1. Układ odpornościowy posiada zdolność uczenia się

Zadaniem układu immunologicznego człowieka jest ochrona przed czynnikami zewnętrznymi nieustannie nękającymi organizm. Selektywne mechanizmy sprawiają, że ma on duże znaczenie dla przeżycia organizmu, jednak ciągle pozostaje niewyjaśnionych pozostaje wiele mechanizmów jego działania. Układ immunologiczny to dla organizmu system integracyjny. Predysponuje do tego jego wszechobecność w ustroju, a także komunikacja z układami nerwowym oraz hormonalnym.  Odpowiada on za homeostazę ustroju. Wiele procesów takich jak embriogeneza, przebieg ciąży, nowotworzenie, pozostaje pod bezpośrednim i pośrednim nadzorem układu odpornościowego. Ma on także zdolność do rozróżniania obcych i własnych struktur, uczenia się ich oraz zapamiętywania. Układ odpornościowy generuje odpowiedź immunologiczną, które determinuje zwalczanie infekcji, odrzucanie przeszczepów tkankowych czy neutralizację komórek nowotworowych [1].

2. Układ odpornościowy dysponuje mechanizmami swoistymi oraz nieswoistymi

Układ odpornościowy w starciu z patogenami ma do dyspozycji elementy, które tworzą mechanizmy odporności nabytej (swoistej) oraz wrodzonej (nieswoistej).  Nieswoiste mechanizmy stanowią pierwszą linię obrony. Funkcjonują one niezależnie od wcześniejszych kontaktów z czynnikami patogennymi. Ta odporność jest formą obrony przed infekcjami, a także chorobami, które powstają na skutek oddziaływania czynników środowiskowych. Takie mechanizmy są mniej precyzyjne, lecz pozwalają na szybkie rozpoznanie oraz zniszczenie drobnoustrojów, które wnikają do naszego organizmu [1]. Do komórek warunkujących wrodzoną odporność należą: makrofagi, monocyty, granulocyty, „wrodzone” limfocyty γδ, komórki tuczne, komórki NK i NKT oraz naturalne komórki limfoidalne (ILC). Komórki odporności nabytej mają zdolność do wytwarzania nieograniczonej ilości receptorów. Skutkiem ich kontaktu z antygenem jest wytworzenie pamięci immunologicznej, a ponowny kontakt z rozpoznanym antygenem indukuje odpowiedz immunologiczną. Odporność nabyta charakteryzuje się wysoką precyzją rozpoznawania antygenów. Podstawowymi jej elementami są limfocyty T, limfocyty B, cytokiny, przeciwciała, komórki prezentujące antygen, cytokiny [1].

3. Wiek ma wpływ na aktywność układu odpornościowego

Powiązanie układu odpornościowego z innymi układami powoduje, iż na jego aktywność wpływa wiele czynników takich jak wiek, płeć, czynniki genetyczne, a także stres, aktywność fizyczna i stan odżywienia [1]. Liczba komórek T maleje wraz z wiekiem, stosowanym leczeniem obniżającym odporność, chorobami. Gdy ich poziom spadnie poniżej określonych minimów, to szansa na dobranie receptora do nieznanego wyzwania antygenowego jest niska. Niedobór limfocytów T, będących dyrygentem odporności skutkuje, że jest ich mało w płucach, co jest czynnikiem sprzyjającym zapaleniu płuc oraz opóźnia ich oczyszczanie z koronawirusa [2].

4. Podstawowe znaczenie w tworzeniu odporności po przechorowaniu danej choroby odgrywa pamięć immunologiczna

Pierwsza odpowiedź układu immunologicznego w przypadku wirusów (i nie tylko) to odpowiedź komórkowa, której działanie w uproszczeniu polega na ataku i niszczeniu przez limfocyty T wszystkiego co uznają za obce, czyli potencjalnie szkodliwe. Drugą linię obrony stanowi odpowiedź humoralna, która jest bardziej wyspecjalizowana w identyfikacji zagrożenia. Podstawową rolę ogrywają w niej przeciwciała wytwarzane przez limfocyty. Są one skierowane przeciwko konkretnemu antygenowi (patogenowi). Rozpoznają go, a następnie łączą się z nim oraz unieszkodliwiają w różnych mechanizmach [1].

Na chwilę obecną nie są dostępne wiarygodne informacje czy przechorowanie COVID-19 (serokonwersja) powoduje nabycie odporności na kolejne zakażenia. Opisano przypadki ponownego zakażenia, którego kryterium stanowiło wykrycie materiału genetycznego wirusa po wcześniejszym uzyskaniu ujemnych wyników takiego badania. Jednak nie wiadomo czy był to namnażający się wirus czy tylko kwas nukleinowy z niezakaźnych cząsteczek. Opublikowano także wyniki badań z udziałem małp z rodzaju makak wykazujące, iż przebycie infekcji ze skutkiem w postaci serokonwersji zapobiega ponownym zakażeniom, jednak badanie to obejmowało jedynie 2 osobniki. Ponownemu zakażeniu podawano je po 28 dniach od pierwszej infekcji, więc nie wiadomo na jakim poziomie i jak długo odporność się utrzymuje [3].

5. Osoby zakażone mogą mieć przez 2-3 tygodnie ujemne wyniki na obecność przeciwciał

Serokonwersja jest stanem, gdy we krwi danej osoby pojawiają się przeciwciała przeciwko danemu antygenowi. Badania identyfikujące przeciwciała i antygen we krwi to badanie serologiczne. Aktualnie nie opublikowano potwierdzonych i wiarygodnych danych, które dotyczą czasu wystąpienia serokonwersji SARS-CoV-2. Oznacza to, iż nie wiadomo, po ilu dniach od kontaktu z tym wirusem we krwi osoby zakażonej pojawią się przeciwciała. Dane dotyczące badań nad zakażeniem COVID-19 wskazują na bardzo szeroki zakres czasowy (nawet 2-3 tygodnie). Osoby zakażone SARS-Co-V-2 nawet przez 2-3 tygodnie mogą mieć ujemne wyniki badań na obecność przeciwciał [c]. Za wskaźnik braku zakażenia uznaje się brak wytworzenia przeciwciał w ciągu 28 dni od kontaktu z koronawirusem [3].

Literatura:

1. Dymarska E. Czynniki modulujące układ immunologiczny człowieka, Zeszyty Naukowe Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej w Legnicy 19(2)/2016:22-35
2. Lange A. Odporność, którą mamy i którą wzbudzimy w opanowywaniu COVID-19, https://monitorrynkowy.pl/odpornosc-ktora-mamy-i-ktora-wzbudzimy-w-opanowywaniu-covid-19/
3. Sawiec P. Czy zakażenie koronawirusem (SARS-CoV-2) pozostawia trwałą odporność (chroni przed kolejnym zakażeniem)?, https://www.mp.pl/pacjent/choroby-zakazne/koronawirus/koronawirus-pytania-i-odpowied/232689,czy-zakazenie-koronawirusem-sars-cov-2-pozostawia-trwala-odpornosc-chroni-przed-kolejnym-zakazeniem