rzeczy, niż informacja, że Farmaceuta będzie mógł odmówić wydania prezerwatywy na podstawie Ustawy o zawodzie farmaceuty, dzisiaj nie przeczytacie – pisze Marek Tomków, wiceprezes NRA.

Głupszej rzeczy, niż informacja, że Farmaceuta będzie mógł odmówić wydania prezerwatywy na podstawie Ustawy o zawodzie farmaceuty, dzisiaj nie przeczytacie.
— Marek Tomków (@MarekTomkow) November 4, 2020

Podkreśla też, że przepisy zmieniono w ten sposób, aby pracownik apteki mógł np. odmówić sprzedaży strzykawek narkomanowi. Wtóruje mu Michał Byliniak (wiceprezes NRA, prezes ORA w Warszawie), który wprost określa doniesienia „Polityki” fake newsem i apeluje do redakcji o sprostowania.

– Nie ma takich zapisów w Ustawie o Zawodzie Farmaceuty ani odnośnie antykoncepcji ani jakiejkolwiek innej formy klauzuli sumienia. Proszę o sprostowanie tej informacji – pisze na Twitterze.

Nie ma takich zapisów w Ustawie o Zawodzie Farmaceuty ani odnośnie antykoncepcji ani jakiejkolwiek innej formy klauzuli sumienia. Proszę o sprostowanie tej informacji.
— Michał Byliniak (@MByliniak) November 4, 2020

Stanowisko samorządu aptekarskiego w tej kwestii potwierdził też wiceminister zdrowia, Maciej Miłkowski – odpowiedziany ze strony resortu za ustawę o zawodzie farmaceuty.

Wszystko potwierdzam ⬇️ https://t.co/tmyk8084GI
— Maciej Miłkowski (@Milkowski_M) November 4, 2020

Warto też wrócić uwagę, że prawo do odmowy wydania z apteki wyrobów medycznych, jakie zyskają jej pracownicy, koreluje z dynamicznym rozwojem tej kategorii produktów. Od kilku lat farmaceuci sygnalizują, że w wyrobach medycznych oraz częściej „tylnymi drzwiami” wprowadza się do sprzedaży „bez recepty” antybiotyki, do tej pory wydawane wyłącznie z przepisu lekarza. Interpelację w tej sprawie skierowała niedawno do Ministra Zdrowia posłanka Lewicy, Marcelina Zawisza. Zwracała uwagę, że taka kwestia ta jest tym bardziej istotna w świetle ustaleń Najwyższej Izby Kontroli dotyczących działania Narodowego Programu Ochrony Antybiotyków (czytaj więcej: Antybiotyk w wyrobie medycznym? Posłanka chce wyjaśnień…).

Zmiana w przepisach umożliwi pracownikom aptek ograniczenie nadużywania tego typu preparatów, które może prowadzić do szkodliwej antybiotykooporności.

Wątpliwości Lewicy

Nie wszyscy farmaceuci jednak doniesienia tygodnika dementują. Jerzy Przystajko – farmaceuta i działacz Lewicy – uważa, że zmiany w art. 96 pkt 5 ust 1. Prawa Farmaceutycznego poszerzają możliwości odmowy wydania określonych produktów w aptece o wyroby medyczne. Upatruje w tym próby wprowadzenia „tylnymi drzwiami” klauzuli sumienia dla farmaceutów. Jego ugrupowanie zwracało zresztą na to uwagę już w trakcie procedowania ustawy o zawodzie farmaceuty, podczas Komisji Zdrowia. Nikt jednak nie potraktował tego poważnie (czytaj również: GIF: Klauzula sumienia farmaceutów jest dopuszczalna, ale…).

Zmiany w art. 96 pkt 5 ust 1. Prawa Farmaceutycznego. Poszerzenie możliwości odmowy wydania o wyroby medyczne.
— Jerzy Przystajko (@JPrzystajko) November 4, 2020

Lewica w trakcie prac nad projektem ustawy o zawodzie farmaceuty apelowała też o zmiany, które uniemożliwiłyby farmaceutom udział w reklamach suplementów diety i wyrobów medycznych. Propozycje te nie zostały jednak przyjęte, dlatego ostatecznie Lewica wstrzymała się od głosu w ubiegłotygodniowym głosowaniu nad ustawą w Sejmie. Obecnie ustawa czeka na rozpatrzenie przez senacką Komisję Zdrowia. Lewica już zapowiedziała, zgłoszenie do niego poprawek. Jedna z nich ma dotyczyć wykreślenia wyrobów medycznych z art. 96 pkt 5 ust 1. Prawa farmaceutycznego.

