Grzybica paznokci

Grzybica paznokci (onychomikoza) jest schorzeniem przewlekłym i nawracającym, stanowiącym niemałe wyzwanie terapeutyczne – odsetek niepowodzeń wynosi od 25 do 50%. W 80% przypadków chorobę tę wywołują dermatofity – najczęściej Trichophyton rubrum, rzadziej T. mentagrophytes var. granulosum lub T. tonsurans. Ryzyko wystąpienia onychomikozy wzrasta wraz z wiekiem, a także przy cukrzycy, łuszczycy oraz przewlekłej niewydolności żylnej [1].

Przy wystąpieniu grzybicy paznokci zaleca się zastosowanie leczenia skojarzonego – ogólnego i miejscowego. Leczenie ogólne opiera się na wykorzystaniu itrakonazolu lub terbinafiny. Rzadziej stosowanym lekiem jest flukonazol. Terapia miejscowa jest prowadzona, kiedy zmiany grzybicze występują na maksymalnie 3 paznokciach i nie przekraczają połowy ich powierzchni. Polega ona na zastosowaniu lakieru zawierającego cyklopiroks lub amorolfinę. W niektórych przypadkach zaleca się również usunięcie zakażonych płytek paznokciowych przy pomocy metod chirurgicznych lub chemicznych [1, 2].

leczenie

Metodą chemicznego usuwania płytek paznokciowych jest zastosowanie maści ablacyjnej zawierającej bifonazol (o stężeniu 1%) w połączeniu z mocznikiem (40%). Używa się jej przez okres od 7 do 14 dni, natomiast po ablacji stosuje się krem z samym bifonazolem na łożyska paznokciowe [2]. Użycie mocznika wynika z jego właściwości keratolitycznych. Rozmiękcza on keratynę i zwiększa wiązanie wody w tkankach – struktura płytki paznokciowej rozluźnia się, dzięki czemu możliwe jest bezbolesne i nieinwazyjne usunięcie paznokcia. Dzięki mocznikowi wzrasta także przenikania leku przeciwgrzybiczego do paznokcia. W przeprowadzonych badaniach dodatek mocznika, nadtlenku wodoru i kwasu tioglikolowego zwiększał przenikanie terbinafiny do paznokcia dziesięciokrotnie w stosunku do użycia samej terbinafiny. Użycie leku przeciwgrzybiczego w połączeniu z mocznikiem przekłada się także na lepsze efekty terapii [3, 4]. Inną substancją o działaniu keratolitycznym stosowaną w grzybicy paznokci, jest kwas salicylowy, wykazujący jednocześnie właściwości grzybobójcze. Występuje on w preparacie Acifungin forte, zawierającym również kwas borowy, taninę oraz kwas galusowy [5].

Grzybica stóp

Grzybica stóp wywoływana jest zwykle przez grzyby z gatunków Trichophyton rubrum lub T. metagrophytes var. granulosum, rzadziej przez T. tonsurans lub Epidermophyton floccosum. Zakażenie przenosi się przez skarpety czy buty, często na łaźniach i basenach. Czynnikiem predysponującym jest cukrzyca, często choroba dotyczy również sportowców, przez co nazywana jest „stopą atlety”. Grzybica stóp z reguły umiejscowiona jest na podeszwach stóp, ich bocznych krawędziach bądź w przestrzeniach międzypalcowych. Wyróżnia się formę międzypalcową, potnicową, złuszczającą, wrzodziejącą oraz krostkową [2, 6, 7]. 

Leczenie

W przypadku braku współwystępowania grzybicy paznokci, zwykle stosuje się leczenie miejscowe. Terapia uzależniona jest od typu zakażenia i opiera się na wykorzystaniu pochodnych imidazolowych, alliloamin, amorolfiny oraz cyklopiroksu. W przypadku grzybicy złuszczającej rekomendacje ekspertów Polskiego Towarzystwa Dermatologicznego wskazują na zasadność zastosowania maści recepturowych zawierających kwas benzoesowy oraz działający keratolitycznie kwas salicylowy. Przykładem takiej receptury jest maść Whitfielda, zawierającej 6% kwasu benzoesowego i 3% kwasu salicylowego na podłożu lanolinowo-wazelinowym. Kwas salicylowy można znaleźć także w połączeniu z chlorimidazolem w preparacie Polfungicid ze wskazaniem do stosowania w grzybicach międzypalcowych i przypaznkociowych. Również w tym przypadku rolą substancji keratolitycznej jest wzmacnianie działania substancji przeciwgrzybiczej [2, 8].

Jakub Wierzchoń

Bibliografia

1. Malinowska A., Nowicki R., Grzybica paznokci – terapia musi być konsekwentna, Dermatologia po dyplomie 2014/06, https://podyplomie.pl/dermatologia/17410,grzybica-paznokci-terapia-musi-byc-konsekwentna (dostęp: 19.10.2020)
2. Maleszka R., Adamski Z., Szepietowski J., Baran E., Leczenie powierzchownych zakażeń grzybiczych – rekomendacje ekspertów Sekcji Mikologicznej Polskiego Towarzystwa Dermatologicznego, Przegl Dermatol 2015, 102, 305–315
3. Charakterystyka Produktu Leczniczego: Canespor Onychoset (10 mg + 400 mg)/g, maść
4. Hoffman K., What The Research Reveals About The Use Of Urea For The Treatment Of Onychomycosis, Podiatry Today Online, https://www.podiatrytoday.com/blogged/what-research-reveals-about-use-urea-treatment-onychomycosis (dostęp: 19.10.2020)
5. Charakterystyka Produktu Leczniczego: Acifungin Forte (4,024 g + 0,966 g + 1,61 g + 2 g + 4,4 g + 1 g)/100 g, roztwór na skórę
6. Jabłońska S., Majewski S., Choroby skóry i przenoszone drogą płciową, s. 85-86, PZWL Wydawnictwo Lekarskie, 2013
7. Latkowski B., Lukas W., Godycki-Ćwirko M., Medycyna rodzinna, s. 956, PZWL Wydawnictwo Lekarskie, 2017
8. Charakterystyka Produktu Leczniczego: Polfungicid (50 mg + 10 mg)/ml, roztwór na skórę