OPRYSZCZKA WARGOWA W POPULACJI OGÓLNEJ

Opryszczka (nazywana przez niektórych zimnem lub też febrą) to najczęstsza forma infekcji błony śluzowej jamy ustnej i skóry wokół ust [1,2]. Statystyki pokazują, że nawet co trzeci Polak powyżej 15 roku życia ma lub miał objawy tego typu choroby [2]. Odpowiedzialny za nią jest Herpes simplex virus (HSV-1), którego cechą charakterystyczną jest zdolność do pozostawania w formie utajonej w organizmie przez długi czas [1,2]. Wiąże się to z tym, że opryszczka bardzo często nawraca przy sprzyjających ku temu okolicznościach. Są nimi chociażby: stres, zmęczenie, infekcje dróg oddechowych, ekspozycja na promieniowanie UV, narażenie na zimno, a nawet menstruacja u kobiet [1,2].

Opryszczka to przede wszystkim nieprzyjemne, nieestetyczne i uciążliwe objawy skórne. W fazie prodromalnej, trwającej zwykle kilka godzin pojawia się mrowienie, pieczenie i swędzenie w miejscu, gdzie następnie zaczynają powstawać bolące pęcherzyki i wykwity skórne z płynem surowiczym [1,2,3]. Zmiany te w dalszej perspektywie pękają, tworząc nadżerki i strupy. Całość trwa kilka do nawet kilkunastu dni [1].

PACJENT Z OPRYSZCZKĄ W APTECE

Wyobraźmy sobie sytuację, kiedy do apteki zgłasza się pacjent z objawami opryszczki. W związku z wdrożeniem usługi Drobne Dolegliwości prosi Cię o konsultację w kontekście swojej farmakoterapii. Jak możesz podczas niej pomóc takiemu pacjentowi, u którego pojawiły się już uciążliwe, swędzące i bolące zmiany skórne wynikające z manifestacji opryszczki?

TERAPIA OPRYSZCZKI – LICZY SIĘ CZAS

W kontekście farmakoterapii opryszczki najważniejszy jest czas wdrożenia leczenia. Idealnym rozwiązaniem byłoby włączenie leczenia tuż po pojawieniu się pierwszych objawów prodromalnych [2,3,4]. Gwarantuje to najlepsze efekty farmakoterapii. Lekiem z wyboru jest najczęściej acyklowir. To efektywny środek leczniczy, odznaczający się wysokim profilem bezpieczeństwa i niską toksycznością [2,4]. Mimo to warto podczas konsultacji z pacjentem wspomnieć o dodatkowych możliwościach leczenia tego typu zmian skórnych. Okazuje się bowiem, że doustne leczenie opryszczki powinno uzupełniać się leczeniem miejscowym [2]. Dlaczego? Jak pokazuje praktyka leczenie ogólne wraz z jednoczesnym leczeniem miejscowym potrafi skrócić czas trwania choroby i co szczególnie istotne dla pacjentów – zredukować uciążliwość objawów [2]! W tym kontekście w aptekach dostępne są różne preparaty. Co można zarekomendować pacjentowi?

TYMOL, KWAS SALICYLOWY I LEWOMENTOL W TERAPII MIEJSCOWEJ

Wsparciem dla terapii ogólnej acyklowirem może być miejscowe zastosowanie wymienionych niżej substancji. Pierwsza z nich – tymol – to monoterpen, który w badaniach wykazuje dobrą skuteczność w farmakoterapii opryszczki [5,6,7]. Związek ten zaburza równowagę protonową w obrębie błony komórkowej cząsteczek wirusa HSV, przez co zniszczeniu ulega otoczka tejże komórki [6,7]. Tymol wykazuje zatem aktywność przeciwwirusową, która według badań pozwala na zastosowanie go jako efektywnego środka przeciwwirusowego w terapii opryszczki wargowej [7]. Zalecany jest jako uzupełnienie farmakoterapii ogólnej [7].

Z kolei kwas salicylowy to związek, który oddziałuje na keratynę – działa keratolitycznie [3]. Umożliwia mu to penetrację przez skórę do miejsca infekcji, gdzie może efektywnie oddziaływać na powstające tam zmiany. Kwas salicylowy działa miejscowo przeciwzapalnie, przez co zmniejsza zasięg i rozmiar uciążliwych zmian skórnych [3]. Działa wygładzająco na skórę. Badania z jego udziałem pokazują, że pozwala na znaczne zmniejszenie zmian skórnych już w 2-5 dniu terapii, co przyśpiesza proces gojenia i zaniku uciążliwych objawów [3].

