Jak działa lek przeciwhistaminowy?

Lek przeciwhistaminowy. Co to takiego? Idąc tropem już samej nazwy, można się domyślić, że działa „przeciwko histaminie”. I jest to słuszny wniosek. Zanim jednak odpowiemy na pytanie, czym jest i jak działa lek przeciwhistaminowy, musimy dowiedzieć się, czym w ogóle jest histamina i jaki ma wpływ na organizm człowieka.

Występuje ona naturalnie w ludzkim organizmie [1]. Jest organicznym związkiem chemicznym i pełni funkcję m.in. neuroprzekaźnika. Może zostać uwolniona przez liczne czynniki, na przykład pod wpływem kontaktu organizmu z toksynami, ze zbyt wysoką lub zbyt niską temperaturą, alkoholem, alergenami (w tym np. jadem owadów) [1]. Objawy uwolnienia histaminy są bardzo różne, natomiast w kontekście alergicznym można wymienić m.in. obrzęk różnych części ciała, zaczerwienienie, świąd, pokrzywkę [1]. 

Leki przeciwhistaminowe mają działanie przeciwalergiczne, hamujące działanie histaminy [2]. Podanie leku skutkuje zahamowaniem działania histaminy i złagodzeniem objawów, jakie wywołuje. 

Rodzaje leków przeciwhistaminowych 

Warto zacząć od tego, że każdy lek przeciwhistaminowy jest lekiem przeciwalergicznym, ale nie każdy lek przeciwalergiczny jest lekiem przeciwhistaminowym, dlatego stosowanie tych nazw wymiennie jest błędem. Istnieją różne grupy leków przeciwalergicznych, w tym m.in. glikokortykosteroidy, kromony, leki obkurczające naczynia krwionośne, metyloksantyny oraz właśnie leki przeciwhistaminowe [2]. 

Poszczególne leki przeciwhistaminowe mogą być przyjmowane doustnie, dożylnie, domięśniowo, donosowo, aplikowane do worka spojówkowego oraz stosowane na skórę [2]. Leki przeznaczone do stosowania na skórę mają miejscowe działanie znieczulające, stosunkowo szybko zmniejszają obrzęk, świąd i zaczerwienienie [2]. 

Kiedy stosować lek przeciwhistaminowy?

Wśród pacjentów panuje powszechne przekonanie, że skoro „lek przeciwhistaminowy” jest „lekiem przeciwalergicznym”, stosuje się go wyłącznie w przypadkach wystąpienia alergii o różnym podłożu. Oczywiście leki te przyjmuje się, aby złagodzić nieprzyjemne skutki uczuleń (np. na roztocza kurzu domowego, jad owadów, produkty spożywcze), jak m.in. nieżyt nosa, łzawienie oczu, duszności, kaszel, świąd, obrzęk, pokrzywka itd., ale nie tylko.

Jak bowiem zostało nadmienione, histamina jest uwalniana nie tylko pod wpływem czynników alergicznych, ale wielu innych (np. ciepła, zimna, ucisku, bakterii, alkoholu). Przykładem leku przeciwhistaminowego, po który można sięgnąć w wielu sytuacjach, jest Fenistil żel. To preparat w wygodnej formie żelu, który łagodzi swędzenie podrażnionej skóry w ciągu kilku minut nie tylko po ukąszeniach owadów. Z powodzeniem chłodzi i koi podrażnioną i swędzącą skórę również w przypadku wystąpienia pokrzywki, a nawet oparzenia słonecznego oraz powierzchniowego oparzenia skóry (tj. oparzenia I stopnia) [3]. Jego zastosowanie szybko przynosi ulgę, gdyż jest on także lekiem o miejscowym działaniu znieczulającym. Leku nie należy stosować w przypadku uczulenia na którykolwiek z jego składników, a także w poważniejszych oparzeniach (II i III stopnia). Po jego zastosowaniu należy chronić posmarowane miejsca przed działaniem słońca [3]. 

Zawsze pod kontrolą lekarza!

Leki mają leczyć – w końcu do tego zostały stworzone. Te dostępne bez recepty można stosować samodzielnie, natomiast absolutnie zawsze należy zapoznać się z treścią ulotki i przestrzegać podanych wytycznych. Najczęściej popełnianym przez pacjentów błędem jest przyjmowanie jednorazowo zbyt dużej dawki leku lub przyjmowanie go w zbyt krótkich odstępach czasu. To sytuacja skrajnie niebezpieczna, gdyż przedawkowanie absolutnie każdego leku może pociągać za sobą mniej lub bardziej dotkliwe skutki uboczne, natomiast – co jest warte podkreślenia – wcale nie powoduje, że objawy ustępują szybciej i dochodzi do natychmiastowej poprawy. To najczęstsza motywacja pacjentów, ale niestety spowodowana błędnym przekonaniem. Musimy mieć świadomość tego, że leczenie i powrót do zdrowia wymagają czasu.

