Zadaniem szczepionki jest imitowanie zakażenia
FAKT

Szczepionka jest preparatem biologicznym, którego zadanie stanowi imitowanie zakażenia drobnoustrojem tzn. zaszczepienie prowadzi do uzyskania odporności takiej jak w sytuacji przejścia prawdziwej choroby, lecz w sposób znacznie bezpieczniejszy. Szczepionka zawierać może żywy, martwy bądź osłabiony drobnoustrój albo jego fragmenty (tak jak w  szczepionce mRNA). Szczepionki, które zawierają fragmenty wirusa są uważane za bezpieczne, a technologia ich produkcji jest rozwijana od około 20 lat [1]

RNA zawarte w szczepionce może wbudować się do genomu człowieka
MIT

W szczepionkach mRNA jako matrycę do produkcji białek wirusowych wykorzystywany jest kwas rybonukleinowy (RNA), który ma wywoływać produkcję przeciwciał. Podawane RNA jest niestabilne, degraduje szybko i z tego względu do przechowywania szczepionki wymagane są niskie temperatury. W przypadku tego typu szczepionki materiał genetyczny nie wbudowuje się nigdy do ludzkiego genomu. Ekspresja mRNA  zachodzi w cytoplazmie i nie trafia ono nigdy do jądra komórki. Efekt jest przejściowy, zaś samo mRNA to cząsteczka szybko ulegająca degradacji. Najistotniejszy jest fakt, iż w komórkach człowieka nie ma mechanizmu, który pozwalałby na przepisanie sekwencji z mRNA na DNA oraz włączenie takiego DNA do genomu. Oznacza to, że włączenie do ludzkiego genomu materiału genetycznego ze szczepionki oraz wywarcie na niego wpływu jest niemożliwe i pod tym względem terapia mRNA jest całkowicie bezpieczna [1].

Po szczepieniu przeciw COVID należy wykonać rutynowo test, by sprawdzić odpowiedź immunologiczną
MIT

Aktualnie dostępne w Polsce szczepionki, czyli mRNA (Comirnaty, mRNA Moderny) oraz wektorowa ChAsOx1 nCoV-19 (Astra Zeneca), u osoby zaszczepionej stymulują odpowiedź serologiczną, która jest skierowana przeciw całemu białku S kolca SARS-CoV-2 (swoiste IgM oraz IgG). W celu oceny swoistej odpowiedzi, bez względu na zastosowany preparat, wykonać należałoby ilościowe oznaczenie swoistych przeciwciał przeciwko białku S (podjednostce S1 i S2 albo S1), najlepiej 4 tygodnie od przyjęcia 2-giej dawki [b]. Rutynowe badanie serologiczne po szczepieniu nie jest zalecane, ponieważ wynik nie ma wpływu na dalsze postępowanie oraz nie ustalono jakie stężenie i jakich przeciwciał koreluje z ochroną przed zachorowaniem (czy chodzi o mierzone dostępnymi testami komercyjnymi czy o te testami neutralizacji, wykonywane tylko w celach naukowych). Nie jest również zalecane podawanie kolejnych dawek szczepionki, gdy stężenia przeciwciał IgG anty-S jest małe albo wynik badania serologicznego jest ujemny [2].

Osoby zaszczepione muszą nadal przestrzegać zasad rygoru sanitarnego
FAKT

W badaniach z randomizacją, które dotyczyły skuteczności klinicznej szczepionek przeciw COVID-19 (preparatu ChAdOx1 nCoV-19 AstraZeneca, mRNA-1273 Moderny, Comirnaty Pfizer/BioNTech), wykazano, że szczepionki w znacznym stopniu powodują zmniejszenie ryzyka zachorowania na COVID-19. Jednak nadal nie wiadomo czy i w jakim stopniu szczepienie zapobiega bezobjawowemu zakażeniu. Wprawdzie wyniki badań szczepionki „oksfordzkiej” sugerują, ze preparat ten może zmniejszać ryzyko bezobjawowych zakażeń o 50%, lecz dane te wymagają jeszcze potwierdzenia. Z tego względu do czasu dysponowania wiarygodnych danych rozwiewających powyższe wątpliwości czy też do czasu, gdy nie zostanie zaszczepiona większość populacji, nadal powinno się przestrzegać zasad rygoru sanitarnego [3]. Najnowsze dane opublikowane w Izraelu napawają optymizmem i wskazują na redukcję bezobjawowych zakażeń o 89,4% , a w przypadkach objawowych – o 93,7 % [4].

