CyberLepki – farmaceutyczne piktogramy całkowicie za darmo!

Gdański farmaceuta stworzył program, który umożliwia drukowanie farmaceutycznych piktogramów, na drukarce do aptecznych etykiet. Informują one pacjenta o sposobie dawkowania i stosowania leków. Teraz udostępnia swój wynalazek całkowicie za darmo wszystkim chętnym aptekarzom, którzy chcieliby w ten sposób zaoferować swoim pacjentom namiastkę opieki farmaceutycznej…

CyberLepki hołdują przesłaniu „Zróbmy razem coś zajefajnego!" (fot. Piotr Głuchowski)

Piotr Głuchowski studiował farmację na Gdańskim Uniwersytecie Medycznym. Od czterech lat pracuje w aptece, ale od zawsze interesowały go też komputery i elektronika. Widząc z jednej strony niepokojące zjawiska zachodzące w ostatnich latach w aptekach, a z drugiej strony swoich kolegów po politechnice, zarabiających znacznie więcej niż niejeden farmaceuta, poczuł w pewnym momencie potrzebę zmiany zawodu.

– W związku z istniejącym ogromnym i nadal rosnącym zapotrzebowaniem na programistów postanowiłem nauczyć się programować – mówi Głuchowski w rozmowie z MGR.FARM, ale od razu dodaje, że widząc zachodzące w ostatnim czasie pozytywne zmiany w krajowym aptekarstwie, postanowił jeszcze poczekać z ucieczką w objęcia informatyki. – Trochę też szkoda wyrzucać do kosza te 5 i pół roku „hardkorowych” studiów finansowanych przez podatnika – przyznaje.

Oczekując na poprawę sytuację polskich farmaceutów i wdrożenie opieki farmaceutycznej, postanowił stworzyć narzędzie, które może okazać się bardzo przydatne w komunikacji z pacjentami. Tak powstały CyberLepki. W wielkim skrócie Piotr Głuchowski stworzył oprogramowanie, które umożliwia drukowanie na zwykłej, aptecznej drukarce do etykiet, naklejek z farmaceutycznymi piktogramami. Farmaceuta na życzenie pacjenta, umieszczając taką naklejkę na opakowaniu leku, może w bardzo prosty sposób zaopatrzyć pacjenta w jednoznaczną informację o sposobie dawkowania i stosowania leku.

– Motywacją do zapoczątkowania projektu CyberLepek była potrzeba znalezienia atrakcyjnej i efektywnej formy uczenia się opieki farmaceutycznej (poprzez pisanie programu) oraz jednocześnie chęć sprawdzenia, czy jest możliwe usunięcie pewnych irytujących niedogodności w już opracowanych i wdrożonych, nazwijmy to: „pomysłach na etykietowanie” – mówi Głuchowski. – Okazało się, że jest to możliwe i to niewielkim kosztem.

Farmaceuta przyznaje, że częściowo powstanie tego projektu wiązało się też z chęcią „ogarnięcia” techników-stażystów w miejscu, gdzie pracuje.

– Widząc dobre chęci, zainteresowanie problemami pacjentów, ale też niestety brak fachowej wiedzy chciałem stworzyć tym osobom coś w rodzaju podpowiadacza, z możliwością dyskretnego zawołania mnie albo innego magistra w każdej chwili, jeżeli zachodzi taka potrzeba – wyjaśnia Głuchowski.

CyberLepki napisał w Pythonie. To język programowania wysokiego poziomu. CyberLepki to tak naprawdę dwa programy – jeden uruchamiany na stanowisku mający za zadanie rozkodować komunikację stanowiska z serwerem bazy danych oraz wysłanie nazw substancji i EAN-ów wprowadzanych leków do drugiego programu, rezydującego w przystawce do drukarki. Przystawka wysyła następnie sam obraz do tableta albo telefonu gdzie użytkownik dokonuje wyboru odpowiedniej lepki z tych zaproponowanych.

– Wszystko działa w oparciu o sieć bezprzewodową, przystawka posiada źródło zasilania dla drukarki, a więc ustawienie sprzętu przy stanowisku jest dowolne i bezproblemowe. Żadnych kabli – mówi farmaceuta. – Koszt drukarki [takiej jak na filmie – przyp. red.] to około 260zł, koszt wykonania przystawki wynosi około 150zł z możliwością zejścia do 50zł, gdy nie potrzebujemy zasilania akumulatorowego.

Piktogramy, które zostały wykorzystane do sporządzenia prezentacji działania programu CyberLepki pochodziły z biblioteki FIP –International Pharmaceutical Federation jednak w związku z tym, iż drukowanie ich a potem posługiwanie się nimi w działalności komercyjnej apteki bez uzyskania stosownej zgody na terenie naszego kraju jest nielegalne, autor postanowił pozostawić kwestię doboru używanego zestawu naklejek użytkownikowi. Natomiast sam program rozpowszechniany jest w formie skryptu (pliku tekstowego), dlatego nie ma tutaj mowy o żadnych wirusach, trojanach czy innych tego typu zagrożeniach dla aptecznego systemu.

