1. Remdesiwir

Jest to lek przeciwwirusowy, który został pierwotnie opracowany do terapii pacjentów chorych na gorączkę krwotoczną ebola. Wiąże się z nim obecnie duże nadzieje na bezpieczną oraz skuteczną terapię przyczynową COVID-19. W badaniach in vitro (w hodowli komórkowej) okazał się on aktywny wobec koronawirusów SARS i MERS, a także wykazuje aktywność hamującą SARS-CoV-2. Mechanizm działania remdesiwiru polega na blokowaniu wirusowej polimerazy RNA. Aktualnie na całym świecie prowadzi się 6 badań klinicznych z randomizacją oceniających skuteczność tego leku u pacjentów z COVID-19 o ciężkim albo umiarkowanie ciężkim przebiegu [2].

Zgodnie z zaleceniami Europejskiej Agencji Leków (EMA) remdesiwir może być zastosowany w ramach procedury „użycia humanitarnego” u chorych  w wieku ≥12 lat i ≥ 40 kg mc, którzy są leczeni w szpitalu z powodu COVID-19 i wymagają: tlenoterapii, wentylacji mechanicznej nieinwazyjnej albo inwazyjnej czy też pozaustrojowego utlenowania krwi [3]. Procedura ta pozawala na zastosowanie u pacjenta leku, który jeszcze nie został dopuszczony do obrotu pod ściśle określonymi warunkami [2]. Na chwilę obecną nie jest zalecane rutynowe stosowanie tego leku w terapii COVID-19 [4].

2. Chlorochina

Chlorochina (Arechin) oraz hydroksychlorochina zostały dopuszczone do leczenia chorób koronawirusowych, w tym także COVID-19, wyłącznie na podstawie ich nieswoistej aktywności przeciwwirusowej in vitro (w hodowli komórkowej), długiego doświadczenia w stosowaniu u ludzi, a także hipotezy, że ich aktywność immunomodulująca może zmniejszać efekty „burzy cytokininowej” w przebiegu tego zakażenia [5]. Ze względu na brak danych potwierdzających skuteczność nie powinny być rutynowo w stosowany w leczeniu COVID-19 [4]. Ponadto ze względu na ryzyko ciężkich działań ubocznych eksperci nie zalecają także stosowania tych leków w skojarzeniu z azytromycyną [1]. Dodatkowo pojawiły się tezy, iż chlorochina albo hydroksychlorochina mogą upośledzać odpowiedź immunologiczną w przebiegu COVID-19 oraz niekorzystnie wpływać na przebieg tego schorzenia  w wyniku hamowania wydzielania i działania interleukiny 2 [5].

3. Lopinawir

Lopinawir jest lekiem przeciwretrowirusowym stosowanym w leczeniu HIV. Hamuje on proteolizę i formowanie się białek niestrukturalnych koniecznych do syntezy białek strukturalnych wchodzących w skład otoczki i nukleokapsydu [1]. Przeprowadzone badania in vitro w hodowli komórkowej sugerowały skuteczność lopinawiru w leczeniu chorób koronawirusowych. W skojarzeniu tego leku z rytonawirem (inhibitor cytochromu CYP-450, wydłużający biologiczny okres półtrwania lopinawiru) upatrywano przełomu w przyczynowym leczeniu COVID-19, lecz wyniki badań klinicznych nie napawają optymizmem. U dorosłych pacjentów z ciężkim przebiegiem zakażenia SARS-CoV-2 nie zaobserwowano istotnych korzyści w porównaniu ze standardową opieką (brak wpływu na czas poprawy klinicznej i ryzyko zgonu), a jednocześnie występowały częstsze skutki uboczne ze strony przewodu pokarmowego. Możliwe, że rozpoczęcie terapii tymi lekami na wcześniejszym etapie przyniesie lepsze efekty [6].