W przypadku zachorowania na COVID-19 po 1-szej dawce nie ma potrzeby przyjmowania drugiej
MIT

W sytuacji, gdy osoba zaszczepiona jedną dawką zachoruje na COVID-19 (najczęściej zdarza się po w ciągu pierwszych 14 dni po szczepieniu w czasie wytwarzania swoistej odporności), zalecane jest kontynuowanie rozpoczętego schematu szczepienia i przyjęcie brakującej dawki. Nie ma potrzeby, by rozpoczynać schemat od nowa [5]. Drugą dawkę przyjąć należy w najszybszym możliwym terminie (max. 42 dni -Pfizer/Moderna, 12 tygodni – AstraZeneca). Dłuższy okres między dawkami nie ma negatywnego wpływu na immunogenność oraz skuteczność szczepienia (w przeciwieństwie do skrócenia tego czasu o więcej niż 4 dni w stosunku do zaleceń producenta) [6].

Szczepionka może wywołać zakażenie koronawirusem
MIT

Szczepionka zawiera jedynie informację genetyczną (mRNA) o budowie jednego białka wirusa SARS-CoV-2, więc nie może wywołać zakażenia [f].  W przypadku szczepionek mRNA Moderny czy Pfizer/Biontech funkcję transportową materiału genetycznego stanowią nanocząstki lipidowe, zaś w szczepionce AstraZeneca wykorzystano do transportu adenowirusa szympansiego, który został uprzednio zmodyfikowany, by nie wywoływał zakażenia  człowieka [7].

Alergia na białko jaja nie stanowi przeciwwskazania do szczepienia
FAKT

W procesie produkcyjnym szczepionek przeciw COVID-19 nie są wykorzystywane jaja kurze, więc alergia na nie nie stanowi przeciwwskazania do szczepienia [f]. CDC (Centers for Disease Control and Prevention) określiło, że przeciwwskazanie do podania szczepionki mRNA stanowi anafilaktyczna albo natychmiastowa reakcja alergiczna po podaniu pierwszej dawki szczepionki bądź udowodniona nadwrażliwość na którykolwiek z jej składników. Zalecana jest ostrożność w sytuacji szczepienia pacjentów z historią natychmiastowej reakcji alergicznej po podaniu innej szczepionki czy też leku. Należy wtedy dokonać bilansu zysku i strat, a w przypadku podjęcia decyzji o szczepieniu obserwować pacjenta przez pół godziny po iniekcji [8].

Literatura:

1. Borkowski L. I inni Szczepienia przeciw COVID-19, Innowacyjne technologie i efektywność , https://www.termedia.pl/pobierz/510199f9504e6518a4cd548f9ee2326a/
2. Mrukowicz J. Matkowska- Kocjan A. Jak ocenić odpowiedź immunologiczną po szczepieniu przeciwko COVID-19, https://www.mp.pl/szczepienia/ekspert/ekspert-covid-19/259215,jak-ocenic-odpowiedz-immunologiczna-po-szczepieniu-przeciwko-covid-19
3. Ściubisz M., Mrukowicz J. Szczepienie przeciwko COVID-19 a noszenie maseczki w miejscach publicznych, https://www.mp.pl/szczepienia/ekspert/ekspert-covid-19/259217,szczepienie-przeciwko-covid-19-a-noszenia-maseczki-w-miejscach-publicznych
4. Szczepionka przeciw COVID-19 Pfizer & BioNTech ogranicza przekazywanie koronawirusa [BADANIE] Puls Medycyny
   https://pulsmedycyny.pl/szczepionka-przeciw-covid-19-pfizer-biontech-ogranicza-przekazywanie-koronawirusa-badanie-1109026
5. Mrukowicz J. Czy kontynuować szczepienie przeciwko COVID-19, jeśli osoba zachoruje na COVID-19 przed drugą dawką?, https://www.mp.pl/szczepienia/ekspert/ekspert-covid-19/257941,czy-kontynuowac-szczepienie-przeciwko-covid-19-jesli-osoba-zachoruje-na-covid-19-przed-druga-dawka
6. Mrukowicz J. Jak kontynuować szczepienie przeciwko COVID-19, jeśli opóźnia się podanie drugiej dawki?,https://www.mp.pl/szczepienia/ekspert/ekspert-covid-19/259205,jak-kontynuowac-szczepienie-przeciwko-covid-19-jesli-opoznia-sie-podanie-drugiej-dawki
7. Borkowski L. Szczepionka AstraZeneca przeciw SARS-CoV-19, https://www.medexpress.pl/szczepionka-astrazeneca-przeciw-sars-cov-2/80535
8. Fundacja- Szczepienia Rozwiewamy Wątpliwości, https://www.wartoszczepic.org/jak_szczepic/przewodnik-po-zaleceniach-i-przeciwwskazaniach-do-szczepien-przeciwko-covid-19/?fbclid=IwAR2DuvG87KWMH9ja7xK40kaO98Gd3FivRUwu8BfWwZkU_vtH6iVxyAZ-GiY