REKLAMA
wt. 30 maja 2023, 12:33

Zapomniany antybiotyk może działać przeciwko opornym bakteriom

Pomimo rosnących zagrożeń związanych z opornością na antybiotyki na całym świecie, od ostatnich czterech dekad nie wprowadzono żadnych nowych antybiotyków do użytku publicznego. W latach czterdziestych XX wieku streptotrycyna została zidentyfikowana jako silny antybiotyk, jednak pomimo ogromnego potencjału tego leku, okazała się ona toksyczna dla nerek. Nowe odkrycie – streptotrycyna F – wykazuje dużo niższą toksyczność przy zachowanej aktywności.

Nowy antybiotyk znany jest od lat jako nourseotrycyna (nourseothricin) i znana jest również pod nazwą streptotrycyna (nie mylić ze streptomycyną). (fot. Shutterstock)
Nowy antybiotyk znany jest od lat jako nourseotrycyna (nourseothricin) i znana jest również pod nazwą streptotrycyna (nie mylić ze streptomycyną). (fot. Shutterstock)

W krajach rozwijających się infekcje bakteryjne lekooporne są jedną z głównych przyczyn zgonów. Ich liczba wynosi każdego roku ponad 1,2 miliona. W krajach o wysokim dochodzie także jest to istotny problem. Oporne na karbapenemy Enterobacterales, często powodują potencjalnie śmiertelne infekcje wśród pacjentów w szpitalach i innych placówkach opieki zdrowotnej. Pomimo rosnących zagrożeń związanych z opornością na antybiotyki, od ostatnich czterech dekad nie wprowadzono żadnych nowych antybiotyków do użytku publicznego. W tych ciężkich czasach pod kątem antybiotykoterapii grupa naukowców odkryła, że 80-letni już antybiotyk może zapewnić pewną formę ochrony przed lekoopornymi infekcjami bakteryjnymi [1].

Skąd bierze się i czym jest lekooporność?

Główną przyczyną kryzysu oporności na środki przeciwdrobnoustrojowe są zarówno lekarze przepisujący zbyt dużo antybiotyków, jak i pacjenci wymuszający ich przepisanie. Problemem jest także powszechne nadużywanie antybiotyków w rolnictwie i hodowli zwierząt. Obecnie antybiotyki są wszechobecne w ściekach, a nawet w produktach mlecznych i mięsie, które ludzie spożywają.

Oporność na środki przeciwdrobnoustrojowe pojawia się, gdy drobnoustroje rozwijają mechanizmy, które chronią je przed działaniem leków stosowanych w leczeniu infekcji. Oporność na antybiotyki to główny podzbiór oporności na środki przeciwdrobnoustrojowe, który dotyczy bakterii. Może powstać naturalnie w wyniku mutacji genetycznej lub w wyniku nabywania oporności przez jeden gatunek od innego. Jest to oporność mikrobiologiczna. Oporność kliniczna objawia się niepowodzeniem wielu technik terapeutycznych, w których bakterie normalnie podatne na leczenie stają się oporne po przeżyciu leczenia [2].

Nowy, stary antybiotyk

Nowy antybiotyk, o którym mowa, znany od lat jako nourseotrycyna (nourseothricin). Podczas gdy naukowcy z całego świata starali się odkryć i opracować nowe antybiotyki, James Kirby z Harvard Medical School i współpracownicy postanowili skupić się na nourseotrycynie, wytwarzanej przez grzyby glebowe. Tym sposobem w latach czterdziestych XX wieku nourseotrycyna została zidentyfikowana jako silny antybiotyk, który może zwalczać wiele patogennych bakterii. Jednak pomimo ogromnego potencjału tego leku, naukowcy postanowili zrezygnować z farmakoterapii z jego udziałem. Okazał się bowiem, że jest on wyjątkowo toksyczny dla nerek. Plany masowej produkcji antybiotyku również zostały porzucone.

Czym dokładnie jest nourseotrycyna?

Nourseotrycyna znana jest również pod nazwą streptotrycyna (nie mylić ze streptomycyną). Została po raz pierwszy wyizolowana ze Streptomyces lavendulae w 1943 r. Nourseotrycyna ma dwie główne formy: streptotrycynę F (S-F, 1 lizyna) i streptotrycynę D (S-D, 3 lizyna) i wykazuje bardzo wysoką aktywność na bakterie Gram-ujemne [3].

