ALERGICZNE ZAPALENIE SPOJÓWEK W TEORII

Reakcje alergiczne w obrębie oczu są tak samo ważne i częste jak alergie w obrębie błony śluzowej nosa [4]. Nie wszyscy zdają sobie sprawę z faktu, że nawet 40% osób może być dotkniętych objawami alergicznymi ze strony oczu. W ankietach dotyczących wpływu alergii na komfort życia objawy oczne zostają zwykle umieszczone na I miejscu [4]!

Alergia wywoływana jest przez współdziałanie czynników środowiskowych i genetycznych [2]. Wśród popularnych alergenów wymienić należy przede wszystkim pyłki roślin, roztocza, sierść zwierząt czy zarodniki grzybów [5]. Nie należy jednak zapominać o innych czynnikach ryzyka wystąpienia alergii. Mowa tu chociażby o zanieczyszczeniach środowiska, które na przestrzeni ostatnich lat przyczyniły się do znaczącego wzrostu ilości osób ze stwierdzoną alergią. Statystki pokazują, że odsetek osób z problemami alergicznymi w dużych miastach jest znacząco wyższy aniżeli na terenach wiejskich, co potwierdza tylko tezę o wzajemnej korelacji zanieczyszczeń środowiska z występowaniem alergii [2,3,6]. Zwłaszcza w okresie zimowym, gdy ilość zanieczyszczeń w powietrzu jest zdecydowanie wyższa mogą one drażnić błony śluzowe i przyczyniać się do rozwoju stanu zapalnego [6].

JAK ZACHOWUJE SIĘ OKO I POWIEKA U OSÓB Z ALERGICZNYM ZAPALENIEM SPOJÓWEK?

Kontakt z alergenami przyczynia się do uwalniania m.in. histaminy [7]. Ta z kolei jest głównym powodem występowania nieprzyjemnych objawów, takich jak:

• swędzenie oka
• przekrwienie spojówek
• obrzęk powiek
• łzawienie oczu
• pieczenie
• światłowstręt [8].

Wymienione objawy znacząco pogarszają komfort życia danej osoby. Histamina uwalniania jest m.in. z komórek tucznych, których ilość u osób z alergicznym zapaleniem spojówek znacząco wzrasta [4]. Bogate unaczynienie spojówki sprawia, że objawy zapalenia występują niezwykle szybko po kontakcie z alergenem i przyjmują zwykle intensywny przebieg.

CZY OSOBY Z ALERGIĄ MOGĄ/POWINNY STOSOWAĆ KROPLE DO OCZU?

Odpowiedź brzmi tak. Leki w postaci kropli do oczu wchłaniają się dość szybko przez błonę śluzową gałki ocznej (tj. przez spojówkę), dzięki czemu mogą szybko wywołać odpowiedni efekt terapeutyczny tam, gdzie jest on niezbędny [4]. Co prawda pojawiają się sytuacje wystąpienia krótkotrwałej reakcji nadwrażliwości na krople, ale w głównej mierze wynikają one z obecności w kroplach substancji konserwujących [4,10]. Rozwiązaniem może być używanie kropli pozbawionych konserwantów w specjalnie do tego stworzonych opakowaniach zabezpieczających przed zanieczyszczeniem mikrobiologicznym [9,10].

CZY W WALCE Z ALERGIĄ WYSTARCZĄ SAME TABLETKI?

W odniesieniu do alergicznego zapalenia spojówek odpowiedź brzmi – niekoniecznie. Co prawda doustne formy leków przeciwhistaminowych mogą w pewnym stopniu redukować objawy oczne, niemniej jednak wykazano, że objawy ze strony oczu są lepiej kontrolowane przez podanie miejscowe substancji przeciwalergicznej aniżeli doustne [4]. Co więcej – nadmierne stosowanie doustnych leków przeciwhistaminowych może wywierać niekorzystny wpływ na spojówkę i powodować jej nadreaktywność, a także wywoływać lub nasilać objawy zespołu suchego oka[10]. Dlatego też stosowanie miejscowych kropli przeciwalergicznych uznaje się za zasadne.

CZY PODCZAS ALERGII WYSTARCZY SAMO NAWILŻANIE OCZU? A MOŻE WARTO ZASTOSOWAĆ SUBSTANCJĘ PRZECIWALERGICZNĄ?