Wsparciem do wymienionych związków może być też lewomentol, który nie dość, że wykazuje aktywność przeciwbakteryjną (redukuje ryzyko nadkażeń bakteryjnych), to zastosowany miejscowo zmniejsza dolegliwości bólowe i wywołuje uczucie chłodu (efekt znieczulenia) [8,9]. Prowadzi to do ograniczenia swędzenia i odczuwania bólu.

SONOL JAKO WSPARCIE TERAPII INFEKCYJNYCH CHORÓB SKÓRY

Wsparciem dla farmakoterapii ogólnej opryszczki może być produkt leczniczy Sonol, występujący w formie płynu na skórę [9]. Preparat stosuje się jako środek pomocniczy w leczeniu chorób infekcyjnych skóry. Składnikami aktywnymi produktu są: tymol, lewomentol i kwas salicylowy [9]. Tymol wykazuje działanie przeciwwirusowe, wobec HSV-1. Lewomentol posiada właściwości bakteriobójcze, znieczulające i przeciwświądowe. Tymol i kwas salicylowy wzmagają to działanie  i zapobiegają namnażaniu się bakterii oraz potęgują antyseptyczne działanie leku. [9]. W świetle tych informacji warto rekomendować tego typu preparat dla pacjentów z widocznymi wykwitami skórnymi, wynikającymi z manifestacji opryszczki. Może on być efektywnym wsparciem terapii ogólnej acyklowirem, gdyż przyczynia się do ograniczenia uciążliwości objawów skórnych [3] Z informacją o leku można zapoznać się pod adresem: https://mgr.farm/wp-content/uploads/2023/11/Sonol-informacje-do-farmaceutow-2.docx.

Kiedy można stosować/dołączyć Sonol? 

1. Przy pierwszych objawach mało widocznych i wyczuwalnych wykwitach:

• działa przeciwwirusowo (tymol) 
• ma działanie znieczulające i przeciwświądowe (lewomentol – łagodzi dokuczliwe objawy, np. świąd)

2.  Przy bardzo widocznych i wyczuwalnych wykwitach: 

• ma działanie znieczulające i przeciwświądowe (lewomentol – łagodzi dokuczliwe objawy, np. świąd)
• zapobiega namnażaniu się bakterii (kwas salicylowy) 
• działa antyseptycznie (kwas salicylowy potęguje antyseptyczne działanie leku) [9]

3. Przy wtórnych zakażeniach bakteryjnych [10]: 

• działa bakteriobójczo (lewomentol) 
• działa antyseptycznie (kwas salicylowy potęguje antyseptyczne działanie leku) [9]

Literatura:

1. Co to jest opryszczka?, Paulina Kiluk, Dermatologia po Dyplomie, 2017, 02
2. Kompleksowe leczenie opryszczki wargowej, Aleksandra Lesiak, Joanna Narbutt, Forum Dermatologicum 2017, tom 3, nr 4, 147-151
3. Determining therapeutic efficacy in recurrent herpes labialis by lesion size analysis, Brad Rodu, et.al., Oral Surg Oral Med. Oral Pathol 1991;72:178-83
4. Acyklowir w terapii przeciwwirusowej, Magdalena Figlerowicz, Przew Lek. 2003,6,6,110-114
5. Comparative study on the antiviral activity of selected monoterpenes derived from essential oils, Akram Astani, et.al., Phytotherapy Research 24:673-679 (2010)
6. Susceptibility of herpes simplex virus type 1 to monoterpenes thymol, carvacrol, p-cymene and essential oils of Sinapis arvensis L., Lallemantia royleana Benth. And Pulicaria vulgaris Gaertn, J. Sharifi-Rad, et.al., Cell Mol Biol 2017 Aug 30;63(8): 42-47
7. Inhibition of herpes simplex virus type 1 by thymol-related monoterpenoids, Wen-Lin Lai, et.al., Planta Med. 2012;78: 1636-1638
8. Lewomentol, Magdalena Michniewska, Goniec Apteczny, Sierpień 2023
9. Charakterystyka Produktu Leczniczego Sonol
10. Kuchar E. Opryszczka (zakażenie wirusem opryszczki zwykłej) – przyczyny, objawy, leczenie. Medycyna Praktyczna 2022. https://www.mp.pl/pacjent/choroby-zakazne/choroby/zakazenia-wirusowe/158823,zakazenie-wirusem-opryszczki-zwyklej-u-doroslych

