Odra to jedna z najbardziej zaraźliwych chorób wirusowych. Jest ona wywoływana przez paramyksowirusy [1]. Wśród niezaszczepionych osób rozprzestrzenia się łatwo. Jedna zakażona osoba zaraża średnio 12-18 niezakażonych wcześniej ludzi, a dla porównania w przypadku grypy jest to 1.4 do 4 osób [2]. Prawie wszystkie nieuodpornione dzieci narażone na kontakt z wirusem ulegają zakażeniu [1].

[center][size=30][b][color=#FF0000]MIT[/color][/b][/size]
[b] Naturalne przebycie odry jest bezpieczniejsze niż szczepienie. [/b][/center]

Przebieg kliniczny choroby wirusowej zależny jest od ogólnego stanu zdrowia osoby chorującej, od stanu uodpornienia (np. czy była szczepiona), a także od stopnia zjadliwości wirusa oraz od jego dawki. W przypadku szczepienia jest nad tym pełna kontrola. W szczepionce podaje się wirusa osłabionego o zjadliwości zredukowanej do minimum, a nie wirusa dzikiego. Dodatkowo ilość wspomnianego patogenu jest w szczepionce niewielka i jest ona ściśle określona. Ponadto decydujemy o terminie podania szczepionki, w związku z czym szczepienia, nawet za pomocą żywych szczepionek, są bezpieczniejsze niż naturalny przebieg choroby po zakażeniu dzikim wirusem, nad którym nie posiadamy żadnej kontroli [3].

[center][size=30][b][color=#008AD1]FAKT[/color][/b][/size]
[b] W początkowej fazie odrę łatwo pomylić z przeziębieniem [/b][/center]

Do pierwszych objawów odry należy wysoka gorączka, rozpoczynająca się 8 do 13 dni od zakażenia i trwająca 1 -7 dni. W początkowej fazie chory pacjent może mieć objawy ostrego nieżytu górnych dróg oddechowych, takie jak kaszel, katar, zapalenie spojówek ze światłowstrętem oraz małe plamki po wewnętrznej stronie policzków i na języku [1]. Pojawienie się na błonie śluzowej policzków białawych przebarwień na wysokości dolnych zębów trzonowych tzw. plamek Koplika jest objawem patognomonicznym [4]. Później na twarzy i karku pojawia się wysypka plamisto-grudkowa, rozprzestrzeniająca (zstępująca) się przez kolejne 3 dni z głowy na tułów oraz ramiona i ręce, nogi i stopy. Po kilku dniach wysypka znika w takiej samej kolejności w jakiej się pojawiła, pozostawiając brunatne przebarwienia oraz delikatne złuszczanie naskórka [1, 5].

[center][size=30][b][color=#FF0000]MIT[/color][/b][/size]
[b] Obecnie ryzyko zachorowania jest niskie, więc nie ma potrzeby się szczepić. [/b][/center]

Szczepienia przeciw odrze w wielu krajach przyczyniły się do zmniejszenia liczby zachorowań nawet do 99%. Jednak nawet tam gdzie poziom zachorowań znacznie spadł, szczepienia stosowanie są nadal ze względu na możliwość przywleczenia odry z innych krajów. Choroba ta występuje nadal w wielu państwach [5]. Po przybyciu na terytorium danego kraju osoby zarażonej wirusem odry, jest ryzyko, iż każdy kto nie przechodził dotąd tej choroby albo nie był szczepiony, a spotka się z nią to ulegnie zakażeniu. [1].

[center][size=30][b][color=#008AD1]FAKT[/color][/b][/size]
[b] Odrą można się zarazić przez kontakt ze skażonymi powierzchniami [/b][/center]

Wirus odry rozprzestrzenia się podczas kichania czy kaszlu, a także przez bliski albo bezpośredni kontakt z wydzielinami z nosa oraz gardła osoby zakażonej. Wirus pozostaje aktywny i zakaźny w powietrzu albo na skażonych powierzchniach do 2 godzin [1]. Na około 2-3 dni przed wystąpieniem objawów pojawia się zakaźność chorego i utrzymuje się do czwartego dnia po wystąpieniu wysypki [1, 4].

