Pokrzywka jest definiowana jako nagłe pojawienie się swędzących, charakterystycznych bąbli, obrzęku naczynioruchowego albo obu tych objawów [1]. Typowe zmiany pokrzywkowe charakteryzuje występowanie bąbla na podłożu rumieniowym (jasnoczerwonym albo różowym). Zmiana jest dość twarda, dobrze odgraniczona i uniesiona w części centralnej, a jej średnica może mieć od kilku milimetrów do nawet kilku centymetrów [2]. Ich wygląd przypomina zmiany powstające po kontakcie skóry z pokrzywą, stad też nazwa pokrzywka [3]. Zwykle zmiany pojawiają się w ciągu kilku minut i dość szybko znikają (w ciągu 24h) bez pozostawiania śladów [2]. Ostra pokrzywka zwykle ma przebieg samoograniczający się [4].

O pokrzywce krąży kilka mitów, zarówno wśród pacjentów, farmaceutów, jak i lekarzy:

[h4]1. Pokrzywka to choroba zakaźna[/h4]

Pokrzywką określa się heterogenną grupę chorób skóry i tkanki podskórnej o zbliżonym obrazie klinicznym, ale zróżnicowanej i często nieznanej etiologii [1, 5]. Pokrzywka nie jest to choroba zakaźna, choć często ostry epizod pokrzywki może być prowokowany przez infekcję albo z nią związany [1, 6]. Aktualnie pokrzywki klasyfikuje się na podstawie czasu trwania, a także etiologii patofizjologicznej [1]. Na podstawie kryterium czasowego pokrzywki można podzielić na ostre (trwają mniej niż 6 tygodni) oraz przewlekle (objawy utrzymują się albo nawracają przez okres powyżej 6 tygodni) [2, 7]. Mogą być one spontaniczne (o wieloczynnikowym podłożu) i fizykalne, indukowane czynnikami fizycznymi (np. pokrzywka z zimna, słoneczna, wibracyjna). Spotyka się także specjalne typy pokrzywek np. kontaktowa, cholinergiczna, wodna [1]. Przyczyną powstawania pokrzywki mogą być czynniki infekcyjne (u dzieci najczęstsza przyczyna ostrych pokrzywek), leki (głównie NLPZ i antybiotyki), a także alergeny kontaktowe, pokarmowe i wziewne [2].

[h4]2. Świąd towarzyszący pokrzywce jest porównywalny do świądu towarzyszącemu AZS[/h4]

Świąd to odmienny rodzaj czucia powierzchniowego, który powoduje denerwujące oraz przykre uczucie skłaniające do drapania. Można go uznać za ekwiwalent bólu. Pocieranie i drapanie może przynosić jedynie chwilową ulgę. W swoim patomechanizmie świąd w pokrzywce różni się od tego, który występuje w przebiegu innych chorób. To histamina odgrywa w jego przebiegu główną rolę patofizjologiczną (podobny mechanizm jedynie w ugryzieniach przez owady oraz w mastocytozie). W innych dermatozach m.in. AZS na pierwszy plan wysuwają się pozostałe czynniki [7]. Najprawdopodobniej podstawową rolę w patomechanizmie pokrzywki odgrywa aktywacja mastocytów i bazofilów, prowadząca do uwolnienia histaminy oraz innych mediatorów prozapalnych [2].

[h4]3. W każdym przypadku diagnoza pokrzywki wymaga wykonania dodatkowych badań[/h4]

Leczenie świądu polega głównie na leczeniu choroby podstawowej i dlatego przed przystąpieniem do terapii powinno podjąć się próbę zdiagnozowania przyczyny pokrzywki oraz świądu [7]. Zwykle rozpoznanie tego schorzenia nie nastręcza większych problemów, lecz ustalenie przyczyny bywa trudne [2, 8]. Nawet w 70-80% przypadków nie udaje się wykryć jej etiologii [7]. Diagnoza opiera się na wywiadzie i badaniu przedmiotowym. U pacjentów z pokrzywką ostrą nie ma konieczności wykonywania badań dodatkowych, zaś u osób z jej przewlekłą postacią wskazane jest wykonanie m.in. podstawowych badań z krwi (morfologia z rozmazem, CRP, OB), badań w kierunku nadwrażliwości typu I, infekcji (np. Helicobacter pylori), zaburzeń hormonów tarczycy. W przypadku pokrzywek fizykalnych najczęściej stosowane są testy prowokacji (np. przy pokrzywce z zimna – prowokacja zimnem i ustalenie wartości progowej bodźca) [2, 8]. Niejednokrotnie objawy wywoływane są przez jednoczesne działanie kilku niezależnych czynników (alergenów, fizykalnych itp.). W takich sytuacjach żadne testy ani badania nie wykażą przyczyny powstania tej zmiany skórnej. Czynniki sprawcze zasugerować mogą jedynie dokładny wywiad przeprowadzony z pacjentem i jego analiza [1].