Co ciekawe Piotr Głuchowski nie zamierza zarabiać na swoim wynalazku. Zapewnia, że dystrybucja CyberLepek będzie odbywać się na licencji GPLv3, a więc jako darmowe oprogramowanie z otwartym kodem źródłowym. Powodów jest kilka.

– Zależy mi na rozwoju tego oprogramowania i ogólnie całej koncepcji etykietowania opakowań leków związanego z opieką farmaceutyczną – mówi farmaceuta. Uważa, że CyberLepki będą tylko tak mocne, jak mocna będzie baza danych i algorytmy analizowania interakcji między lekami. – Chcę by każdy mógł włączyć się w ten projekt, dodać coś od siebie mogąc jednocześnie skorzystać za darmo z pracy innych osób. Z tego właśnie powodu CyberLepki posiadają łatwą w edycji bazę danych. Bez problemu samodzielnie można dodać jakąś swoją etykietę i powiązać ją z substancją leczniczą czy konkretnym EAN-em, dodać jakiś komentarz, uzupełnić dane służące do wykrywania interakcji itp. Można też dodać rekordy z innej bazy tego samego formatu na zasadzie kopiuj-wklej, posługując się zwykłym edytorem tekstu. Można też usunąć i zmienić co się chce.

Poza tym Głuchowski w projekcie użył też w kilku miejscach kodu na licencji GPLv3 (m. in. https://github.com/pklaus/brother_ql) i zgodnie z jej postanowieniami musi teraz posługiwać się tą samą licencją. Farmaceuta zamierza też opublikować dokumentację przystawki.

– W wersji najprostszej jest to po prostu jedna z popularnych płytek developerskich z układem scalonym typu System on Chip (konkretnie to Raspberry Pi Zero) podłączona kablem USB do drukarki – tłumaczy Głuchowski.

Mimo, że zapewne bez problemu znalazł by inwestora, który skomercjalizowałby cały projekt, Piotr Głuchowski zapewnia, że CyberLepki są darmowe i zawsze będą.

– CyberLepki hołdują przesłaniu „Zróbmy razem coś zajefajnego!” – dodaje z uśmiechem. – Jeżeli dzięki nagłośnieniu tematu znalazłoby się kilku nieskażonych strachem przed komputeryzacją pasjonatów opieki farmaceutycznej, dzięki którym udałoby się przyspieszyć deweloperkę, to byłoby świetnie!

Redakcja mgr.farm

Opuchnięte nogi? Zobacz, jak pomóc takim pacjentom

29 września 202309:32

Problem opuchniętych nóg, związany zwykle z przewlekłą niewydolnością żylną to bardzo powszechne zjawisko – zwłaszcza w czasie nadchodzącej wiosny i lata [1]. Wśród czynników predysponujących to występowania tego typu dolegliwości jest m.in. wiek pacjenta [1]. Dlatego też osoby starsze są bardziej narażone na problemy z krążeniem żylnym w obrębie kończyn dolnych. I to właśnie z takim problemem pojawiła się dziś w aptece Pani Maria.

Problem opuchniętych nóg, związany zwykle z przewlekłą niewydolnością żylną to bardzo powszechne zjawisko. (fot. Shutterstock)

OPIS PRZYPADKU

Pacjentką, której problem dziś zostanie przybliżony jest 65-letnia Pani Maria. Przyszła do apteki z dokuczającym jej od dłuższego czasu problemem opuchniętych nóg. Pacjentka narzeka na dokuczliwe i praktycznie stale utrzymujące się obrzęki w nogach, przez co czuje się niekomfortowo. Zapytana jak długo zmaga się z tymi dolegliwościami odpowiedziała, że problem jest przewlekły, a widoczne na skórze żylaki utrzymują się już od dłuższego czasu. Pani Maria prosi Cię o rekomendację produktu, który zniwelowałby dokuczające jej uczucie ciężkości nóg i zmniejszył obecny na nogach obrzęk, gdyż stosowane dotychczas żele z heparyną nie okazały się zbyt skuteczne.
Pani Maria leczy się na nadciśnienie tętnicze, ale zapewnia, że terapia jest dobrze dobrana, a wartości ciśnienia są obecnie w normie. Co zatem można polecić Pani Marii?