©MGR.FARM

Artykuł sponsorowany

Redakcja mgr.farm

Pacjent po zawale z problemem rzucenia palenia

23 marca 202315:33

Do apteki, przychodzi 39-letni pan Tomasz. Od ponad 20 lat jest on czynnym palaczem, wypalającym ponad 20 papierosów dziennie. 10 lat temu zdiagnozowano u niego nadciśnienie tętnicze, w związku z czym stosuje on metoprolol (Metocard ZK) w dawce 47,5 mg/dzień. 3 lata temu pan Tomasz przeszedł zawał mięśnia sercowego, co było impulsem dla niego do porzucenia nałogu. W tym celu rozpoczął on farmakoterapię preparatem zawierającym w składzie cytyzynę. Niestety ta próba okazała się nieskuteczna. Teraz, po raz kolejny chce on porzucić palenie tytoniu, więc przyszedł do apteki z prośbą o pomoc farmaceuty w doborze najlepszej ku temu metody.

Palenie papierosów zwiększa ryzyko wystąpienia chorób sercowo-naczyniowych

Zdiagnozowane u Pana Tomasza nadciśnienie tętnicze krwi z pewnością ma związek z uzależnieniem od nikotyny. Palenie papierosów obok zaburzeń gospodarki lipidowej należy do czynników ryzyka pierwszego rzędu wystąpienia chorób sercowo-naczyniowych [1]. Co więcej, to właśnie uzależnienie od nikotyny przyczyniło się prawdopodobnie również do wystąpienia zawału mięśnia sercowego, w tak młodym wieku. Szacuje się, że ryzyko wczesnej śmierci sercowej u palaczy w porównaniu z osobami niepalącymi wzrasta nawet 3-krotnie. Ponadto wykazano, że główną przyczyną rozwoju choroby wieńcowej serca oraz miażdżycy naczyń krwionośnych u osób poniżej 40. roku życia jest palenie papierosów [2].

Zależność pomiędzy zwiększonym ryzykiem wystąpienia choroby niedokrwiennej serca, a paleniem papierosów wynika z kilku mechanizmów:

dym tytoniowy uszkadza śródbłonek naczyń krwionośnych;
składniki dymu tytoniowego zwiększają aktywność płytek krwi, prowadząc do większego prawdopodobieństwa ich nadmiernej agregacji. Zwiększona krzepliwość krwi jest w głównej mierze odpowiedzialna za powstawanie zawału i determinuje jego rozległość;
następuje wzrost skłonności do skurczów naczyń wieńcowych (prowadzi to do odczucia bólu w klatce piersiowej , a przy długotrwałym skurczu do zawału mięśnia sercowego) [2];

Palenie papierosów nasila objawy choroby niedokrwiennej serca i zwiększa ryzyko zgonu

Palenie papierosów przez pana Tomasza po zdiagnozowaniu u niego nadciśnienia tętniczego i włączenia do jego farmakoterapii metoprololu nie było rozsądne. Wykazano, że u pacjentów palących papierosy występuje osłabiona skuteczność działania beta-blokerów, do których należy metoprolol. Decyzja o porzuceniu nałogu po przebytym zawale mięśnia sercowego jest niezwykle istotnym wydarzeniem w życiu pana Tomasza. U osób kontynuujących palenie papierosów po przebytym zawale mięśnia sercowego, przeżywalność w okresie 8 lat wynosi zaledwie 23%. Natomiast, gdy po wystąpieniu zawału mięśnia sercowego pacjent zdecyduje się na porzucenie nałogu, przeżywalność w okresie 8 lat wzrasta do ponad 50% [1,2]. Dlatego rzucenie palenia należy uznać za najważniejszy element niefarmakologicznej terapii zmniejszania ryzyka wystąpienia incydentów sercowo-naczyniowych [1].

Farmaceuta w rozmowie z pacjentem stara się wyjaśnić, jakie zalety niesie ze sobą rzucenie palenia papierosów w odniesieniu do ryzyka związanego z występującymi u pana Tomasza chorobami przewlekłymi. Ponadto uspokaja go w związku z nieudaną próbą rzucenia palenia sprzed kilku lat. Farmaceuta wspomina, że zaledwie 10% palaczy podejmujących próbę rzucenia palenia, osiąga sukces [3]. W związku z tym zachęca go, do podjęcia kolejnej próby walki z nałogiem. Ze względu na to, że poprzednio stosowany preparat z cytyzyną okazał się nieskuteczny, tym razem proponuje mu wybrać nikotynową terapię zastępczą. Polega ona na zastąpieniu nikotyny pochodzącej z papierosów, nikotyną w innej postaci- pozbawionej szkodliwych substancji znajdujących się w dymie papierosowym [3].

