Astma należy do coraz częściej występujących chorób zapalnych dróg oddechowych przebiegających z nadreaktywnością oskrzeli. Ze względu na częstość występowania staje się poważnym problemem społecznym. Występuje ona zarówno u dorosłych, jak i u dzieci. Ze względu na to, że za jej etiologię odpowiada przewlekły stan zapalny, aktualnie najskuteczniejszymi lekami łagodzącymi jej objawy są wziewne glikokortykosteroidy. Stosowane są one u pacjentów w każdym wieku, zarówno w astmie przewlekłej, jak i epizodycznej. Niestety ich stosowanie obarczone jest ryzykiem wystąpienia działań niepożądanych. Wśród nich możemy wyróżnić, m.in. zaburzenie metabolizmu kostnego, co jest szczególnie niebezpieczne wśród dzieci, u których następuje on z bardzo dużą intensywnością.

Glikokortykosteroidy wziewne w leczeniu astmy

Przebieg astmy i zaostrzenie jej objawów klinicznych są w dużej mierze uzależnione od nasilenia procesów zapalnych przebiegających w obrębie górnych dróg oddechowych. Z tego względu zastosowanie w łagodzeniu symptomów przez nie wywołanych znajdują glikokortykosteroidy wziewne. Dzięki zdolności do niwelowania stanów zapalnych, ich stosowanie zapewnia zwiększenie kontroli pojawiających się objawów astmy, zmniejszenie liczby ostrych epizodów, a także ogólną poprawę funkcjonalności płuc.

Stosowanie glikokortykosteroidów wziewnych jest obarczone sporym ryzykiem pojawienia się działań niepożądanych. Są one, jednak w dużej mierze uzależnione od biodostępności tych leków. Na nią natomiast wpływ ma wiele czynników, wśród których należy wymienić:

• rodzaj stosowanego inhalatora;
• umiejętność prawidłowego stosowania inhalatora (w przypadku problemów z jego użyciem warto zastanowić się nad wykorzystaniem, tzw. komory inhalacyjnej, która znacznie poprawia skuteczność stosowanej terapii);
• stosowaną substancję leczniczą (poszczególne glikokortykosteroidy mogą się między sobą różnić biodostępnością, a co za tym idzie skutecznością działania i profilem bezpieczeństwa);

Wszystkie te czynniki mają wpływ na zdolność absorpcji stosowanego glikokortykosteroidu do krążenia systemowego. Im jest ona większa, tym ryzyko pojawienia się działań niepożądanych również wzrasta.

Dlatego, w przypadku decyzji o stosowaniu leków glikokortykosteroidowych ważny jest nie tylko dobór odpowiedniej substancji leczniczej, ale i umiejętność jej przyjmowania, a także zastosowania się do szeregu zasad profilaktycznych.

Wpływ glikokortykosteroidów na tkankę kostną

Jednym z działań niepożądanych będącym efektem stosowania glikokortykosteroidów jest zaburzenie metabolizmu kostnego objawiające się utratą masy kostnej. Skutkiem takiego stanu rzeczy jest osłabienie kości, a co za tym idzie wzrost ryzyka ich złamań. W przyszłości natomiast wzrasta prawdopodobieństwo rozwoju osteoporozy.

Dlaczego glikokortykosteroidy tak negatywnie oddziałują na tkankę kostną? Jest to uzależnione od kilku ich właściwości:

• wpływają na zmniejszenie stężenia osteokalcyny poprzez inhibicję syntezy i dojrzewania osteoblastów, a także zmniejszenie ich aktywności;
• wpływają na zwiększenie ilości osteoklastów;
• ich stosowanie wiąże się ze zmniejszeniem ilości receptorów dla witaminy D3 w obrębie nabłonka jelitowego. Wpływa to na zmniejszenie wchłaniania wapnia z przewodu pokarmowego;
• mają zdolność do hamowania wchłaniania zwrotnego wapnia w kanalikach nerkowych;

Ze względu na powyższe właściwości, stosowanie glikokortykosteroidów prowadzi do nieprawidłowej gospodarki wapniowej w organizmie człowieka, a co za tym idzie do zaburzeń metabolizmu kostnego.

Czy suplementacja wapnia i witaminy D3 może uchronić przed skutkami ubocznymi wywołanymi właśnie tymi działaniami niepożądanymi?

Suplementacja witaminy D3, a stosowanie glikokortykosteroidów

Witamina D3 dzięki temu, że wpływa na zwiększenie absorpcji jelitowej oraz wchłaniania zwrotnego w nerkach wapnia i fosforu, wykazuje korzystny wpływ na gospodarkę wapniowo- fosforanową, zapewniając właściwe stężenie tych minerałów w surowicy.

Wykazano jednak, że stosowanie witaminy D3 łącznie z glikokortykosteroidami wziewnymi prowadzi do zahamowania resorpcji tylko w przypadku przyjmowania wysokich dawek tych drugich. Przypuszcza się, że stosowanie tego typu leków w niższych dawkach nie powoduje niekorzystnych zaburzeń w gospodarce mineralnej kości. Jednak badanie to przeprowadzono nieuwzględniając przewlekłego stosowania glikokortykosteroidów, co już może wpływać negatywnie na wzrost, przebudowę i strukturę kośćca.

Oprócz korzystnego działania na gospodarkę wapniowo- fosforanową, witamina D3 wykazuje także inne korzystne działania w terapii astmy. Wśród nich można wyróżnić:

• zwiększenie wrażliwości receptorów glikokortykosteroidów;
• hamowanie syntezy cytokin prozapalnych w drogach oddechowych;
• pobudzenie syntezy białek przeciwbakteryjnych;

Co więcej, witamina D3 ma właściwości wpływające na poprawę skuteczności prowadzonej immunoterapii.

Stosowanie witaminy D3 u pacjentów chorych na astmę, wpływa nie tylko na zmniejszenie ryzyka wystąpienia działań niepożądanych wywołanych przez stosowane w jej leczeniu glikokortykosteroidy, ale i na poprawę kontroli objawów tej choroby. Składa się na to zmniejszenie zaostrzenia ostrych napadów, a także wzrost skuteczności stosowanych w jej terapii leków.