Obchodzony 10 października Światowy Dzień Zdrowia Psychicznego to międzynarodowy dzień globalnej edukacji w zakresie zdrowia psychicznego, zwiększania świadomości i wspierania walki z piętnem społecznym. Po raz pierwszy obchodzono go w 1992 r. z inicjatywy Światowej Federacji Zdrowia Psychicznego, globalnej organizacji zajmującej się zdrowiem psychicznym. Ideą tego dnia jest przede wszystkim podnoszenie świadomości w zakresie chorób psychicznych i ich głównych skutków dla globalnej społeczności.

Historia wydarzenia

Światowy Dzień Zdrowia Psychicznego po raz pierwszy obchodzony był 10 października 1992 r. jako doroczne podsumowanie działalności Światowej Federacji Zdrowia Psychicznego z inicjatywny ówczesnego zastępcy Sekretarza Generalnego, Richarda Huntera. Początkowo wydarzenie nie miało określonego tematu.  Jego cele były ogólne, polegające na promowaniu zdrowia psychicznego i edukowaniu opinii publicznej w istotnych kwestiach. W pierwszych trzech latach jednym z głównych działań związanych z obchodami tego święta była dwugodzinna transmisja telewizyjna nadawana na całym świecie. Członkowie zarządu Światowej Federacji Zdrowia Psychicznego (ang. World Federation for Mental Health, WFMH) uczestniczyli w transmisji z Australii, Chile, Wielkiej Brytanii, Zambii, Szwajcarii, USA i Meksyku.

W 1994 roku, zgodnie z sugestią ówczesnego Sekretarza Generalnego Eugene’a Brody’ego, po raz pierwszy stworzono hasło przewodnie trzeciej już edycji wydarzenia, które brzmiało „Poprawa jakości usług w zakresie zdrowia psychicznego na całym świecie”. Przygotowane materiały pozwoliły na organizację lokalnych wydarzeń w 27 anglojęzycznych krajach. Od roku 1995 WFMH rozpoczęło tłumaczenia materiałów edukacyjnych i kampanijnych, początkowo na język hiszpański (dzięki pomocy Pan American Health Organisation) i francuski, z czasem na rosyjski, japoński, chiński, arabski, a nawet hindi.

Jednocześnie WFMH podkreśla, że Światowy Dzień Zdrowia Psychicznego to nie tylko jednodniowe wydarzenie. Przygotowania trwają miesiące wcześniej i jest to naprawdę długofalowy wysiłek edukacyjny. W niektórych krajach program rozciąga się na kilka dni lub tydzień, a w niektórych przypadkach nawet na cały miesiąc. A w jeszcze innych miejscach przygotowania do następnego roku zaczynają się niemal zaraz po zakończeniu tegorocznej edycji. Projekt ten ewoluował przez lata, aby praktycznie funkcjonować samodzielnie – ludzie na całym świecie organizują wydarzenia, których kulminacyjnym momentem staje się 10 października.

Edycja 2020

Tegoroczna edycja przebiega pod hasłem „zdrowie psychiczne dla wszystkich”. Zdrowie psychiczne jest niezbywalnym prawem człowieka, dlatego też powinno być dostępne dla wszystkich. A zatem dostępna dla każdego i wysokiej jakości podstawowa opieka zdrowotna w tym zakresie powinna być filarem powszechnego ubezpieczenia zdrowotnego. Zwłaszcza teraz, kiedy świat zmaga się z obecną sytuacją kryzysową. Świat doświadcza bezprecedensowego wpływu obecnego globalnego stanu zagrożenia zdrowia spowodowanego COVID-19, który wpłynął również na zdrowie psychiczne milionów ludzi. Poziom niepokoju, strachu, izolacji, dystansu społecznego i ograniczeń, niepewności i cierpienia emocjonalnego stały się powszechne, gdy ludzkość zmaga się z opanowaniem wirusa.

Obecna ogólnoświatowa pandemia wybuchła w momencie i tak już tragicznej sytuacji w obszarze zdrowia psychicznego, co tylko pogłębiło statystyki na całym świecie. Około 450 milionów ludzi żyje z zaburzeniami psychicznymi, które według Światowego Raportu Zdrowia WHO należą do głównych przyczyn złego stanu zdrowia i niepełnosprawności w wymiarze globalnym. Jedna osoba na cztery będzie dotknięta zaburzeniem psychicznym na pewnym etapie swojego życia Światowa Organizacja Zdrowia podaje, że co 40 sekund ktoś umiera w wyniku samobójstwa. Rocznie oznacza to ponad 800 000 osób, które giną w wyniku odebrania sobie życia, czyli więcej niż liczba osób umierających w wyniku wojen i zabójstw razem wziętych. Należy przy tym pamiętać, że na każde wspomniane samobójstwo przypada kilkakrotnie więcej nieudanych prób samobójczych. Wcześniejsza próba samobójcza jest najważniejszym pojedynczym czynnikiem ryzyka samobójstwa w populacji ogólnej. Samobójstwa to druga najczęstsza przyczyna zgonów wśród osób w wieku od 15 do 29 lat. Każde samobójstwo jest tragedią, która dotyka rodziny, społeczności i całe kraje oraz ma długotrwały i niszczycielski wpływ na ludzi, którzy pozostali.

Ten ponury obraz wymaga, abyśmy teraz bardziej niż kiedykolwiek wcześniej traktowali zdrowie psychiczne jako priorytet. Zaburzenia zdrowia psychicznego nasilają się w każdym kraju na świecie i mogą kosztować światową gospodarkę nawet 16 bilionów dolarów w latach 2010-2030, jeśli nie zostaną zainicjowane efektywne rozwiązania w tym zakresie. Stoimy w obliczu międzynarodowego kryzysu zdrowia psychicznego i przez ostatnie dwie dekady byliśmy ostrzegani o tej nieuchronnej katastrofie.

Czy ludzkości uda się wygrać z tą kolejną nadciągającą – a może już obecną – pandemią? Nie każdy z nas ma sposobność i siłę, aby udzielać wsparcia choćby w zakresie społecznym, jednak każdy z nas może we własnym zakresie troszczyć się każdego szarego dnia o swój dobrostan psychiczny. To nasz obowiązek, jeśli zależy nam na przyszłości w jasnych barwach.