Samo nawilżenie oka nie wystarczy. W związku z tym, że głównymi objawami alergicznego zapalenia spojówek są swędzenie, pieczenie, łzawienie i zaczerwienienie oczu, najlepszym wyborem jest stosowanie leków przeciwhistaminowych, zmniejszających nasilenie wszystkich objawów. [8,11]. Przykładem może być olopatadyna, będąca zarówno selektywnym inhibitorem receptorów histaminowych H1 jak również działająca stabilizująco na komórki tuczne (zapobiega uwalnianiu z nich pozostałych mediatorów zapalenia alergicznego) [8,11]. Badania z miejscową olopatadyną potwierdzają jej efektywność i bezpieczeństwo. Dodatkowo pokazują one, że olopatadyna spełnia warunki stawiane skutecznym lekom przeciwalergicznym – wykazuje szybkie i długo utrzymujące się działanie po podaniu miejscowym do worka spojówkowego[4]. Objawy oczne bardzo często współwystępują z objawami ze strony nosa (wodnista wydzielina, kichanie), a podanie olopatadyny do oczu może efektywnie zredukować poza objawami ocznymi również objawy nosowe u pacjentów z drożnym przewodem nosowo-łzowym [9].

Przykładem produktu leczniczego w postaci kropli do oczu z olopatadyną jest Starazolin Alergia [9]. Produkt ten wskazany jest do leczenia objawów ocznych u dorosłych pacjentów z rozpoznanym sezonowym alergicznym zapaleniem spojówek.

Literatura:

1. Książka EFA o Alergiach Układu Oddechowego – zwiększyć świadomość, zmniejszyć ciężar, pod redakcją Erkka Valovirta, listopad 2011
2. Czynniki środowiskowe i genetyczne wpływające na rozwój alergii dróg oddechowych, Medycyna Środowiskowa 2012, Vol. 15, No. 4, 142-149
3. Bulanda M., Czarnobilska E., Czarnobilska M., Leśniak M., Mazur M., Myszkowska D., Wpływ zanieczyszczenia powietrza na wzrost występowania chorób alergicznych., Przegląd Lekarski 2017, 74, 11, 575-580
4. Szaflik J., Zalewska-Żmijewska A., Objawy oczne będące powikłaniami chorób alergicznych i ich leczenia., Alergia, 2011,4:19-24
5. Dadas-Stasiaj E., Jung A., Kalicki B., Najczęściej występujące przyczyny i rodzaje alergii u dzieci w świetle aktualnej epidemiologii., Pediatr Med. Rodz 2010,6(2), 92-99
6. Afferni C., D’Amato G., Schiavoni G., The dangerous liason between pollens and pollution in respiratory allergy., Ann Allergy Asthma Immunology 118 (2017), 269-275
7. Badellino H., Baena-Cagnani C.E., Baena-Cagnani R., Braido F., Canonica G.W., Compalati E., Gomez R.M., Penagos M.,Systematic review on the efficacy of fexofenadine in seasonal allergic rhinitis: a meta-analysis of randomized, double-blind, placebo-controlled clinical trials., Int Arch Allergy Immunol 2011; 156:1-15
8. Yingxin Z., The effectiveness of olopatadine hydrochloride eye drops for allergic conjunctivitis., et.al., Medicine (2020)99:7
9. Charakterystyka Produktu Leczniczego Starazolin Alergia
10. Substancje pomocnicze w lekach do oczu, Anna Kluk, Małgorzata Sznitowska, Farm Pol, 2010, 66(8): 567-572
11. Ka Wai Kam, Topical olopatadine in the treatment of allergic conjunctivitis: a systematic review and meta-analysis., et.al., Ocular Immunology & Inflammation 2016; 00(00): 1-15

