Zespół suchego oka ma istotny wpływ na funkcję widzenia, co przekłada się na jakość codziennego życia osób zmagających się z tym problemem. Stąd, tak ważne jest, aby wdrożyć u nich odpowiednie środki, które złagodzą przykre objawy związane z tą chorobą i pozwolą na zminimalizowanie ryzyka pojawienia się ich w przyszłości. Bez wątpienia ważną rolę w tej kwestii odgrywają preparaty, zwane potocznie “sztucznymi łzami” [2].  

Czytaj również: Łagodzenie objawów związanych z występowaniem zespołu czerwonego oka

Czym objawia się zespół suchego oka? 

Symptomów wskazujących na występowanie zespołu suchego oka jest wiele. Nie wszystkie muszą pojawić się u każdego pacjenta. Do najczęstszych objawów tego schorzenia należy zaliczyć: 

• pieczenie oczu; 
• uczucie piasku pod powiekami; 
• suchość oczu; 
• szybka męczliwość oczu; 
• światłowstręt;
• umiarkowane przekrwienia oczu; 
• surowicza lub pienista wydzielina w obrębie worka spojówkowego [2,3]; 

Co niezwykle ważne, w obrazie klinicznym zespołu suchego oka nie u wszystkich pacjentów występuje uczucie suchości oczu. Dzieje się tak dlatego, że ilość produkowanych łez jest u nich prawidłowa, a nawet zwiększona, jednak ich skład jest nieodpowiedni. Przez to nie mają one zdolności do właściwego i wystarczającego nawilżenia oka. W efekcie następuje symptom, którego charakterystycznym elementem jest nadmierne łzawienie oczu [3,4].

Patofizjologia zespołu suchego oka

Zaburzenie składu filmu łzowego, który pełni funkcję ochronną, nawilżającą i odżywczą dla powierzchni oka, skutkuje jego zwiększoną hiperosmolarnością. Wzrost stężenia elektrolitów we łzach prowadzi do wystąpienia stresu osmotycznego, w wyniku którego następuje apoptoza komórek nabłonkowych rogówki i spojówek. Efektem takiego ciągu zdarzeń jest występowanie przewlekłego stanu zapalnego na powierzchni oka, co objawia się w postaci symptomów charakterystycznych dla zespołu suchego oka [2,4].

Przyczyny występowania zespołu suchego oka można podzielić na dwie grupy. Do pierwszej z nich zaliczymy te czynniki, które powodują sezonowe występowanie tego schorzenia. Co więcej, w przypadku ich oddziaływania, chory w wyniku modyfikacji stylu życia jest w stanie zminimalizować nasilenie jego objawów. Do tego typu czynników zaliczymy: 

• zbyt niską wilgotność powietrza w pomieszczeniach zamkniętych spowodowaną klimatyzacją bądź ogrzewaniem; 
• ekspozycję na niekorzystne warunki atmosferyczne (np. wiatr); 
• bezpośredni kontakt z dymem papierosowym oraz zanieczyszczeniami mogącymi powodować podrażnienie powierzchni oka; 
• długotrwałe korzystanie z komputera, telewizora i innych urządzeń elektronicznych, a także długotrwałe prowadzenie samochodu, co predysponuje do zmniejszonej częstotliwości mrugania powiekami [2]; 

Wśród czynników mogących predysponować do występowania zespołu suchego oka należy także zaliczyć stosowanie niektórych leków. Wpływ na pojawienie się nieprzyjemnych objawów związanych z tym schorzeniem może mieć przyjmowanie: 

• beta-adrenolityków; 
• leków przeciwarytmicznych; 
• diuretyków;
• leków psychotropowych; 
• leków przeciwhistaminowych; 
• hormonalnej terapii zastępczej; 
• cytostatyków; 
• inhibitorów zwrotnego wychwytu serotoniny oraz trójpierścieniowych leków przeciwdepresyjnych; 
• izotretynoiny [1,2];

Drugą grupę przyczyn predysponujących do wystąpienia zespołu suchego oka tworzą czynniki, na których występowanie pacjenci nie mają wpływu. W efekcie przykre objawy omawianego schorzenia mogą występować przez długi okres czasu, niezależnie od oddziaływania na oczy czynników środowiskowych. Do tego typu przyczyn zaliczymy: 