4. Osocze ozdrowieńców

Zdaniem naukowców przeciwciała zawarte w osoczu ozdrowieńców mogą uruchamiać odpowiedź immunologiczną skierowaną przeciw SARS-CoV-2, jednak do tej pory brakuje wiarygodnych badań z randomizacją, które by potwierdziłyby skuteczność tej metody. Nie wiadomo także na jakim etapie powinno być ono podawane, tak aby uzyskać największą skuteczność. Prawdopodobnie osocze ozdrowieńców jest skuteczne, gdy jest podane na przełomie 1 i 2 fazy, czyli w czasie narastania objawów, ale przed wystąpieniem niewydolności oddechowej. Problemem jest również fakt, iż nie wszyscy ozdrowieńcy wytworzyli przeciwciała. Na skuteczność terapii wpływa także ilość przeciwciał znajdująca się w osoczu (działanie terapeutyczne może mieć tylko osocze z określonym mianem przeciwciał) [7].

5. Tocilizumab

To humanizowane przeciwciało monoklonalne przeciwko receptorowi IL-6, które jest zarejestrowane oraz stosowane w leczeniu RZS [1]. Wysokie stężenie tej interleukiny jest stwierdzane między innymi w przebiegu wielu chorób zapalnych [4]. Podjecie prób leczenia tym lekiem było związane z tezą, że uszkodzenie płuc w ciężkiej postaci choroby spowodowane jest nadmiernie nasiloną reakcją zapalną oraz związaną z nią burzą cytokininową zapoczątkowaną zakażeniem SARS-CoV-2 [8]. Na chwilę obecną opublikowano jedynie opisy pojedynczych przypadków oraz serii przypadków leczenia pacjentów z COVID-19 [1]. W związku z tym nie jest zalecane rutynowe stosowanie tego leku [4].

Literatura:

1. Mrukowicz J. Leczenie COVID-19 – jakie leki i na którym etapie blokują wirusa?, https://www.mp.pl/covid19/leczenie/234727,leczenie-covid-19-jakie-leki-i-na-ktorym-etapie-blokuja-wirusa
2. Przeździecka K. Remdesiwir – kolejna możliwość leczenia chorych na COVID-19 o ciężkim przebiegu w Europie, https://www.mp.pl/covid19/covid19-kompendium/233086,remdesiwir-kolejna-mozliwosc-leczenia-chorych-na-covid-19-o-ciezkim-przebiegu-w-europie
3. Przeździecka K. EMA :remdesiwir dostępny dla większej grupy chorych na COVID-19, https://www.mp.pl/covid19/leczenie/236651,ema-remdesiwir-dostepny-dla-wiekszej-grupy-chorych-na-covid-19
4. Zalecenia w COVID-19, Polskie zalecenia diagnostyczno-terapeutyczne oraz organizacyjne w zakresie opieki nad osobami zakażonymi lub narażonymi na zakażenie SARS-CoV-2, http://www.aotm.gov.pl/www/wp-content/uploads/covid_19/2020.04.25_zalecenia%20covid19_v1.1.pdf
5. Mrukowicz J. Chlorochina lub hydroksychlorochina w leczeniu chorych na COVID-19 – pomagamy czy szkodzimy?, https://www.mp.pl/covid19/covid19-kompendium/232536,chlorochina-lub-hydroksychlorochina-w-leczeniu-chorych-na-covid-19-pomagamy-czy-szkodzimy
6. Bagińska A, Mejza J. Lopinawir z rytonawirem w połączeniu z opieką standardową w porównaniu z samą opieką standardową u chorych na COVID-19 o ciężkim przebiegu, https://www.mp.pl/covid19/covid19-kompendium/231852,lopinawir-z-rytonawirem-w-polaczeniu-z-opieka-standardowa-w-porownaniu-z-sama-opieka-standardowa-u-chorych-na-covid-19-o-ciezkim-przebiegu
7. Majewska M.Koronawirus SARS-CoV-2: osocze krwi ozdrowieńców w leczeniu COVID-19, https://pulsmedycyny.pl/koronawirus-sars-cov-2-osocze-krwi-ozdrowiencow-w-leczeniu-covid-19-988208
8. Wroczyńska A., Mrukowicz J., Olszanecki R. Jakie leki przeciwwirusowe i immunomodulujące zaleca się u chorych na COVID-19, https://www.mp.pl/covid19/covid19-kompendium/232511,jakie-leki-przeciwwirusowe-i-immunomodulujace-zaleca-sie-u-chorych-na-covid-19