[center][size=30][b][color=#FF0000]MIT[/color][/b][/size]
[b] Odra ma zwykle łagodny i przebieg i nie należy jej się obawiać. [/b][/center]

Choroba ta zazwyczaj ma łagodny albo umiarkowanie ciężki przebieg [1]. Zdarza się jednak, że powikłania po odrze mogą być nawet przyczyną śmierci w przypadku dzieci [1]. Większość komplikacji stanowią nadkażenia bakteryjne (zapalenie ucha środkowego w 7-9% przypadków, zapalenie płuc – 1-6% przypadków). W krajach rozwijających najczęstszą przyczyną zgonów stanowi biegunka (8%). W 0,1% zachorowań występuje ostre zapalenie mózgu, cechujące się złym rokowaniem – 20% trwałych powikłań neurologicznych, które prowadzą do kalectwa. Może wystąpić również odrowe zapalenie rogówki czy zapalenie krtani [2]. Najrzadszym, ale jednocześnie najcięższym powikłaniem jest podostre stwardniające zapalenie mózgu (SSPE), które może rozwinąć się nawet po 15 latach od zakażenia [4].

[center][size=30][b][color=#008AD1]FAKT[/color][/b][/size]
[b] Następstwem zakażenia odrą może być długotrwała immunosupresja [/b][/center]

Infekcje wirusowe (np. wirus odry, cytomegalii, herpes, różyczki) często powodują obniżenie odsetka limfocytów Th z towarzyszącym mu brakiem odpowiedzi na stymulację antygenami i mitogenami [6]. Odra to pierwsza choroba, w czasie której zaobserwowano zwiększoną wrażliwość na inne infekcje. Przyczyną tego jest immunosupresja, której przejawami są zahamowanie proliferacji limfocytów obwodowych, limfopenia i przesunięcie profilu cytokinin w kierunku Th2 [4]. Przebieg zakażeń następujących niedługo po przebyciu odry być może ciężki oraz trudny do opanowania [6]. Czasem immunosupresja spowodowana zaburzeniem czy utratą pamięci limfocytów B i T, może skutkować podatnością na zakażenia innymi drobnoustrojami nawet kilka lat po infekcji [2].

Chociaż wirus odry należy do najbardziej zakaźnych, to prawdopodobieństwo niekontrolowanego wzrostu zachorowalności na tę chorobę w Polsce jest niewielkie. Takie wzrosty mogą wystąpić lokalnie [7]. Gdy osoba zakażona trafi do środowiska słabo wyszczepionego, to można spodziewać się gwałtownego wzrostu zachorowań na to schorzenie [7]. Najlepszą ochroną są szczepienia. Skuteczność jednej dawki szczepionki przeciw odrze szacowana jest na 80-95%, zaś druga dawka zapewnia odporność prawie wszystkim tym, którzy nie zareagowali na pierwszą dawkę [ 4, 5]. Należy pamiętać, że współcześnie około 10% populacji posiada jatrogennie obniżoną odporność, co jest następstwem różnych nowoczesnych metod leczenia (chemioterapia, leki biologiczne) i dlatego są oni narażeni na zakażenie wirusem odry [3]. W Polsce dwie dawki szczepionki podaje się od 1991 roku, więc część naszej populacji jest zaszczepiona tylko 1 dawką [8].

[size=12][b]Literatura:[/b][/size]
[list=1]
[size=12][*]Odra-informacje ogólne. Opracowanie na podstawie informacji CDC i WHO, www.psse-sandomierz.pl/images/odra/odra_informacje_ogolne.pdf[/size]
[size=12][*]Szenborn L. Sytuacja epidemiczna odry w świecie, Forum Wirusologiczne 20-21.042018- sesja 5-sesja PTEiLChZ[/size]
[size=12][*]Chabiński A. Powikłania rozwijają się aż u 40 proc. chorych na odrę, https://choroby-zakazne.mp.pl/aktualnosci/188247,zachorowania-na-odre[/size]
[size=12][*]Częścik A., Trzcińska A.. Siennicka Wirus odry-reakcje odpornościowe związane z naturalnym zakażeniem oraz odpowiedzią poszczepienną, Postępy Mikrobiologii 2011,50-3 :235-245[/size]
[size=12][*]Odra- najczęściej zadawane pytania. Opracowanie na podstawie informacji CDC i WHO, http://www.psse-sandomierz.pl/images/odra/odra.pdf[/size]
[size=12][*]Pituch-Noworolska A. Immunofenotyp dojrzałych komórek hematopoetycznych – pierwotne i wtórne niedobory, Postępy Biologii Komórki 2008, Tom 35, Suplement nr 24: 45-64[/size]
[size=12][*]Chabiński A. Czy grozi nam epidemia odry, https://choroby-zakazne.mp.pl/aktualnosci/186600,czy-grozi-nam-epidemia-odry[/size]
[size=12][*]Augustynowicz E. Szczepionka MMR- fakty i mity, www.pzh.gov.pl/wp-content/…/04/Tydzień-Szczepień-2016-E.-Augustynowicz.pdf[/size]
[/list]