W jego skład wchodzi około 100 związków, wśród których przeważa frakcja terpenów (głównie mono- i seskwiterpenów). Dominującym związkiem jest terpinen-4-ol, którego wg norm jakościowych ISO powinno być między 30 a 48% wagowych. W dużej ilości występuje także γ-terpinen (wg norm od 10 do 28%)i α-terpinen (5-10%). Inny terpen, 1,8-cyneol nie powinien stanowić więcej niż 15% – podejrzewa się, że może on być składnikiem odpowiedzialnym za działanie alergizujące i drażniące.

Właściwości lecznicze

Najważniejszą cechą leczniczą olejku drzewa herbacianego jest jego silna aktywność przeciwbakteryjna, a ściślej mówiąc, bakteriobójcza. Na działanie olejku wrażliwych jest wiele gatunków bakterii, między innymi: E.coli, K. pneumoniae, Pseudomonas aeruginosa czy Staphylococcus areus. Uwagę naukowców przykuwa szczególnie działanie olejku na szczepy oporne, takie jak MRSA. Wartości MIC i MBC (minimalnego stężenia bakteriostatycznego i bakteriobójczego) dla tego drobnoustroju wynoszą odpowiednio 0,04-0,35 i 0,5 % v/v i nie różnią się znacznie od wartości uzyskiwanych dla „przeciętnych” bakterii chorobotwórczych, wrażliwych na antybiotyki (proponowano nawet rozpylanie olejku herbacianego w salach szpitalnych w celu prewencji zakażeń drobnoustrojami wieloopornymi).

Mechanizm działania bakteriobójczego olejku nie został jeszcze dokładnie przebadany. Wiadomo, że składniki terpenowe wpływają na integralność błon komórkowych oraz wewnątrzkomórkowych systemów lizosomalnych. W komórce bakteryjnej, poddanej działaniu olejku herbacianego, dochodzi do ucieczki jonów (zwłaszcza potasowych) na zewnątrz oraz upośledzenia oddychania komórkowego, co prowadzi do śmierci komórki, nie zawsze jednak do jej lizy.

Właściwości przeciwzapalne i przeciwgrzybicze

Olejek drzewa herbacianego wykazuje także działanie przeciwzapalne, związane z hamowaniem uwalniania mediatorów prozapalnych, takich jak TNF-α, IL-8 i IL-10 oraz niektórych prostaglandyn. Połączenie działania przeciwzapalnego i przeciwbakteryjnego olejku czyni z niego skuteczny środek w walce z trądzikiem. Na grupie 126 ochotników porównywano skuteczność przeciwtrądzikową 5% żelu z nadtlenkiem benzoilu i 5% żelu z olejkiem drzewa herbacianego. Zaobserwowano znaczące zmniejszenie zmian zapalnych i niezapalnych w obydwu grupach, przy czym w grupie stosującej olejek zmiany cofały się wolniej.

Składniki olejku działają także przeciwgrzybiczo wobec gatunków takich jak Candida, Alternaria, Fusarium czy Trichophyton. Z tego względu zwraca się uwagę na jego wykorzystanie w jednostkach związanych z obecnością grzybów chorobotwórczych: łupieżu, kandydozy jamy ustnej, pochwy oraz grzybicy stóp. W jednym z badań udowodniono, że skuteczność olejku drzewa herbacianego w leczeniu grzybicy paznokci porównywalna jest z syntetyczną substancją – terbinafiną. W celach leczniczych na zmienioną chorobowo płytkę należy dwa razy dziennie nakładać nierozcieńczony olejek. Terapię można stosować przez okres kilku miesięcy.

Potwierdzono także lecznicze działanie szamponów z olejkiem w leczeniu łupieżu oraz płukanek do ust stosowanych w grzybicy jamy ustnej (taki preparat powinien mieć stężenie około 2,5%). W leczeniu infekcji intymnych można stosować tampony nasączone 20% roztworem olejku, które należy zakładać na 24 godziny.

Olejek drzewa herbacianego wykazuje również właściwości przeciwwirusowe, które można wykorzystać między innymi w leczeniu opryszczki. W jednym z badań odnotowano skrócenie czasu trwania opryszczki o 4,5 dnia przy stosowaniu 6% żelu z olejkiem w porównaniu z placebo.

Bezpieczeństwo

Jak każdy olejek eteryczny, olejek drzewa herbacianego nie powinien być stosowany doustnie. Ze względu na pewne właściwości drażniące i alergizujące, po podaniu na skórę może wywołać reakcje miejscowe – należy wtedy niezwłocznie przerwać stosowanie. Nie powinno się także nakładać dużej ilości skoncentrowanego olejku na większe partie ciała – z doświadczeń na zwierzętach wynika, iż istnieje ryzyko wystąpienia reakcji uogólnionej, której towarzyszy hipotermia, splątanie oraz drżenia mięśniowe.