OPUCHNIĘTE NOGI TO JEDEN Z OBJAWÓW CVD

CVD (ang. chronic venous disease), czyli przewlekła niewydolność żylna to schorzenie o stale rosnącej częstości występowania w populacji ogólnej – także w polskiej. Szacuje się, że problem ten w Polsce dotyczy nawet 47% kobiet i około 37% mężczyzn [1]. Wpływ na pojawienie się przewlekłej niewydolności żylnej mają zarówno czynniki modyfikowalne (jak tryb życia, wykonywana praca, czy też dieta i masa ciała) oraz niemodyfikowalne. Do tych drugich należą:

czynniki genetyczne (jeśli 1 rodzic miał żylaki to ryzyko pojawienia się ich u jego dziecka wynosi 40%, jeśli dwoje rodziców – ryzyko wzrasta aż do 90%!)
wiek – osoby starsze są bardziej narażone na problemy z krążeniem żylnym kończyn dolnych
płeć żeńska [1].

Pacjenci dotknięci problemem CVD skarżą się najczęściej na uczucie ciężkości nóg, wynikające przede wszystkim z obrzęków w obrębie kończyn dolnych [1,2]. Poza tym może pojawić się ból i mrowienie, a także skurcze (zwłaszcza w porze nocnej) [1,2]. Obrzęki doskwierające pacjentom dotkniętym problemami z krążeniem żylnym wynikają przede wszystkim ze zmian w strukturze śródbłonka. Stan zapalny, spowodowany nadciśnieniem żylnym, przyczynia się do powstawania luk i przerw pomiędzy komórkami śródbłonka naczyniowego, przez co elementy krwi i osocza przesączają się do przestrzeni pozanaczyniowej tworząc obrzęk [1]. Właściwym postępowaniem powinno być zatem skupienie się na uszczelnieniu naczyń żylnych i limfatycznych oraz zmniejszeniu ich przepuszczalności [1,2]. Jak to zrobić?

DOBEZYLAN WAPNIA POMOŻE W PROBLEMIE OPUCHNIĘTYCH NÓG

Skoro właściwym postępowaniem w terapii CVD i obecnego w jej przebiegu obrzęku jest uszczelnienie naczyń i zmniejszenie ich przepuszczalności warto dobrym okiem spojrzeć na dobezylan wapnia.

Dobezylan wapnia to związek z długą historią stosowania w ramach terapii problemów żylnych [3,4]. W ramach swojej aktywności leczniczej wykazuje wielokierunkowe działanie [5]. Mając na uwadze dolegliwości, z jakimi po pomoc zgłosiła się Pani Maria warto podkreślić, że dobezylan wapnia:

uszczelnia śródbłonek naczyń włosowatych
zmniejsza przepuszczalność naczyń limfatycznych i poprawia drenaż limfatyczny
usprawnia przepływ krwi przez naczynia żylne poprzez zmniejszenie lepkości osocza krwi oraz agregacji płytek krwi i czerwonych krwinek [3,4].

Dobezylan wapnia przyczynia się zatem do redukcji obrzęków na drodze poprawy drenażu limfatycznego i uszczelniania naczyń żylnych. Efektywność w kontekście opuchniętych nóg potwierdzają też badania przeprowadzane na pacjentach z obrzękami kończyn dolnych. W jednym z nich związek przyczynił się do 24% spadku objętości dolnych części nóg, tym samym redukując znacznie problem obrzęku [6].

Tym, co również wyróżnia dobezylan wapnia jest dobry profil bezpieczeństwa i małe ryzyko występowania działań niepożądanych [3,4]. Związek nie wykazuje istotnych interakcji z innymi lekami, co w kontekście starszych pacjentów jest na pewno sporą zaletą [7].

DOBENOX FORTE NA PROBLEMY Z OBRZĘKAMI

Rekomendacją dla Pani Marii może być zatem produkt leczniczy Dobenox Forte [7]. Lek ten zawiera w swoim składzie dobezylan wapnia w dawce 500mg i może być przyjmowany 1-2x dziennie w przypadku:

występowania objawów przewlekłej niewydolności żylnej, takich jak bóle i nocne kurcze, uczucie ciężkości, obrzęk
występowania żylaków kończyn dolnych [7].

Dobenox Forte będzie zatem odpowiednim wyborem dla Pani Marii i pomoże jej zredukować dokuczający jej obrzęk nóg. Pamiętaj tylko, aby wspomnieć pacjentce o tym, że Dobenox Forte najlepiej przyjmować po posiłkach [7].

