Szczepienia przeciwko COVID-19 – dla każdego raz w roku

Co miesiąc w Polsce wykrywa się ponad 3000 przypadków zachorowań na COVID-19 pomimo ustania zagrożenia epidemicznego. Zdaniem ekspertów możemy spodziewać się wzrostu zachorowań na COVID-19, w tym ciężkich przypadków, w nadchodzącym sezonie jesienno-zimowym. Według ekspertów szczepić powinniśmy się raz do roku szczepionką odpowiadającą wariantowi wirusa ogłaszanemu przez WHO.

Szczepienia przeciw pneumokokom w aptekach będą możliwe od 1 listopada... ale tylko teoretycznie (fot. Shutterstock)

Eksperci Ogólnopolskiego Programu Zwalczania Chorób infekcyjnych liczą na szybki powrót szczepień przeciw COVID-19 do aptek (fot. Shutterstock)

Europejskie Centrum ds. Zapobiegania i Kontroli Chorób (ECDC) oraz Europejska Agencja Leków (EMA) wydały wspólne stanowisko w sprawie składu szczepionek przeciw COVID-19 zalecanego w nadchodzącym sezonie 2023/2024. Podobne zalecenia dotyczące składu nowych, zaktualizowanych szczepionek przeciwko COVID-19 wydały również amerykański Urząd ds. Żywności i Leków (FDA) oraz Światowa Organizacja Zdrowia (WHO). Obie instytucje zgodnie zalecają monowalentny skład szczepionki i uwzględnienie w niej szczepu należącego do rodziny podwariantów XBB Omikron, co zapewni reakcję krzyżową wobec wariantu aktualnie dominującego i nowych pojawiających się szczepów. Jednocześnie cały czas dostępne są szczepionki wariantowe do podawania jako dawki przypominające dla osób, które nie przeszły jeszcze całego cyklu szczepień.

Realizacja szczepień przeciw COVID-19 powinna odbywać się zgodnie z krajowymi zaleceniami. EMA i ECDC zaproponowały uproszczone stosowanie nowych, zaktualizowanych szczepionek w następujący sposób:

u dorosłych i dzieci w wieku ≥5 lat zaleca się 1 dawkę,
u dzieci w wieku <5 lat, nieszczepionych lub bez wcześniejszego zakażenia SARS-CoV-2, zaleca się 2 lub 3 dawki szczepienia podstawowego (w zależności od wybranego preparatu).

W nadchodzącej kampanii szczepień przeciw COVID-19 szczepieniami zaleca się priorytetowo objąć:

osoby w wieku ≥60 lat,
osoby z niedoborami odporności bez względu na wiek,
osoby z przewlekłymi chorobami współistniejącymi zwiększającymi ryzyko ciężkiego przebiegu COVID-19 bez względu na wiek,
kobiety w ciąży,
oraz pracowników ochrony zdrowia.

Osoby z niedoborami odporności mogą wymagać podania większej liczby dawek. Dawkę nowej, zaktualizowanej szczepionki można podać ≥3 miesiące po poprzedniej, zaleca się jednak rozważyć odstęp dłuższy, wynoszący ≥4 miesiące (dostępne dane dla dotychczas stosowanych szczepionek wskazują, że dłuższy odstęp może zapewnić większą ochronę przed COVID-19 o ciężkim przebiegu).

Wykaz zalecanych szczepień ochronnych

Na początku września do konsultacji trafił nowy projekt rozporządzenia w sprawie wykazu zalecanych szczepień ochronnych oraz Międzynarodowej Książeczki Szczepień. W projektowanym rozporządzeniu przedstawiono wykaz 26. zalecanych szczepień ochronnych, które obejmuje wszystkie rodzaje szczepionek dopuszczonych obecnie do obrotu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. W porównaniu do poprzednio obowiązującego rozporządzenia, wykaz ten został uzupełniony m.in. o szczepienie przeciw: COVID-19, zakażeniom wirusem syncytialnym układu oddechowego (RSV). Ministerstwo zakłada, że przepisy rozporządzenia wejdą w życie z dniem 1 października 2023 r.