[h4]4. Preparaty o działaniu miejscowym skutecznie łagodzą świąd towarzyszący pokrzywce[/h4]

Specyfika pokrzywki oraz świądu wpływa na odmienne podejście terapeutyczne. W tym przypadku leczenie miejscowe (glikokortykosteroidy, emolienty, preparaty immunomodulujące) nie ma zastosowania. Opanowanie objawów schorzenia, a głównie irytującego świądu, polega na stosowaniu leków blokujących receptor histaminowy H1(LP) [7]. Miejscowe glikokortykosteroidy są często i z pozytywnym efektem stosowane w wielu chorobach alergicznych, lecz w terapii pokrzywki nie przynoszą korzyści. Jako terapia trzeciego rzutu mogą być stosowane glikokortykosteroidy doustnie, jednak leczenie nie powinno być długotrwałe ze względu na rozwój skutków ubocznych [8].

[h4]5. Leki przeciwhistaminowe I generacji są podstawą terapii pokrzywki[/h4]

Wielu lekarzy nadal uważa, iż najskuteczniejsze w leczeniu świądu są leki o silnym mechanizmie uspakajającym. Jednak żadne rekomendacje nie zalecają podawania tych preparatów, głównie ze względu na potwierdzone działania niepożądane [7]. I generacja leków przeciwhistaminowych charakteryzuje się znacznym działaniem sedacyjnym i antycholinergicznym, związanym ze wpływem na ośrodkowy układ nerwowy, utrzymującym się ponad 12 godzin, przy działaniu przeciwświądowym trwającym jedynie około 4-6 godzin. Dodatkowo, charakteryzują się one niższym profilem bezpieczeństwa w stosunku do leków II generacji [8].

[h4]6. W przypadku nieskuteczności danego leku przeciwhistaminowego w pokrzywce należy włączyć do terapii inny[/h4]

Zamiast łączenia w tym samym czasie różnych leków przeciwhistaminowych, zalecane jest zwiększanie dawek nowoczesnych, nie wywołujących sedacji, leków przeciwhistaminowych II generacji, aż do ich 4-krotności. Większość osób z pokrzywką, niereagujących na podstawową dawkę leku, odnosi korzyści ze zwiększenia dawki leku przeciwhistaminowego (terapia II rzutu) [8 ].

[b][size=12]Literatura:[/size][/b]
[list]
[size=12][*]Sybilski A. Pokrzywka, Medycyna po Dyplomie 02/2018[/size]
[size=12][*]Buczak K. Rola desloratadyny w leczeniu alergicznego nieżytu nosa i pokrzywki, Lekarz POZ 2/2018[/size]
[size=12][*]Świerczyńska-Krępa M. Pokrzywka, https://alergie.mp.pl/chorobyalergiczne/choroby/58880,pokrzywka[/size]
[size=12][*]Jedynak-Wąsowicz U. Czy glikokortykosteroidy są skuteczne w leczeniu ostrej pokrzywki? https://www.mp.pl/pytania/pediatria/chapter/B25.QA.4.7.12. [/size]
[size=12][*]Plichta D., Śpiewak R. Farmakoterapia pokrzywki- analiza rozbieżności między wytycznymi ekspertów, dokumentami rejestracyjnymi i dowodami skuteczności leków, Przegląd lekarski 2013/70/12[/size]
[size=12][*]Maciejewska J. Czy pokrzywka jest zakaźna? https://alergie.mp.pl/lista/73167,czy-pokrzywka-jest-zakazna[/size]
[size=12][*]Sybilski A., Walecka I. Pokrzywka swędząca udręka, Standardy medyczne/Pediatria 2016, T.13[/size]
[size=12][*]Zuberbier T. Aberer W. , Asero R., Bindslev-Jensen C., Brzoza Z. , Canonica G.W., Church M.K. , Ensina L.F., Giménez-Arnau A., Godse K., Gonçalo M., Grattan C., Hebert J., Hide M., Kaplan A., Kapp A., Abdul Latiff A.H. , Mathelier-Fusade P., Metz M., Nast A., Saini S., Sánchez-Borges M., Schmid-Grendelmeier P., Simons F.E.R., Staubach P., Sussman G., Toubi E., Vena G.A., Wedi B., ZhuX.J., Maurer M. Wytyczne EAACI/GA2LEN/EDF/WAO dotyczące definicji, klasyfikacji, rozpoznawania i leczenia pokrzywki: weryfikacja z 2013 z poprawkami[/size]
[/list]

____________
[size=12]Zacytuj ten artykuł jako:[/size]
[list]
[*][size=12]Agnieszka Skrzetuszewska, [i]Pogromcy Aptecznych Mitów: 6 mitów o pokrzywce[/i], [b]MGR.FARM[/b][/size]
[/list]