Literatura:

Przewlekła choroba żylna, Renata Zubilewicz, Andrzej Jaroszyński, Forum Medycyny Rodzinnej 2015, tom 9, nr 5, 400-404
Calcium dobesilate for chronic venous insufficiency: a systematic review, Agustin Ciapponi, et.al., Angiology, Volume 55, Number 2, 2004
Safety of calcium dobesilate in chronic venous disease, diabetic retinopathy and haemorrhoids, Herve Allain, et.al., Drug Safety 2004;27(9): 649-660
Leczenie farmakologiczne przewlekłej niewydolności żylnej i owrzodzeń żylnych, Marek Ciecierski, https://marekciecierski.pl/choroby-zyl/przewlekla-niewydolnosc-zylna/
Dobezylan wapnia – nowe zastosowania, Karolina Lesner, Adam Reich, Forum Dermatologicum 2016, tom 2, nr 4, 134-138
Effectiveness and safety of calcium dobesilate in treating chronic venous insufficiency: randomized, double-blind, placebo-controlled trial, K.H. Labs, et.al., Phlebology 2004; 19: 123-130
Charakterystyka Produktu Leczniczego Dobenox Forte

DOBENOX Forte, 500 mg, tabletki powlekane. Skład: 1 tabletka zawiera 500 mg wapnia dobezylanu jednowodnego (Calcii dobesilas monohydricus). Substancja pomocnicza o znanym działaniu: laktoza jednowodna. Postać farmaceutyczna: tabletka powlekana. Wskazania do stosowania: Objawy przewlekłej niewydolności krążenia żylnego kończyn dolnych (bóle i nocne kurcze nóg, uczucie ciężkości nóg, parestezje, obrzęk, zmiany skórne na tle zastoju krwi), żylaki kończyn dolnych. Objawowe leczenie żylaków odbytu. Dawkowanie i sposób dawkowania: Zalecana dawka dobowa dla osób dorosłych to 500 mg do 1000 mg dobezylanu wapnia jednowodnego: niewydolność żylna – zwykle od 500 mg do 1000 mg na dobę; tj. 1–2 tabletki na dobę; żylaki odbytu – zwykle od 500 mg do 1000 mg na dobę; tj. 1–2 tabletki na dobę. Podanie doustne. Tabletki należy przyjmować po posiłkach w celu uniknięcia lub zminimalizowania objawów niepożądanych dotyczących przewodu pokarmowego. Przeciwwskazania: nadwrażliwość na substancję czynną lub na którąkolwiek substancję pomocniczą. Specjalne ostrzeżenie i środki ostrożności dotyczące stosowania: Ostrożnie stosować u pacjentów z chorobą wrzodową żołądka i (lub) dwunastnicy, z nawracającym zapaleniem błony śluzowej żołądka oraz z niewydolnością nerek. W przypadku ciężkiej niewydolności nerek, jeśli konieczna jest dializoterapia, dawkę produktu leczniczego należy zmniejszyć. Na podstawie doniesień o działaniach niepożądanych stwierdzono, że przyjmowanie wapnia dobezylanu jednowodnego może bardzo rzadko wywołać agranulocytozę, związaną prawdopodobnie z reakcją nadwrażliwości. Agranulocytoza może objawiać się wysoką gorączką, zakażeniami w obrębie jamy ustnej, bólem gardła, zmianami zapalnymi w obrębie odbytu i narządów płciowych oraz innymi objawami, które wskazują na zakażenie. Pacjent musi być poinformowany, że w razie wystąpienia jakichkolwiek objawów zakażenia, powinien zgłosić je lekarzowi. W razie wystąpienia takiej sytuacji, konieczne jest sprawdzenie morfologii krwi wraz z rozmazem oraz zaprzestanie stosowania produktu leczniczego. Produkt zawiera laktozę jednowodną. Produkt nie powinien być stosowany u pacjentów z rzadko występującą dziedziczną nietolerancją galaktozy, niedoborem laktazy (typu Lapp) lub zespołem złego wchłaniania glukozy–galaktozy. Jedna tabletka DOBENOX Forte zawiera 50 mg laktozy. Działania niepożądane: Częstość występowania działań niepożądanych określono zgodnie z konwencją MedDRA: bardzo często (≥1/10), często (≥1/100 do <1/10), niezbyt często (≥1/1000 do <1/100), rzadko (≥1/10 000 do <1/1000) i bardzo rzadko (<1/10 000), częstość nieznana (częstość nie może być określona na podstawie dostępnych danych). Zaburzenia żołądka i jelit: Rzadko: nudności, biegunka. Zaburzenia skóry i tkanki podskórnej: Rzadko: odczyny skórne. Zaburzenia mięśniowo–szkieletowe i tkanki łącznej: Rzadko: bóle stawów. Zaburzenia krwi i układu chłonnego: Bardzo rzadko: agranulocytoza. Opisywane działania niepożądane na ogół przemijały samoistnie po zaprzestaniu leczenia. W razie wystąpienia objawów zakażenia produkt należy odstawić. Podmiot odpowiedzialny: PRZEDSIĘBIORSTWO PRODUKCJI FARMACEUTYCZNEJ HASCO–LEK S.A. 51–131 Wrocław, ul. Żmigrodzka 242E. Numer pozwolenia na dopuszczenie do obrotu: pozwolenie nr 22090. Kategoria dostępności: produkt leczniczy wydawany bez przepisu lekarza – OTC.