Starazolin Alergia(Olopatadinum). Skład i postać:Każdy ml roztworu zawiera 1 mg olopatadyny (w postaci olopatadyny chlorowodorku). Każda kropla roztworu zawiera 0,03 mg olopatadyny (w postaci olopatadyny chlorowodorku). Krople do oczu, roztwór. Przezroczysty, bezbarwny lub prawie bezbarwny roztwór. Osmolalność: 270 – 320 mOsmol/kg, pH: 6,7 – 7,3. Wskazania:Leczenie objawów ocznych u pacjentów z rozpoznanym sezonowym alergicznym zapaleniem spojówek. Produkt może być stosowany tylko u osób dorosłych. Dawkowanie i sposób podawania:Dorośli: Produkt Starazolin Alergia podaje się po jednej kropli do worka spojówkowego chorego oka (oczu) dwa razy na dobę (z zachowaniem 8 godzin przerwy pomiędzy zakropleniem kolejnych dawek). W przypadku braku poprawy lub pogorszenia się objawów w ciągu trzech dni od rozpoczęcia stosowania produktu leczniczego należy skonsultować się z lekarzem. Czas leczenia wynosi do dwóch tygodni. O ile jest to niezbędne, leczenie można kontynuować przez okres do czterech miesięcy po konsultacji lekarskiej. Nie ma konieczności zmiany dawkowania u pacjentów w podeszłym wieku. Produktu Starazolin Alergia nie należy stosować u dzieci i młodzieży w wieku poniżej 18 lat. Olopatadyny w postaci kropli do oczu niebadano u pacjentów z chorobami nerek lub wątroby. Nie należy jednak spodziewać się, aby u pacjentów z zaburzeniami czynnościnerek lub wątroby istniała konieczność dostosowania dawkowania. Do stosowania wyłącznie do oka. Produkt Starelltec Alergia to sterylny roztwór, który nie zawiera środków konserwujących. Przed zakropleniem kropli do oczu: W przypadku pierwszego użycia, przed podaniem kropli do oka, pacjent powinien wypróbować użycie butelki z kroplomierzem, ściskając ją powoli, aż jedna kropla zostanie wypuszczona z butelki, z dala od oka. Jeżeli pacjent jest pewny, że może zakroplić pojedynczą kroplę, powinien przyjąć najbardziej komfortową pozycję do jego zakroplenia (może siedzieć, leżeć na plecach albo stanąć przed lustrem). Instrukcja stosowania: 1. Przed zakropleniem produktu pacjent powinien dokładnie umyć ręce. 2. Jeśli opakowanie lub butelka są uszkodzone, produktu nie należy stosować. 3. Przed pierwszym użyciem kropli należy odkręcić zakrętkę po upewnieniu się, że pierścień gwarancyjny na zakrętce jest nieprzerwany. Podczas odkręcania pacjent odczuje lekki opór, dopóki pierścień się nie przerwie. 4. Jeśli pierścień gwarancyjny jest poluzowany, należy usunąć go przed zastosowaniem produktu, ponieważ może wpaść do oka i wywołać obrażenia. 5. Pacjent powinien odchylić głowę do tyłu, a następnie palcem delikatnie odciągnąć powiekę ku dołowi, tak by między gałką oczną a powieką utworzyła się „kieszonka”. Należy unikać kontaktu końcówki kroplomierza z okiem, powiekami czy palcami. 6. Zakroplić jedną kroplę naciskając powoli butelkę. Butelkę należy delikatnie ścisnąć w środkowej części, tak aby kropla dostała się do oka pacjenta. Należy pamiętać, że może być kilka sekund opóźnienia pomiędzy ściśnięciem butelki, a uwolnieniem kropli. Pacjent nie powinien zbyt mocno ściskać butelki. Należy poinformować pacjenta, aby skonsultował się z farmaceutą w przypadku jakichkolwiek wątpliwości dotyczących stosowania leku. 7. Jeśli lekarz zaleci stosowanie kropli do drugiego oka, należy powtórzyć czynności z punktu 5. i 6. 8. Po użyciu a przed zamknięciem butelki, w celu usunięcia pozostałości płynu z końcówki należy wstrząsnąć butelkę w dół nie dotykając końcówki kroplomierza w celu usunięcia płynu pozostałego na końcówce kroplomierza. Jest to konieczne w celu zapewnienia możliwości zakroplenia kolejnych kropli. Bezpośrednio po użyciu dokładnie zakręcić butelkę. W razie jednoczesnego stosowania innych podawanych do oka produktów leczniczych, należy zachować odstęp pięciu minut pomiędzy podaniem kolejnych produktów. Maści do oczu należy stosować na końcu. Przeciwwskazania:Nadwrażliwość na substancję czynną lub na którąkolwiek substancję pomocniczą. Ostrzeżenia i zalecane środki ostrożności:Starazolin Alergia jest produktem przeciwalergicznym i przeciwhistaminowym, który mimo podawania miejscowego podlega wchłanianiu ogólnoustrojowemu. W razie wystąpienia objawów ciężkich reakcji niepożądanych lub