Obecnie uwzględnienie szczepień przeciw COVID-19 w ramach obowiązującego kalendarza szczepień zalecanych w PSO ma uzasadnienie w innym niż dotychczas zapotrzebowaniu na tego typu szczepienia w ramach stałej immunoprofilaktyki, a nie tak jak dotychczas w razie wystąpienia stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii, który może wymagać stosowania szczególnych rozwiązań.

– Już wiemy, że szczepionka przeciw COVID nie jest szczepionką na całe życie. Szczepienia przeciw COVID-19 na stałe wchodzą do naszego kalendarza szczepień, gdyż podobnie jak to ma miejsce w przypadku grypy, co roku będą ogłaszane przez WHO najgroźniejsze w danym sezonie szczepy wirusa, którym będą odpowiadały szczepionki opracowane wyłącznie pod dany sezon. W związku ze zmianą rekomendacji międzynarodowych agencji, bardzo ważne staje się wpisanie szczepień przeciw COVID na listę szczepień zalecanych w ramach obowiązującego w Polsce Programu Szczepień Ochronnych. – podkreśla prof. dr hab. n. med. Adam Antczak, przewodniczący Ogólnopolskiego Programu Zwalczania Chorób Infekcyjnych.

Sezon szczepień już się rozpoczął, ponad połowa pacjentów, jak co roku będzie chciała skorzystać ze szczepień sezonowych już we wrześniu. Niestety, jak na razie mają ograniczone możliwości zaszczepienia się w aptekach. Eksperci Ogólnopolskiego Programu Zwalczania Chorób infekcyjnych liczą na szybki powrót szczepień przeciw COVID-19 do aptek.

Czytaj również: Od 1 lipca szczepienia w aptekach wstrzymane! „Granda” – piszą farmaceuci…

Zakończenie realizacji szczepień przeciw COVID-19 w aptekach wraz z ustaniem stanu zagrożenia epidemicznego spowodowało, że praktycznie z dnia na dzień pacjenci zostali pozbawieni możliwości skorzystania z nich w prosty i dogodny sposób bez odwiedzania gabinetów lekarskich. Sprawne wdrożenie przepisów z nowelizacji ustawy refundacyjnej i powrót szczepień do aptek z początkiem października, pozwoliłby na pełną realizację postulowanego od początku pandemii jednoczasowego szczepienia przeciw grypie i COVID-19 oraz na osiągnięcie lepszych efektów w zapobieganiu zachorowaniu i zgonom na grypę i COVID w sezonie 2023/2024.

Źródło: OPZCI

Artykuł sponsorowany

Redakcja mgr.farm

Czy stres wpływa na poziom naszej odporności?

4 grudnia 202308:06

Wielkimi krokami zbliża się okres zwiększonej liczby zachorowań wśród społeczeństwa. W tym czasie warto zwrócić szczególną uwagę na kwestie związane z naszym układem odpornościowym. Wszystko, co zakłóca jego prawidłowe funkcjonowanie przyczynia się do wzrostu ryzyka zachorowania na popularne jesienią i zimą infekcje. Jednym z takich czynników jest chociażby stres…

Co możesz zarekomendować pacjentowi, który poszukuje preparatu łagodzącego objawy stresu? (fot. Shutterstock)

UKŁAD ODPORNOŚCIOWY I JEGO FUNKCJE

Układ immunologiczny to swojego rodzaju strażnik strzegący nasz organizm przed wszechobecnymi patogenami. W odpowiedzi na kontakt z patogenem układ ten aktywuje dostępne mu mechanizmy obronne. Wśród nich są przede wszystkim komórki układu immunologicznego, takie jak makrofagi, monocyty, czy też limfocyty [1]. Działanie całego systemu obronnego organizmu opiera się przede wszystkim na procesach fagocytozy, czyli likwidacji drobnoustrojów, które dostały się do organizmu. Każde zakłócenie pracy tegoż układu przekłada się na spadek odporności organizmu. Wśród czynników negatywnie wpływających na jego pracę jest m.in. stres [1].

