Preparaty należące do grupy leków będących analogami GLP-1 są stosowane w leczeniu cukrzycy typu 2. Choroba ta stanowi ogromne wyzwanie dla współczesnej medycyny. Szacuje się, że na świecie może na nią chorować ok. 0,5 miliarda ludzi, a liczba ta w 2050 roku może się zwiększyć o nawet 50%! Natomiast w naszym kraju problem cukrzycy może dotyczyć nawet 8% społeczeństwa. Choroba ta w wielu przypadkach rozwija się na podłożu insulinooporności, która jest nierozerwalnie związana z nadwagą i nikłą aktywnością fizyczną. Schorzeniami towarzyszącymi cukrzycy typu 2 są wszelkie choroby sercowo- naczyniowe, które stanowią najczęstszą przyczynę śmierci chorych. Z tego właśnie względu poszukiwane są leki przeciwcukrzycowe, które nie tylko będą miały na celu normalizować stężenie glukozy, ale i działać kardioprotekcyjnie oraz wpływać na redukcję masy ciała. Taką grupą preparatów są bez wątpienia analogi GLP-1.

Analogi GLP-1- krótko o ich mechanizmie działania

Analogi GLP-1 to grupa leków, których działanie polega na naśladowaniu wytwarzanego fizjologicznie glukagonopodobnego peptydu 1. Jest on hormonem inkretynowym, który jest wydzielany przez komórki jelita cienkiego w odpowiedzi na pojawienie się w nich pokarmu. Efektem działania tego hormonu jest zwiększenie wydzielania insuliny, przy jednoczesnym zahamowaniu wydzielania glukagonu.

Analogi GLP-1 łącząc się z receptorami dla tego hormonu, znajdującymi się na powierzchni trzustki, właśnie w ten sam sposób co fizjologiczny hormon, regulują wydzielanie insuliny i glukagonu. Co bardzo istotne, przy tego typu normalizowaniu stężenia glukozy we krwi, nie następuje wzrost ryzyka wystąpienia hipoglikemii. Co więcej, substancje te aktywują także receptory dla GLP-1 obecne w OUN, wpływając tym samym na ośrodek sytości oraz te znajdujące się w jelicie cienkim, przez co spowolnieniu ulega motoryka przewodu pokarmowego. Analogi GLP-1 oddziałują także na serce, działając na nie kardioprotekcyjnie poprzez zmniejszenie częstotliwości jego skurczów i poprzez działanie przeciwzapalne wobec jego śródbłonka. Efektem ich działania jest ponadto zmniejszenie stężenia cholesterolu LDL oraz stężenia trójglicerydów, przy jednoczesnym wzroście stężenia cholesterolu HDL. Dodatkowo dowiedziono, że ich stosowanie skutkuje znaczną redukcją masy ciała. Te wszystkie zalety sprawiają, że stały się one pożądanymi przez pacjentów lekami przeciwcukrzycowymi.

Gdzie analogi GLP-1 znajdują zastosowanie?

W leczeniu cukrzycy typu 2 lekiem I rzutu pozostaje nieprzerwanie metformina. Do jej regularnego stosowania należy dołączyć zmianę nawyków żywieniowych, a także zwiększenie aktywności fizycznej. W przypadku, gdy pacjent z cukrzycą wykazuje cechy wysokiego ryzyka sercowo- naczyniowego (np. nieprawidłowy profil lipidowy, niewydolność mięśnia sercowego, zmiany miażdżycowe, otyłość) to wówczas należy rozważyć włączenie do terapii leków należących do analogów GLP-1, które wykazują dodatkowo działanie kardioprotekcyjne. Wskazuje się ponadto na zasadność stosowania tej grupy leków u pacjentów z cukrzycą, u których nie tylko ważne jest, aby kontrolować w pełni glikemię, ale również istotna dla efektywności leczenia jest redukcja masy ciała. W tym celu najczęściej zastosowanie znajdują semaglutyd oraz liraglutyd, które mają największy wpływ na obniżenie wagi pacjenta. Co istotne, leczenie analogami GLP-1 powinno rozpocząć się przed włączeniem do terapii cukrzycy insuliny.

Włączenie do terapii cukrzycy typu II, analogów GLP-1 jako leków I rzutu jest możliwe, gdy metformina jest przeciwwskazana i wywołuje u pacjenta działania niepożądane. Również jeden z produktów leczniczych należący do tej grupy, zawierający w składzie liraglutyd (Saxenda®) został zarejestrowany do leczenia otyłości, bądź nadwagi u pacjentów, u których występują jednocześnie zaburzenia gospodarki węglowodanowej lub profilu lipidowego, a także schorzenia pochodzenia sercowo- naczyniowego.

W Polsce refundowane są dwa produkty lecznicze zawierające w składzie GLP-1 (semaglutyd- Ozempic® oraz dulaglutyd-Trulicity®). Refundacja obejmuje pacjentów, u których:

• stwierdzono cukrzycę typu 2, u których nie włączono insulinoterapii, a leczenie dwoma lekami przeciwcukrzycowymi przez co najmniej 6 miesięcy nie przyniosło wyrównania glikemii;
• u których stężenie hemoglobiny glikowanej nie spada poniżej 8%;
• z otyłością II stopnia, u których wskaźnik BMI przekracza 35;
• z potwierdzoną chorobą sercowo-naczyniową;
• u których występują czynniki ryzyka choroby sercowo-naczyniowej;

Na rynku polskim dostępne są produkty lecznicze będące analogami GLP-1, które podawane są jako iniekcje podskórne codziennie (np. Saxenda®) lub raz w tygodniu (np. Ozempic®, Trulicty®), a także w postaci doustnej (zawierający w składzie semaglutyd Rybelsus®, który przyjmowany jest codziennie).

Jaką przyszłość mają analogi GLP-1? 

Dzięki plejotropowemu działaniu analogów GLP-1 trwają pracę nad ich zastosowaniem w leczeniu innych schorzeń niż tylko cukrzycy typu 2 oraz otyłości. Wskazuje się, że ich zastosowanie może okazać się korzystne, m.in. w leczeniu uzależnienia od alkoholu, papierosów, czy opioidów. Co więcej, stosowanie tych leków u pacjentów po udarach mózgu sprawia, że następuje poprawa u nich funkcji neurologicznych. Ponadto, analogi GLP-1 są badane w kierunku hamowania nasilenia niealkoholowego stłuszczenia wątroby.

Jedynymi ograniczeniami w stosowaniu tego typu leków, poza ich trudną dostępnością jest występowania szeregu działań niepożądanych. Najczęściej występującym skutkiem ubocznym są wszelkie zaburzenia żołądkowo-jelitowe. Do poważniejszych działań niepożądanych, jakie pojawiają się w efekcie ich stosowania, należą natomiast ostre zapalenie trzustki oraz progresja retinopatii cukrzycowej. Przypuszcza się, że ta druga jest efektem silnego działania hipoglikemizującego analogów GLP-1.

©MGR.FARM