Najnowsze odkrycie

W nowym badaniu opublikowanym w PLOS Biology [4], Kirby i zespół zagłębili się w to, jak dwie formy streptotrycyny (F i D) działają przeciwko patogenom i szczegółowo opisali ich toksyczność dla nerek. Zaobserwowali, że forma D cząsteczki streptotrycyny obecna w starym antybiotyku była silniejsza niż jej odpowiednik F. Zwłaszcza jeśli chodzi o walkę z lekoopornymi Enterobacterales. Niestety, streptotrycyna D powodowała toksyczne działanie na nerki nawet przy niskich dawkach. Jednak pomimo faktu, że streptotrycyna F jest słabsza niż streptotrycyna D odkryto, że nadal jest skuteczna przeciwko lekoopornym Enterobacterales i Acinetobacter baumannii. Co najważniejsze, streptotrycyna F wykazywała co najmniej 10-krotnie niższą toksyczność niż streptotrycyna D. Po wstrzyknięciu myszom streptotrycyny F naukowcy stwierdzili, że toksyczność dla nerek była minimalna lub prawie żadna.

W oparciu o tę wyjątkową, obiecującą aktywność uważamy, że antybiotykoterapia z udziałem streptotrycyny zasługuje na dalsze badania przedkliniczne, jako potencjalny środek terapeutyczny do leczenia infekcji spowodowanych wielolekoopornymi patogenami bakteryjnymi. Wyizolowana w 1942 roku streptotrycyna była pierwszym odkrytym antybiotykiem o silnej aktywności Gram-ujemnej. Odkryliśmy, że ma ona silne działanie wobec współczesnych wielolekoopornych patogenów i działa poprzez unikalny mechanizm hamowania syntezy białek – powiedział w komunikacie prasowym Kirby [1].


Literatura:

  1. https://www.forbes.com/sites/anuradhavaranasi/2023/05/16/long-forgotten-antibiotic-might-work-against-drug-resistant-bacterial-infections/?sh=7db30c5219f8
  2. https://www.medicinejournal.co.uk/article/S1357-3039(17)30188-3/fulltext
  3. https://www.sciencedirect.com/topics/chemistry/streptothricin
  4. https://journals.plos.org/plosbiology/article?id=10.1371/journal.pbio.3002091

©MGR.FARM

Redakcja mgr.farm

Opuchnięte nogi? Zobacz, jak pomóc takim pacjentom

29 września 202309:32

Problem opuchniętych nóg, związany zwykle z przewlekłą niewydolnością żylną to bardzo powszechne zjawisko – zwłaszcza w czasie nadchodzącej wiosny i lata [1]. Wśród czynników predysponujących to występowania tego typu dolegliwości jest m.in. wiek pacjenta [1]. Dlatego też osoby starsze są bardziej narażone na problemy z krążeniem żylnym w obrębie kończyn dolnych. I to właśnie z takim problemem pojawiła się dziś w aptece Pani Maria.

Problem opuchniętych nóg, związany zwykle z przewlekłą niewydolnością żylną to bardzo powszechne zjawisko. (fot. Shutterstock)

OPIS PRZYPADKU

Pacjentką, której problem dziś zostanie przybliżony jest 65-letnia Pani Maria. Przyszła do apteki z dokuczającym jej od dłuższego czasu problemem opuchniętych nóg. Pacjentka narzeka na dokuczliwe i praktycznie stale utrzymujące się obrzęki w nogach, przez co czuje się niekomfortowo. Zapytana jak długo zmaga się z tymi dolegliwościami odpowiedziała, że problem jest przewlekły, a widoczne na skórze żylaki utrzymują się już od dłuższego czasu. Pani Maria prosi Cię o rekomendację produktu, który zniwelowałby dokuczające jej uczucie ciężkości nóg i zmniejszył obecny na nogach obrzęk, gdyż stosowane dotychczas żele z heparyną nie okazały się zbyt skuteczne.
Pani Maria leczy się na nadciśnienie tętnicze, ale zapewnia, że terapia jest dobrze dobrana, a wartości ciśnienia są obecnie w normie. Co zatem można polecić Pani Marii?

OPUCHNIĘTE NOGI TO JEDEN Z OBJAWÓW CVD

CVD (ang. chronic venous disease), czyli przewlekła niewydolność żylna to schorzenie o stale rosnącej częstości występowania w populacji ogólnej – także w polskiej. Szacuje się, że problem ten w Polsce dotyczy nawet 47% kobiet i około 37% mężczyzn [1]. Wpływ na pojawienie się przewlekłej niewydolności żylnej mają zarówno czynniki modyfikowalne (jak tryb życia, wykonywana praca, czy też dieta i masa ciała) oraz niemodyfikowalne. Do tych drugich należą:

  • czynniki genetyczne (jeśli 1 rodzic miał żylaki to ryzyko pojawienia się ich u jego dziecka wynosi 40%, jeśli dwoje rodziców – ryzyko wzrasta aż do 90%!)
  • wiek – osoby starsze są bardziej narażone na problemy z krążeniem żylnym kończyn dolnych
  • płeć żeńska [1].