STRES – CZYM JEST I JAK WPŁYWA NA ORGANIZM?

Stres to osobnicza, zależna od indywidualnych cech reakcja organizmu na różnego rodzaju czynniki zewnętrzne, zwane stresorami [2]. Co może być stresorami/stresogenami? Zarówno czynniki fizyczne (głód, zimno, wysiłek) jak i psychiczne (strach, depresja) i biologiczne (infekcja) [1,3]. Organizm nie pozostaje obojętny na odczuwany stres, który niejako pełni rolę regulacyjną wobec zależności zdrowie – choroba [4]. Silny, a zwłaszcza długotrwały stres obniża odporność organizmu na czynniki stresogenne i zaburza homeostazę całego organizmu, w tym funkcjonowanie układu odpornościowego [5,6]. W jaki sposób?

Czytaj także: Czy wiesz czym kierować się przy rekomendacji preparatu na uspokojenie?

WZAJEMNA ZALEŻNOŚĆ POMIĘDZY UKŁADEM NERWOWYM, ODPORNOŚCIOWYM I HORMONALNYM

Zapamiętaj – układ nerwowy jest nierozerwalnie powiązany z układem hormonalnym i układem immunologicznym [1,6,7]. Narażenie organizmu na stres (zwłaszcza chroniczny) potęguje zmiany neurohormonalne w jego obrębie [1]. Stres moduluje pracę układu nerwowego, który poprzez wpływ na wytwarzanie hormonów wywołuje zmiany w obrębie funkcjonowania systemu odpornościowego całego organizmu. Dlatego też należy walczyć ze stresem – łagodząc tym samym jego wpływ na odporność w okresie jesienno – zimowym. Bezsprzecznie główną rolę w tym całym mechanizmie odgrywa kortyzol [7].

HORMON STRESU – KORTYZOL – W JAKI SPOSÓB OBNIŻA ODPORNOŚĆ?

Kortyzol to hormon glikokortykosteroidowy, którego produkcja wzrasta w sytuacjach stresowych [5,7,8,9]. Kortyzol syntetyzowany jest przez nadnercza, będące częścią tzw. osi podwzgórze-przysadka-nadnercza (oś HPA) [7,8]. Oś ta to jeden z najważniejszych sposobów oddziaływania układu nerwowego na reakcje odpornościowe [9]. A wszystko to właśnie za sprawą kortyzolu. Stres, za sprawą zwiększonej ilości kortyzolu, przyczynia się do wzmożonej immunosupresji – kortyzol obniża poziom odporności komórkowej w obrębie układu immunologicznego i tym samym upośledza jego pracę [6]. W jaki dokładnie sposób? Okazuje się, że zwiększone ilości kortyzolu zakłócają równowagę w obrębie limfocytów Th1 i Th2, hamują proliferację limfocytów i uwalnianie czynników prozapalnych [1]. Mówiąc zatem ogólnikowo – stres zmniejsza całkowitą liczbę limfocytów i przyczynia się do spadku odporności [1]. Mając zatem na uwadze, że poziom kortyzolu bardzo mocno reaguje na stres – w jaki sposób można zminimalizować wpływ stresu na układ immunologiczny [8]?

Zobacz także: Jakie leki na uspokojenie sprawdzą się u osób ze specjalnymi wymaganiami?

JAK ZMNIEJSZYĆ STRES I OGRANICZYĆ JEGO WPŁYW NA HOMEOSTAZĘ ORGANIZMU?

Najlepszym rozwiązaniem byłoby unikanie czynników stresogennych. Wszyscy wiemy jednak, że zwykle jest to niemożliwe lub przynajmniej trudne do wykonania. Z pomocą przyjść mogą jednak związki obecne w niektórych roślinach, stanowiące podstawę niektórych produktów dostępnych w aptekach. Mowa chociażby o walerianie, chmielu czy też męczennicy [10].