Sonol (21 mg + 21 mg + 2 mg)/1ml, płyn na skórę Levomentholum + Acidum salicylicum + Thymolum Skład: 1 ml leku zawiera substancje czynne: 21 mg lewomentolu (Levomentholum), 21 mg kwasu salicylowego (Acidum salicylicum), 2 mg tymolu (Thymolum). Substancje pomocnicze o znanym działaniu: glikol propylenowy. Wskazania do stosowania: środek pomocniczy w leczeniu chorób infekcyjnych skóry. Dawkowanie i sposób podawania: Młodzież powyżej 12 lat i dorośli: Stosować początkowo 4-5 razy na dobę, gdy nastąpi poprawa 2-3 razy na dobę. Dzieci: Nie stosować u dzieci w wieku poniżej 12 lat. Płyn na skórę. Produkt przeznaczony wyłącznie do stosowania zewnętrznego. Miejsca swędzące i wykwity na wargach smarować cienko i równomiernie. Przeciwwskazania: Nadwrażliwość na składniki produktu (lewomentol, kwas salicylowy, tymol) lub substancję pomocniczą (glikol propylenowy). Nie stosować na otwarte rany, błony śluzowe i skórę uszkodzoną. Nie stosować u dzieci poniżej 12 lat. Nie stosować w przypadku rozległych zmian złuszczających (np. w łuszczycy). Specjalne ostrzeżenia i środki ostrożności dotyczące stosowania: W przypadku wystąpienia nadwrażliwości na którykolwiek ze składników produktu (utrzymujące się zaczerwienienie skóry) należy przerwać stosowanie produktu i skontaktować się z lekarzem. Ponieważ kwas salicylowy bardzo łatwo wchłania się w przez skórę nie powinien być stosowany na dużych obszarach skóry przez długi czas, szczególnie u dzieci. Tymol podany doustnie wchłania się z jelit i pobudza ruchy robaczkowe. Wydala się przez nerki. Może działać drażniąco na nerki i powodować białkomocz. W ostrych zatruciach występują objawy ze strony przewodu pokarmowego. Glikol propylenowy może powodować podrażnienie skóry. Interakcje z innymi lekami i inne rodzaje interakcji: Nie stosować z innymi preparatami zawierającymi składniki złuszczające, np. rezorcynol, siarkę, ponieważ może wystąpić podrażnienie skóry. Preparatów zawierających kwas salicylowy nie powinno się stosować razem z preparatami przeciwtrądzikowymi lub zawierającymi czynniki pilingujące (np. rezorcynol, siarkę) ze względu na możliwość podrażnienia skóry. Działania niepożądane: Zaburzenia skóry i tkanki podskórnej: Częstość nieznana: – Podrażnienie skóry. Zgłaszanie podejrzewanych działań niepożądanych: Po dopuszczeniu produktu leczniczego do obrotu istotne jest zgłaszanie podejrzewanych działań niepożądanych. Umożliwia to nieprzerwane monitorowanie stosunku korzyści do ryzyka stosowania produktu leczniczego. Osoby należące do fachowego personelu medycznego powinny zgłaszać wszelkie podejrzewane działania niepożądane za pośrednictwem Departamentu Monitorowania Niepożądanych Działań Produktów Leczniczych Urzędu Rejestracji Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych: Al. Jerozolimskie 181C, 02-222 Warszawa, tel.: + 48 22 49-21-301, fax: +48 22 49-21-309, e-mail: https://smz.ezdrowie.gov.pl.  Działania niepożądane można zgłaszać również podmiotowi odpowiedzialnemu. Podmiot odpowiedzialny: ELANDA PHARMA Sp. z o. o. ul. Sportowa 9, 97-340 Rozprza Numer pozwolenia na dopuszczenie do obrotu: R/0584; wydane przez Prezesa Urzędu Rejestracji Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych. Kategoria dostępności: Produkt leczniczy wydawany bez przepisu lekarza – OTC. Informacji udziela podmiot prowadzący reklamę na zlecenie podmiotu odpowiedzialnego: ELANDA PHARMA Sp. z o. o. ul. Sportowa 9, 97-340 Rozprza.