Epidemiologia nałogu palenia tytoniu

Z przeprowadzonych statystyk wynika, że około 26%, a zatem ¼ dorosłych Polaków pali papierosy, przy czym 82% z tej grupy zadeklarowało, że robi to regularnie. Biorąc pod uwagę płeć, nieznacznie liczniejszą grupę stanowią mężczyźni (31%) niż kobiety (21%). Trend palenia papierosów utrzymuje się najczęściej w przedziałach wiekowych między 45-54. rokiem życia oraz między 55-64 rokiem życia. Alternatywą wyrobów tytoniowych pozostają e-papierosy, jednak tylko 2% respondentów deklaruje ich regularne używanie. Ograniczenie rozwoju nikotynizmu odgrywa kluczową rolę w globalnych wysiłkach dążącą do osiągnięcia zrównoważonego rozwoju, jakim jest ograniczenie przedwczesnych zgonów z powodu chorób niezakaźnych o 1/3 do 2030 roku. (1) (2)

Opieka nad pacjentem uzależnionym od nikotyny 

Wdrożenie opieki nad pacjentem zmagającym się z uzależnieniem od nikotyny stanowi duże wyzwanie dla każdego systemu ochrony zdrowia, jednak w dłuższej perspektywie upatruje się w niej oczekiwanych rezultatów. Jedną z placówek ochrony zdrowia niezmiennie pozostaje apteka,
a praktykujący w niej farmaceuci cieszą się renomą zawodu zaufania publicznego. Aptekarze, z uwagi na swoją rozległą wiedzę, posiadają autorytet w oczach pacjentów – świadczy to zatem o szerokich możliwościach podjęcia próby realizacji działań profilaktycznych względem palenia papierosów. Szczególną okazją w trakcie wizyty pacjenta w aptece może być taktowne rozpoczęcie konwersacji na temat zachowań prozdrowotnych. Ponadto, obiecującym rozwiązaniem może być przeprowadzenie
w placówce kampanii przeciwdziałającej nikotynizmowi, w którą zaangażowani byliby farmaceuci. (1)

Jak przekonać pacjenta do rzucenia palenia?

Minimalną interwencją antynikotynową określa się kilkuminutowe, krótkie działanie, które może podjąć np. farmaceuta praktykujący za pierwszym stołem w aptece. Ma ono na celu identyfikację pacjenta palącego tytoń i udzielenie mu w związku z tym pomocy w zerwaniu z nałogiem. Istotną kwestią, od której należy rozpocząć wszelkie akcje jest konwersacja dostarczająca kluczowych informacji na temat sytuacji zdrowotnej, rodzinnej i materialnej danej osoby. Niejednokrotnie już sama rozmowa przeprowadzona w profesjonalny sposób staje się ogromną motywacją do zerwania
z nałogiem. Bardzo często kluczowym argumentem jest przedstawienie korelacji między stanem zdrowia pacjenta a nikotynizmem i wiążących się z nimi konsekwencji. (3) (2)

Warto zatem zwrócić uwagę w trakcie konwersacji na choroby związane z paleniem tytoniu:

• choroba niedokrwienna serca
• udar mózgu
• przewlekła obturacyjna choroba płuc
• miażdżyca kończyn dolnych
• miażdżyca o innych lokalizacjach
• zwyrodnienie plamki związane z wiekiem

Farmaceuta może również zakomunikować o niebagatelnym ryzyku rozwoju nowotworów, będących konsekwencją palenia tytoniu:

• płuc
• gardła
• jamy ustnej
• przełyku
• krtani
• trzustki
• żołądka
• nerek
• pęcherza moczowego
• szyjki macicy.(3)

Inną kwestią, która może posłużyć za skuteczny argument jest przedstawienie pacjentowi korzyści związanych z zaprzestaniem palenia. Farmaceuta powinien wyraźnie zaakcentować:

• poprawę stanu zdrowia
• lepsze poczucie węchu i smaku
• pozbycie się nieprzyjemnego zapachu papierosów
• wolniejsze starzenie się skóry
• nienarażanie otoczenia na tak zwane „bierne palenie”
• oszczędność pieniędzy.(3)

Pomimo iż wizyta pacjenta w aptece pozwala jedynie na podjęcie krótkiej konwersacji w ramach interwencji, mającej na celu przekonanie pacjenta do rzucenia palenia, farmaceuci jako zawód zaufania publicznego mają wysokie szanse osiągnięcia sukcesu w propagowaniu stylu życia bez nikotyny.

Literatura

1. Fal A. i inni. Zalecenia dotyczące prewencji chorób u osób palących papierosy. Lekarz POZ. 6, 2022.
2. Sawicka K. i inni. Poziom uzależnienia od nikotyny oraz motywacja do zaprzestania palenia w wybranej grupie Polaków. Journal of Education, Health and Sport. 2015.
3. Buczkowski K. i Buczkowska M. Postępowanie z pacjentem palącym tytoń w warunkach praktyki lekarza rodzinnego. Via Medica. 2009.