Dlaczego akurat te 3 konkretne rośliny? Chociażby dlatego, że posiadają dobrze udokumentowany, pozytywny wpływ na redukcję stresu [11]. Warto też wiedzieć, że zarówno waleriana, chmiel oraz męczennica wpisane są przez Europejską Agencję Leków do monografii obejmującej produkty stosowane w redukowaniu łagodnych objawów stresu psychicznego [11]. Pamiętaj o tym, rekomendując preparat mający na celu wsparcie pacjenta w sytuacjach stresowych.

VALUSED TO PRODUKT LECZNICZY NA BAZIE WALERIANY, CHMIELU I MĘCZENNICY

Co możesz zarekomendować pacjentowi, który poszukuje preparatu łagodzącego stany napięcia nerwowego? Zwłaszcza w nadchodzącym okresie jesienno – zimowym, kiedy wiesz już, że stres potrafi osłabić działanie układu odpornościowego? Warto wybrać produkt leczniczy na bazie sprawdzonych substancji. Takim preparatem jest chociażby lek Valused [12].

W składzie produktu leczniczego Valused znajdują się wyciągi z kozłka lekarskiego, chmielu zwyczajnego i męczennicy cielistej [12]. Produkt łagodzi objawy napięcia nerwowego, wynikające chociażby z narażenia na sytuacje stresogenne. Dodatkowo może być również stosowany, jako środek wspomagający w trudnościach z zasypianiem na tle nerwowym [12]. Rekomendowany jest osobom dorosłych oraz pacjentom powyżej 12 roku życia [12]. Valused to dobre rozwiązanie także dla osób, u których ciągłe narażenie na stres może negatywnie wpływać na poziom odporności. Pamiętaj o tym.

Literatura:

Czynniki modulujące układ immunologiczny człowieka, Ewelina Dymarska, Zeszyty Naukowe Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej im. Witelona w Legnicy, nr 19(2)/2016
Magnesium status and stress: the vicious circle concept revisited, Gisele Pickering, Andre Mazur, Marion Trousselard, Przemysław Bienkowski, Natalia Yaltsewa, Mohamed Amessou, Lionel Noah, Etienne Pouteau, Nutrients 2020, 12, 3672
Pojęcie stresu w medycynie i psychologii, Agnieszka Grygorczuk, Psychiatry 2008; 5:111-115
Problematyka stresu – przegląd koncepcji, Anna Kaczmarska, Patrycja Curyło-Sikora, Hygeia Public Health 2016, 51(4): 317-321
Understanding the relationships between physiological and psychosocial stress, cortisol and cognition, Katharine Ann James, Juliet Ilena Stromin, Nina Steenkamp, Macr Irwin Combrinck, Front Endocrinol. 2023, 14:1085950.
Rola hormonów w regulacji homeostazy organizmu człowieka, Bogusław Pawlaczyk, Homines Hominibus, Vol.6, 2010, 7-20
Molecular links between endocrine, nervous and immune system during chronic stress, Roberto Zefferino, Sante Di Gioia, Massimo Conese, Brain and Behavior, 2021;11:e01960
Diurnal cortisol slopes and mental and physical health outcomes: a systematic review and meta-analysis, Emma K. Adam, et.al., Psychoneuroendocrinology 2017 September; 83:25-41
Wpływ stresu na układ odpornościowy w przebiegu choroby nowotworowej z perspektywy biomedycznej, Agnieszka Rolińska, Jacek Furmaga, Wojciech Czyżewski, Psychoonkologia 2017, 21(2): 58-65
Surowce roślinne o działaniu przeciwlękowym i antydepresyjnym, Gerard Nowak, Herba Polonica, vol 55, no 1, 2009
Medicinal plants used for anxiety, depression, or stress treatment: an update, Masa Kenda, et.al., Molecules 2022,27,6021
Charakterystyka Produktu Leczniczego Valused