Możemy zdecydować się na przyjęcie leków przeciwhistaminowych bez uprzedniej konsultacji z lekarzem wyłącznie pod warunkiem, że nasz ogólny stan jest dobry, objawy się nie nasilają, a lek dostępny jest w aptece bez recepty i już wcześniej go przyjmowaliśmy (dlatego wiemy, że nasz organizm dobrze go toleruje). Musimy jednak przyjmować lek zgodnie z zasadami podanymi w ulotce. Nie możemy też stosować go bez końca. Jeśli po kilku dniach (lub po innym określonym przez producenta czasie) objawy nie ustąpią lub wręcz przeciwnie – nasilą się – nie powinniśmy zwlekać z wizytą u lekarza. 

Pamiętajmy o tym, że nasze zdrowie jest najcenniejszym, co posiadamy, dlatego nie powinniśmy samodzielnie podejmować decyzji odnośnie do sposobu leczenia, jeśli nie mamy stosownej wiedzy i kwalifikacji. 

Bibliografia:

1. Durska G., Histamina, Histamina | Alergie – mp.pl, data dostępu: 11.01.2022.

2. Dr med. Świerczyńska-Krępa M., Lista leków stosowanych w chorobach alergicznych, Lista leków stosowanych w chorobach alergicznych | Alergie – mp.pl, data dostępu: 11.01.2022.

3. Fenistil (dimetynden) – żel, Fenistil (dimetynden) żel – działanie, dawkowanie, cena, refundacja | Medycyna Praktyczna (mp.pl), data dostępu: 11.01.2022.

Fenistil, 1 mg/g, żel 1 g żelu zawiera 1mg dimetyndenu maleinianu (Dimetindeni maleas). Substancje pomocnicze o znanym działaniu: glikol propylenowy, benzalkoniowy chlorek. 1 g żelu zawiera 150 mg glikolu propylenowego i 0,050 mg benzalkoniowego chlorku. Wskazania do stosowania Świąd towarzyszący dermatozom, pokrzywce, ukąszeniom owadów, oparzeniom słonecznym, powierzchownym oparzeniom skóry (pierwszego stopnia). Dawkowanie i sposób podawania Stosować 2 do 4 razy na dobę, nanosząc cienką warstwę żelu na zmienioną chorobowo i swędzącą powierzchnię skóry. Jeżeli po upływie 2 dni stosowania produktu leczniczego u dzieci i 7 dni u dorosłych nie nastąpiła poprawa lub pacjent czuje się gorzej, należy skontaktować się z lekarzem.W przypadkach szczególnie nasilonego świądu lub znacznego uszkodzenia skóry leczenie miejscowe preparatem Fenistil w postaci żelu powinno być uzupełnione stosowaniem dimetyndenu maleinianu  w postaci doustnej. Sposób podawania Podanie na skórę. Przeciwwskazania Nadwrażliwość na substancję czynną lub na którąkolwiek substancję pomocniczą. Oparzenia drugiego i trzeciego stopnia. Specjalne ostrzeżenia i środki ostrożności dotyczące stosowania W przypadku stosowania żelu Fenistil na rozległą powierzchnię skóry, należy unikać ekspozycji miejsc nim pokrytych na działanie promieni słonecznych.Unikać stosowania u małych dzieci na duże obszary skóry, szczególnie w przypadkach zranień, stanów zapalnych skóry. Informacje dotyczące składników pomocniczych: Produkt leczniczy Fenistil zawiera 0,050 mg benzalkoniowego chlorku w każdym gramie żelu. Benzalkoniowy chlorek może podrażniać skórę. Nie stosować na błonę śluzową. Kobiety karmiące piersią nie powinny stosować tego produktu leczniczego na skórę piersi, gdyż może on zostać spożyty przez dziecko z mlekiem matki. Produkt leczniczy Fenistil zawiera 150 mg glikolu propylenowego w każdym gramie żelu. Glikol propylenowy może powodować podrażnienie skóry. Z powodu zawartości glikolu propylenowego produktu leczniczego nie należy stosować na otwarte rany lub duże powierzchnie zranionej lub uszkodzonej skóry (np. oparzonej) bez konsultacji z lekarzem lub farmaceutą. Działania niepożądane Najczęściej obserwowane działania niepożądane podczas stosowania produktu to łagodne i przemijające reakcje skórne w miejscu aplikacji.Na podstawie dostępnych danych częstość występowania niżej wymienionych działań niepożądanych nie może być określona. Zaburzenia skóry i tkanki podskórnej: Działanie niepożądane: suchość skóry, uczucie pieczenia skóry, alergiczne zapalenie skóry. Częstość: nieznana OTC – Lek wydawany bez recepty Pozwolenie Prezesa URPLWMiPB nr R/2078 Podmiot odpowiedzialny:  GlaxoSmithKline Consumer Healthcare Sp. z o.o 

v.VIII.2021 PM-PL-FENI-22-00006

Artykuł sponsorowany