nadwrażliwości produkt należy odstawić. Brak poprawy lub pogorszenie się objawów w ciągu trzech dni od rozpoczęcia stosowania produktu leczniczego wymaga konsultacji z lekarzem. Nie badano stosowania produktu Starazolin Alergia u pacjentów noszących soczewki kontaktowe. Pacjentów należy poinformować, aby wyjmowali soczewki kontaktowe z oka przed zakropleniem produktu i odczekali co najmniej 15 minut przed ich ponownym założeniem Działanianiepożądane:W badaniach klinicznych prowadzonych z udziałem 1680 pacjentów, olopatadynę podawano jeden do czterech razy na dobę do obu oczu, przez okres do czterech miesięcy. Produkt stosowano w monoterapii lub jako leczenie uzupełniające do stosowania loratadyny w dawce 10 mg. Można przyjąć, że u około 4,5% pacjentów wystąpiły działania niepożądane związane ze stosowaniem olopatadyny, jednak tylko 1,6% pacjentów przerwało udział w badaniach klinicznych z powodu działań niepożądanych. W badaniach klinicznych nie notowano żadnych, okulistycznych ani ogólnoustrojowych, ciężkich działań niepożądanych, związanych ze stosowaniem olopatadyny. Najczęściej zgłaszanym działaniem niepożądanym związanym z leczeniem był ból oka, notowany z ogólną częstością 0,7%. W badaniach klinicznych i po wprowadzeniu do obrotu zgłaszano następujące działania niepożądane, które sklasyfikowano zgodnie z następującą konwencją: bardzo często (≥1/10), często (≥1/100 do <1/10), niezbyt często (≥1/1 000 do <1/100), rzadko (≥1/10 000 do <1/1 000), bardzo rzadko (<1/10 000), częstość nieznana (częstość nie może być określona na podstawie dostępnych danych). W obrębie każdej grupy o określonej częstości występowania objawy niepożądane są wymienione zgodnie ze zmniejszającym się nasileniem. Zakażenia i zarażenia pasożytnicze: niezbyt często – nieżyt błony śluzowej nosa. Zaburzenia układu immunologicznego: nieznana – nadwrażliwość, obrzęk twarzy. Zaburzenia układu nerwowego: często – bóle głowy, zaburzenia smaku; niezbyt często – zawroty głowy, obniżenie czucia dotyku; nieznana – senność. Zaburzenia oka: często – ból oka, podrażnienie oka, suchość oka, nietypowe odczucia wewnątrz oka;niezbyt często – nadżerki rogówki, nieprawidłowości nabłonka rogówki, choroby nabłonka rogówki, punktowe zapalenie rogówki, zapalenie rogówki, plamki na rogówce, wydzielina z oka, światłowstręt, niewyraźne widzenie, zmniejszona ostrość widzenia, kurcz powiek, dyskomfort w oku, świąd oka, grudki na spojówkach, choroby spojówek, uczucie obecności ciała obcego w oczach, zwiększone łzawienie, zaczerwienienie powiek, obrzęk powiek, choroby powiek, przekrwienie spojówek; nieznana – obrzęk rogówki, obrzęk oka, zapalenie spojówek, rozszerzenie źrenicy, zaburzenia widzenia, strupki na brzegach powiek. Zaburzenia układu oddechowego, klatki piersiowej i śródpiersia: często – suchość błony śluzowej nosa; nieznana – duszność, zapalenie zatok. Zaburzenia żołądka i jelit: nieznana – nudności, wymioty. Zaburzenia skóry i tkanki podskórnej: niezbyt często – kontaktowe zapalenie skóry, uczucie pieczenia skóry, suchość skóry; nieznana – zapalenie skóry, rumień. Zaburzenia ogólne i stany w miejscu podania: często – zmęczenie; nieznana – astenia, złe samopoczucie. U pacjentów ze znacznie uszkodzoną rogówką bardzo rzadko obserwowano zwapnienie rogówki związane ze stosowaniem kropli do oczu zawierających fosforany. Po dopuszczeniu produktu leczniczego do obrotu istotne jest zgłaszanie podejrzewanych działań niepożądanych. Umożliwia to nieprzerwane monitorowanie stosunku korzyści do ryzyka stosowania produktu leczniczego. Osoby należące do fachowego personelu medycznego powinny zgłaszać wszelkie podejrzewane działania niepożądane za pośrednictwem Departamentu Monitorowania Niepożądanych Działań Produktów Leczniczych Urzędu Rejestracji Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych, Al. Jerozolimskie 181C, 02-222 Warszawa, tel.: + 48 22 49 21 301, faks: + 48 22 49 21 309, e-mail: ndl@urpl.gov.pl. Działania niepożądane można zgłaszać również podmiotowi odpowiedzialnemu. Podmiot odpowiedzialny:Polfa Warszawa S.A. Pozwolenie na dopuszczenie do obrotu leku Starazolin Alergia odpowiednio nr: 25314 wydane przez MZ. Lek wydawany bez recepty. ChPL: 2020.05.27