Pacjenci dotknięci problemem CVD skarżą się najczęściej na uczucie ciężkości nóg, wynikające przede wszystkim z obrzęków w obrębie kończyn dolnych [1,2]. Poza tym może pojawić się ból i mrowienie, a także skurcze (zwłaszcza w porze nocnej) [1,2]. Obrzęki doskwierające pacjentom dotkniętym problemami z krążeniem żylnym wynikają przede wszystkim ze zmian w strukturze śródbłonka. Stan zapalny, spowodowany nadciśnieniem żylnym, przyczynia się do powstawania luk i przerw pomiędzy komórkami śródbłonka naczyniowego, przez co elementy krwi i osocza przesączają się do przestrzeni pozanaczyniowej tworząc obrzęk [1]. Właściwym postępowaniem powinno być zatem skupienie się na uszczelnieniu naczyń żylnych i limfatycznych oraz zmniejszeniu ich przepuszczalności [1,2]. Jak to zrobić?

DOBEZYLAN WAPNIA POMOŻE W PROBLEMIE OPUCHNIĘTYCH NÓG

Skoro właściwym postępowaniem w terapii CVD i obecnego w jej przebiegu obrzęku jest uszczelnienie naczyń i zmniejszenie ich przepuszczalności warto dobrym okiem spojrzeć na dobezylan wapnia.

Dobezylan wapnia to związek z długą historią stosowania w ramach terapii problemów żylnych [3,4]. W ramach swojej aktywności leczniczej wykazuje wielokierunkowe działanie [5]. Mając na uwadze dolegliwości, z jakimi po pomoc zgłosiła się Pani Maria warto podkreślić, że dobezylan wapnia:

  • uszczelnia śródbłonek naczyń włosowatych
  • zmniejsza przepuszczalność naczyń limfatycznych i poprawia drenaż limfatyczny
  • usprawnia przepływ krwi przez naczynia żylne poprzez zmniejszenie lepkości osocza krwi oraz agregacji płytek krwi i czerwonych krwinek [3,4].

Dobezylan wapnia przyczynia się zatem do redukcji obrzęków na drodze poprawy drenażu limfatycznego i uszczelniania naczyń żylnych. Efektywność w kontekście opuchniętych nóg potwierdzają też badania przeprowadzane na pacjentach z obrzękami kończyn dolnych. W jednym z nich związek przyczynił się do 24% spadku objętości dolnych części nóg, tym samym redukując znacznie problem obrzęku [6].

Tym, co również wyróżnia dobezylan wapnia jest dobry profil bezpieczeństwa i małe ryzyko występowania działań niepożądanych [3,4]. Związek nie wykazuje istotnych interakcji z innymi lekami, co w kontekście starszych pacjentów jest na pewno sporą zaletą [7].

DOBENOX FORTE NA PROBLEMY Z OBRZĘKAMI

Rekomendacją dla Pani Marii może być zatem produkt leczniczy Dobenox Forte [7]. Lek ten zawiera w swoim składzie dobezylan wapnia w dawce 500mg i może być przyjmowany 1-2x dziennie w przypadku:

  • występowania objawów przewlekłej niewydolności żylnej, takich jak bóle i nocne kurcze, uczucie ciężkości, obrzęk
  • występowania żylaków kończyn dolnych [7].

Dobenox Forte będzie zatem odpowiednim wyborem dla Pani Marii i pomoże jej zredukować dokuczający jej obrzęk nóg. Pamiętaj tylko, aby wspomnieć pacjentce o tym, że Dobenox Forte najlepiej przyjmować po posiłkach [7].

Literatura:

  1. Przewlekła choroba żylna, Renata Zubilewicz, Andrzej Jaroszyński, Forum Medycyny Rodzinnej 2015, tom 9, nr 5, 400-404
  2. Calcium dobesilate for chronic venous insufficiency: a systematic review, Agustin Ciapponi, et.al., Angiology, Volume 55, Number 2, 2004
  3. Safety of calcium dobesilate in chronic venous disease, diabetic retinopathy and haemorrhoids, Herve Allain, et.al., Drug Safety 2004;27(9): 649-660
  4. Leczenie farmakologiczne przewlekłej niewydolności żylnej i owrzodzeń żylnych, Marek Ciecierski, https://marekciecierski.pl/choroby-zyl/przewlekla-niewydolnosc-zylna/
  5. Dobezylan wapnia – nowe zastosowania, Karolina Lesner, Adam Reich, Forum Dermatologicum 2016, tom 2, nr 4, 134-138
  6. Effectiveness and safety of calcium dobesilate in treating chronic venous insufficiency: randomized, double-blind, placebo-controlled trial, K.H. Labs, et.al., Phlebology 2004; 19: 123-130
  7. Charakterystyka Produktu Leczniczego Dobenox Forte

