Choroba wysokogórska to jest obecność niespecyficznych objawów, pojawiających się zwykle na drugi bądź trzeci dzień po przybyciu na dużą wysokość. Najczęściej ustępują one po 5 dniach. Mogą powtórzyć się w przypadku kontynuacji wspinaczki [1]. Choroba wysokogórska może wystąpić na wysokości powyżej 2500 m n.p.m. Zbagatelizowanie pierwszych symptomów i kontynuowanie wspinaczki, może prowadzić do cięższej postaci choroby czyli obrzęku mózgu lub/ i płuc, które mogą być tragiczne w skutkach [1]. Właściwe postępowanie polega na wczesnym rozpoznaniu tej choroby i natychmiastowej terapii, lecz najważniejsze jest zapobieganie jej wystąpieniu poprzez stopniowe zdobywanie wysokości, umożliwiające, wymagającą czasu, prawidłową aklimatyzację [2].

Wiele leków może skutecznie zmniejszyć dolegliwości związane z chorobą wysokogórską. Większość z nich dostępna jest w każdej aptece.

[b]1. Acetazolamid[/b]

Acetazolamid czyli inhibitor anhydrazy węglanowej, wykazujący słabe działanie diuretyczne, stosowany głównie w leczeniu jaskry, a także padaczki (razem z innymi lekami) oraz obrzęków wywołanych niewydolnością krążenia lub wywołanych przez inne leki. Znajduje on także zastosowanie w profilaktyce i leczeniu ostrej choroby wysokościowej [1, 3]. Wskazaniem do zastosowania profilaktycznego tego leku jest wymuszone sytuacją (np. akcja ratunkowa), szybkie zdobywanie wysokości, pojawianie się w przeszłości choroby górskiej na podobnej wysokości podczas podobnego tempa wspinania, dostanie się w ciągu 1 dnia z wysokości poniżej 1000 m n.p.m. na powyżej 2700 m n.p.m.

Prawdopodobnie efektywną dawką w zapobieganiu ostrej chorobie wysokogórskiej (AMS) jest 250-500 mg, gdyż w dawce 5 mg/kg m.c. powoduje on wystarczające zahamowanie nerkowej anhydrazy węglanowej. Zwiększa w ten sposób wydalanie wodorowęglanów, jonów potasu i sodu z moczem. Powstająca metaboliczna, hiperchloremiczna kwasica stymuluje oddychanie, prowadząc zasadniczo w ciągu 1 dnia do efektu uzyskiwanego w normalnych warunkach aklimatyzacji w 5 dni [1].

[b]2. Deksametazon[/b]

Deksametazon jest stosowany w zapobieganiu AMS, głównie u osób, które nie mogą przyjmować acetazolamidu albo są zmuszone do szybkiego, nagłego dostania się na dużą wysokość [2]. Kombinacja z acetazolamidem jest bardziej skuteczna niż każdy z nich stosowany osobno. Jednak potencjalne działania niepożądane (nietolerancja glukozy, potencjalne krwotoki żołądkowo-jelitowe, mania) prowadzą do ograniczonego użycia tego leku w profilaktyce [1]. Stosowany jest zwykle w dawce 4 mg co 6-8 godzin [2].

[b]3. Ginkgo Biloba[/b]

Wstępne badania wykazały, że ten popularny lek, stosowany głównie w zaburzeniach pamięci u osób starszych, może mieć znaczenie w profilaktyce choroby wysokogórskiej. Podczas wspinaczki z wysokości 1800 do 5200 m w ciągu 10 dni, żadna z osób przyjmujących wyciąg z miłorzębu (w dawce 80 mg 2 razy dziennie) nie doznała AMS. W grupie przyjmującej placebo, objawy choroby wystąpiły u 41% osób. W innym badaniu wyciąg zażywany przez 5 dni przed ekspozycją, w dawce 120 mg 2 razy dziennie, zmniejszał incydenty i nasilenie choroby górskiej podczas wspinaczki z 1400 do 4300 w ciągu 2 h. Jednak ostatnie badania wskazują, że jest mniej skuteczny od acetazolamidu [1].

[b]4. Nifedypina[/b]

Stosowana w zapobieganiu Wysokogórskiego Obrzęku Płuc (HAPE), u osób, u których to schorzenie wystąpiło w przeszłości [2]. HAPE stanowi przyczynę większości zgonów związanych z chorobą górską [4]. Lek w postaci o przedłużonym uwalnianiu powinien być przyjmowany 2 razy na dobę w dawce 20 mg podczas okresu zdobywania wysokości. Terapia powinna być kontynuowana jeszcze przez 3 dni na wysokości [2].
Nifedypina stanowi także leczenie wspomagające obrzęku płuc. Podstawą jego leczenia jest najszybsza ewakuacja na położone niżej tereny i podanie tlenu [1]. Nifedypina zmniejsza ciśnienie w płucach o 30% z jednoczesnym słabym wzrostem ciśnienia cząstkowego tlenu [1, 4]. Niestety nie jest aktualnie dostępna w polskich aptekach.

[b]5. Salmeterol[/b]

Wziewny salmeterol, należący do długo działających agonistów receptorów ß2-adrenergicznych, to lek przeznaczony dla osób, u których w przeszłości pojawił się Wysokogórski Obrzęk Płuc [2, 5]. Stosowany jest profilaktycznie by zapobiec HAPE. Zalecana dawka to 125 µg 2 razy dziennie. Podczas stosowania leku mogą wystąpić skutki uboczne takie jak: szybka akcja serca, niepokój, drżenia. Może być on przyjmowany razem z nifedypiną wraz z powolnym zdobywaniem wysokości [2].

[b]Literatura:[/b]
[list]
[*]Kępińska M., Bajda M. Niebezpieczeństwa związane z przebywaniem na dużej wysokości- ostra choroba górska
[*]Szymczak R. Choroba Wysokogórska
[*]Diuramid CHPL
[*]Przybyłowski T., Zieliński J. Problemy związane z przebywaniem na dużej wysokości
[*]Serevent Dysk CHPL
[/list]