Zastosowanie nikotynowej terapii zastępczej ma na celu stopniowe zmniejszenie głodu nikotynowego, przy jednoczesnym niwelowaniu ryzyka wystąpienia przykrych objawów zespołu abstynencyjnego (np. bólów głowy). Następuje to poprzez zmniejszenie zależności funkcjonowania organizmu od konieczności przyjmowania nikotyny. Celem takiego działania jest odzwyczajenie od palenia papierosów i całkowite zaprzestanie stosowania jakichkolwiek produktów z nikotyną w składzie. Nikotynowa terapia zastępcza jest dostępna pod różnymi postaciami:

gumy do żucia;
pastylki do ssania;
systemy transdermalne;
aerozole doustne [4,5];

W aptece preparaty należące do niej można otrzymać bez recepty. Panu Tomaszowi ze względu na bardzo dużą ilość wypalanych papierosów (powyżej 20 dziennie) zalecana zostaje terapia przy użyciu gum do żucia [5]. Farmaceuta zaleca pacjentowi żucie gumy zawierającej 4 mg nikotyny w odstępach 1-2 -godzinnych aż do momentu pojawienia się smaku i uczucia mrowienia w jamie ustnej. Następnie należy umieścić gumę pomiędzy policzkiem a dziąsłami. Czynność ta powinna trwać ok. 30 minut. Wówczas nie powinno się spożywać żadnych posiłków oraz płynów. W ciągu doby pan Tomasz nie powinien stosować więcej niż 8-12 gum. Co więcej, w ciągu 3 miesięcy od początku terapii zaleca się, by spróbował on zastosować gumy do żucia z mniejszą zawartością nikotyny (2 mg), a przez kolejne kilka miesięcy rozpoczął stopniowe ich odstawianie (do 6 miesięcy od początku kuracji). Pacjent został także poinformowany o wystąpieniu możliwych działań niepożądanych, takich jak suchość w jamie ustnej, podrażnienie błony śluzowej przewodu pokarmowego, kaszel, czy zaburzenia snu [5,6].

Pan Tomasz został także poinformowany o bardzo ważnej roli, jaką odgrywają metody psychologiczne w procesie rzucania palenia. Mowa tu o takich działaniach jak:

nagradzaniu siebie za niepalenie papierosów;
samokontrola swojego nałogu, np. oduczenie się odruchu palacza, czyli chęci ciągłego trzymania czegoś w ręce;
psychoterapia grupowa, czyli spotkania z innymi uzależnionymi osobami i wymiana doświadczeń w dotarciu do celu [2];

Również, jako sposób wspomagający rzucenie palenia należy rozważyć akupunkturę. Ta niekonwencjonalna metoda, pozwala na rozluźnienie swojego ciała, zredukowanie stresu i pozbycie się w ten sposób chęci palenia. Jest coraz częściej wykorzystywana jako metoda wspomagająca farmakoterapię u osób zmagających się z nałogiem palenia tytoniu [3].

Literatura:

Walewska E, Ścisło L, Szczepanik A, Nowak A, Gądek M, Machnik K. Palenie tytoniu wśród pacjentów z chorobami układu sercowo-naczyniowego. Pielęgniarstwo Chirurgiczne i Angiologiczne 2015; 3:170-175.
Kośmicki M. Palenie tytoniu przez pacjentów z chorobą niedokrwienną serca- możliwości terapii. Przewodnik Lekarza: 38-47
Lempart A. Sposoby zaprzestania nałogu palenia papierosów- mity i kontrowersje. Akademia Krakowska Frycza-Modrzewskiego. Kraków 2015, dostęp online: https://repozytorium.ka.edu.pl/bitstream/handle/11315/2813/Aleksandra%20Lempart.pdf?sequence=1&isAllowed=y
Lachowicz M. Uzależnienie od papierosów – jak zwiększyć szanse na pokonanie nałogu? Aptekarz Polski 2020; dostęp online: https://www.aptekarzpolski.pl/wiedza/uzaleznienie-od-papierosow-jak-zwiekszyc-szanse-na-pokonanie-nalogu/6/
Mejza F, Cedzyńska M, Bała M, Górecka D. Uzależnienie od tytoniu, Medycyna Praktyczna 2022; dostęp online: https://www.mp.pl/interna/chapter/B16.II.3.23.
CHPL Nicorette gumy do żucia.