DOBENOX Forte, 500 mg, tabletki powlekane. Skład: 1 tabletka zawiera 500 mg wapnia dobezylanu jednowodnego (Calcii dobesilas monohydricus). Substancja pomocnicza o znanym działaniu: laktoza jednowodna. Postać farmaceutyczna: tabletka powlekana. Wskazania do stosowania: Objawy przewlekłej niewydolności krążenia żylnego kończyn dolnych (bóle i nocne kurcze nóg, uczucie ciężkości nóg, parestezje, obrzęk, zmiany skórne na tle zastoju krwi), żylaki kończyn dolnych. Objawowe leczenie żylaków odbytu. Dawkowanie i sposób dawkowania: Zalecana dawka dobowa dla osób dorosłych to 500 mg do 1000 mg dobezylanu wapnia jednowodnego: niewydolność żylna – zwykle od 500 mg do 1000 mg na dobę; tj. 1–2 tabletki na dobę; żylaki odbytu – zwykle od 500 mg do 1000 mg na dobę; tj. 1–2 tabletki na dobę. Podanie doustne. Tabletki należy przyjmować po posiłkach w celu uniknięcia lub zminimalizowania objawów niepożądanych dotyczących przewodu pokarmowego. Przeciwwskazania: nadwrażliwość na substancję czynną lub na którąkolwiek substancję pomocniczą. Specjalne ostrzeżenie i środki ostrożności dotyczące stosowania: Ostrożnie stosować u pacjentów z chorobą wrzodową żołądka i (lub) dwunastnicy, z nawracającym zapaleniem błony śluzowej żołądka oraz z niewydolnością nerek. W przypadku ciężkiej niewydolności nerek, jeśli konieczna jest dializoterapia, dawkę produktu leczniczego należy zmniejszyć. Na podstawie doniesień o działaniach niepożądanych stwierdzono, że przyjmowanie wapnia dobezylanu jednowodnego może bardzo rzadko wywołać agranulocytozę, związaną prawdopodobnie z reakcją nadwrażliwości. Agranulocytoza może objawiać się wysoką gorączką, zakażeniami w obrębie jamy ustnej, bólem gardła, zmianami zapalnymi w obrębie odbytu i narządów płciowych oraz innymi objawami, które wskazują na zakażenie. Pacjent musi być poinformowany, że w razie wystąpienia jakichkolwiek objawów zakażenia, powinien zgłosić je lekarzowi. W razie wystąpienia takiej sytuacji, konieczne jest sprawdzenie morfologii krwi wraz z rozmazem oraz zaprzestanie stosowania produktu leczniczego. Produkt zawiera laktozę jednowodną. Produkt nie powinien być stosowany u pacjentów z rzadko występującą dziedziczną nietolerancją galaktozy, niedoborem laktazy (typu Lapp) lub zespołem złego wchłaniania glukozy–galaktozy. Jedna tabletka DOBENOX Forte zawiera 50 mg laktozy. Działania niepożądane: Częstość występowania działań niepożądanych określono zgodnie z konwencją MedDRA: bardzo często (≥1/10), często (≥1/100 do <1/10), niezbyt często (≥1/1000 do <1/100), rzadko (≥1/10 000 do <1/1000) i bardzo rzadko (<1/10 000), częstość nieznana (częstość nie może być określona na podstawie dostępnych danych). Zaburzenia żołądka i jelit: Rzadko: nudności, biegunka. Zaburzenia skóry i tkanki podskórnej: Rzadko: odczyny skórne. Zaburzenia mięśniowo–szkieletowe i tkanki łącznej: Rzadko: bóle stawów. Zaburzenia krwi i układu chłonnego: Bardzo rzadko: agranulocytoza. Opisywane działania niepożądane na ogół przemijały samoistnie po zaprzestaniu leczenia. W razie wystąpienia objawów zakażenia produkt należy odstawić. Podmiot odpowiedzialny: PRZEDSIĘBIORSTWO PRODUKCJI FARMACEUTYCZNEJ HASCO–LEK S.A. 51–131 Wrocław, ul. Żmigrodzka 242E. Numer pozwolenia na dopuszczenie do obrotu: pozwolenie nr 22090. Kategoria dostępności: produkt leczniczy wydawany bez przepisu lekarza – OTC. 

Jak oceniasz artykuł?

Twoja ocena: Jeszcze nie oceniłeś/aś artykułu

Udostępnij tekst w mediach społecznościowych

0 komentarzy - napisz pierwszy Komentujesz jako gość [ lub zarejestruj]