• wiek (u osób starszych ryzyko wystąpienia zespołu suchego oka wzrasta); 
• zmiany hormonalne u kobiet związane z menopauzą; 
• występowanie chorób, np. zespołu Sjörgena, reumatoidalnego zapalenia stawów, tocznia rumieniowatego, sarkoidozy, twardziny, chorób tarczycy, cukrzycy, schorzeń dermatologicznych (trądzik różowaty, opryszczka); 
• mechaniczne urazy gałki ocznej (w wyniku wypadku, zabiegu chirurgicznego, napromieniowania oczodołów) [1,2,4];

Zespół suchego oka – postępowanie terapeutyczne

Postępowanie terapeutyczne w zespole suchego oka ma przede wszystkim na celu złagodzenie przykrych dolegliwości, jakie pojawiają się w jego przebiegu. Wśród działań podejmowanych przez pacjenta można wyróżnić te o charakterze niefarmakologicznym oraz farmakologicznym. Do tych pierwszych możemy zaliczyć: 

• unikanie klimatyzowanych pomieszczeń; 
• nawilżanie powietrza w pomieszczeniach, w których przebywamy; 
• robienie częstych przerw w trakcie wykonywania czynności wymagających wzmożonego wysiłku wzrokowego (np. pracy przed komputerem); 
• unikanie kontaktu z dymem papierosowym oraz zanieczyszczeniami powietrza; 
• spożywanie pokarmów bogatych w wielonienasycone kwasy tłuszczowe omega-3 oraz witaminę A, które mają wpływ na wzrost ilości produkowanego filmu łzowego, a także zmniejszają ryzyko wystąpienia stanów zapalnych [2,3];  

Do działań farmakologicznych, mających na celu zmniejszenie nasilenia przykrych objawów związanych z przebiegiem zespołu suchego oka zaliczymy stosowanie kropli do oczu, zwanych potocznie “sztucznymi łzami”. Są one substytutem fizjologicznego filmu łzowego, ale w żadnym wypadku nie wpływają one na jego prawidłowe wydzielanie i jego właściwy skład. Idealne “sztuczne łzy” powinny charakteryzować się: odpowiednią lepkością, pH=7, a także nie powinny zawierać konserwantów, które dodatkowo mogłyby podrażniać powierzchnię oka [4]. 

Przykładem sztucznych łez, które mogą być stosowane w przypadku osób zmagających się z zespołem suchego oka sezonowo (w wyniku zmniejszonej wilgotności powietrza), czy powstałego w efekcie długiego wysiłku wzrokowego (np. długie godziny spędzane przed monitorem komputera) jest preparat Starazolin Hydrobalance. Zawiera on w składzie hialuronian sodu. Może być stosowany nawet kilka razy w ciągu dnia, kiedy tylko oczy chorego potrzebują wytchnienia [5]. 

Innym preparatem, który jest dedykowany przede wszystkim tym osobom, u których objawy zespołu suchego oka występują przez długi czas i mogą pojawiać się także tuż po przebudzeniu, jest Starazolin Hydroforte. Ze względu na zwiększoną lepkość, preparat ten, po podaniu na powierzchnię oka, utrzymuje się na niej przez dłuższy czas. W swoim składzie zawiera hialuronian sodu w stężeniu 0,4%. Po pierwszym otwarciu, może być stosowany przez pacjentów nawet przez 6 miesięcy. Ponadto, nie posiada on w swoim składzie konserwantów, dzięki czemu ogranicza dodatkowe podrażnienie oczu, które mogłyby one powodować [6].

 Bibliografia:

1. Janik K, Antoniewicz- Papis J, Pogłód R, Łętowska M. Zespół “suchego oka”- możliwość leczenia z wykorzystaniem autologicznych “sztucznych łez”. J. Trasnf. Med 2013; 6: 60-65. 
2. Opala A, Wiącek D, Grabska-Liberek I. Zespół Suchego Oka- jak diagnozować i kiedy leczyć w gabinecie lekarza POZ. Lekarz POZ 2022; 1: 78-81. 
3. Prost M. Zespół Suchego Oka. Medycyna Praktyczna, dostęp online: https://www.mp.pl/pacjent/okulistyka/chorobyoczu/chorobyspojowki/86727,zespol-suchego-oka
4. Kubicka-Trząska A, Romanowska-Dizon B. Zespół suchego oka i alergiczny nieżyt spojówek- epidemie XXI wieku- problemy diagnostyczne i leczenie. Przegląd Lekarski 2009; 66 (11): 967-971.
5. Ulotka wyrobu medycznego Starazolin Hydrobalance
6. Ulotka wyrobu medycznego Starazolin HydroForte