Apel ekspertów do Ministerstwa Zdrowia ws. rozszerzenia refundacji szczepionek przeciw grypie

Ogólnopolski Program Zwalczania Grypy wraz z towarzystwami medycznymi (Polskim Towarzystwem Pediatrycznym, Polskim Towarzystwem Neonatologicznym, Polskim Towarzystwem Wakcynologii i Polskim Towarzystwem Medycyny Rodzinnej), wystosowali apel do Ministerstwa Zdrowia ws. rozszerzenia refundacji szczepień przeciw grypie dla grup wiekowych: od 6 m.ż. do 24 m.ż. oraz od 5 r.ż do 18 r.ż.

Szczepienie dzieci przeciw grypie chroni nie tylko samych najmłodszych, ale także osoby z ich najbliższego otoczenia (fot. Shutterstock)

W ocenie OPZG dzieci w wieku od 6 m.ż. do 24 m.ż. oraz od 5 r.ż do 18 r.ż. to jedyne grupy, które nie są zabezpieczone przed groźnym wirusem grypy. Dodatkowo dzieci poniżej 12 r.ż. obecnie nie mogą przyjąć szczepionki przeciw COVID-19. Eksperci mają nadzieję, że zostaną też spełnione obietnice Ministerstwa Zdrowia odnośnie umieszczenia szczepionki przeciw grypie na liście bezpłatnych leków dla kobiet w ciąży.

Dodatkowo w piątek został skierowany do konsultacji publicznych projekt rozporządzenia Ministra Zdrowia w sprawie metody zapobiegania grypie sezonowej w sezonie 2021/2022. Ministerstwo uzasadnia, że „w czasie stanu epidemii COVID-19 konieczne jest wdrożenie działań profilaktycznych przeciw grypie, względem osób, które z racji wykonywanego zawodu mają częste kontakty społeczne, lub w związku z wiekiem są narażone na ciężki przebieg choroby”.

Kobiety w ciąży i dzieci szczególnie narażone

OPZG przypomina, że szczepienia przeciw grypie odgrywają ważną rolę w prewencji chorób zakaźnych, zwłaszcza w grupach wysokiego ryzyka, do których można zaliczyć zarówno kobiety w ciąży, jak i dzieci. Grypa jest chorobą, która pojawia się nagle, a jej przebieg potrafi być gwałtowny oraz może znacząco osłabić organizm. Kobiety w ciąży oraz dzieci są szczególnie narażone na poważne powikłania pogrypowe. Wszystkie infekcje mają znacząco cięższy przebieg i znacznie trudniej jest je wyleczyć. Szczepienia zabezpieczają nie tylko przyszłą mamę, ale również jej nienarodzone dziecko (czytaj również: Apteki mogą poprawić wyszczepialność przeciw grypie).

– 55% powikłań grypy występuje u kobiet w drugim lub trzecim trymestrze ciąży i są to najczęściej zapalenie płuc, ostra niewydolność oddechowa u matki, zwiększone ryzyko poronienia, porodu przedwczesnego, obumarcia wewnątrzmacicznego płodu oraz zaburzenia rytmu serca u płodu. Występuje również zwiększone ryzyko rozwiązania ciąży cesarskim cięciem, dlatego zaleca się wykonywać szczepienia, które chronią przed zachorowaniem zarówno matkę, jak i dziecko – komentuje prof. dr hab. n. med. Mirosław Wielgoś, Konsultant Krajowy w dziedzinie Perinatologii.

Eksperci podkreślają, że szczepienia są najskuteczniejszym sposobem zabezpieczenia się przed groźnymi powikłaniami pogrypowymi i są całkowicie bezpieczne. Szczepienie przeciw grypie ma 72% skuteczności w zapobieganiu grypie u przyszłej mamy i 64,5% u niemowląt. Prezes Agencji Oceny Technologii Medycznych i Taryfikacji na podstawie Opinii Rady Przejrzystości nr 245/2020 z 28 września 2020 roku potwierdził zasadność umieszczenia szczepionek przeciw grypie na liście bezpłatnych leków dla ciężarnych.

Ochrona noworodków i dzieci

– Zależy nam na budowaniu świadomości związanej z niebezpieczeństwem, jakie niesie zachorowanie na grypę w przypadku kobiet w ciąży, które należą do szczególnej grupy ryzyka. Szczepienie przeciw grypie chroni przyszłą mamę, ale również skutecznie chroni noworodka i niemowlę, gdyż matczyne przeciwciała są aktywnie transportowane przez łożysko do dziecka. Pamiętajmy, że dzieci można szczepić od ukończenia 6 miesięcy życia, a zachorować można w każdym wieku, także noworodkowym, czy wczesno-niemowlęcym, co więcej u tak małych dzieci przebieg grypy może być szczególnie ciężki i powikłany. Dzięki szczepieniu przeciw grypie kobiety w ciąży (z użyciem szczepionki inaktywowanej) zapewniamy ochronę narodzonemu dziecku od pierwszych dni życia, szacuje się, że może ona trwać nawet do 12 miesiąca życia – tłumaczy prof. dr hab. n. med. Aneta Nitsch-Osuch, Kierownik Zakładu Medycyny Społecznej i Zdrowia Publicznego, Warszawski Uniwersytet Medyczny.

Dzieci także należą do grupy, dla której skutki zachorowań na grypę są szczególnie niebezpieczne. Zdrowe dzieci bez chorób współistniejących są hospitalizowane z powodu powikłań w takim samym stopniu co dorośli. Szczególnie narażone są na powikłania laryngologiczne (zapalenie ucha środkowego) oraz charakterystyczne dla wieku dziecięcego objawy ze strony ośrodkowego układu nerwowego (drgawki, zapalenie mózgu, encefalopatia – najczęściej u dzieci poniżej 10 r.ż.). W tym roku także została potwierdzona zasadności umieszczenia szczepionek przeciw grypie na liście bezpłatnych leków dla dzieci od 6 m.ż. do 24 m.ż. oraz od 5 r.ż do 18 r.ż. na podstawie Opinii Rady Przejrzystości nr 93/2021 z 23 lipca roku.

W Polsce nadal występuje bardzo niski poziom wyszczepialności dzieci, który oscyluje na poziomie blisko 1%, a wpływ na to ma m.in.: niska świadomość, brak finansowania ze środków publicznych, a w dobie pandemii mniejsza dostępność lekarzy. W ubiegłym sezonie po raz pierwszy dostępna była 50% refundacja szczepień przeciw grypie dla dzieci w wieku 2-5 lat, jednak zdecydowanie należy zadbać również o dzieci spoza tej grupy. Na każde 100 zarażonych dzieci poniżej 3 r.ż. przypada 195 dni absencji w pracy rodziców.

– Szczepienie dzieci przeciw grypie chroni nie tylko samych najmłodszych, ale także osoby z ich najbliższego otoczenia. Dzieci określane są jako rezerwuar wirusów grypy, ponieważ odgrywają kluczową rolę w transmisji wirusa w społeczności. W porównaniu do osób dorosłych, dzieci łatwiej się zarażają, a także znacznie dłużej i bardziej obficie wydalają wirusa. Dlatego zwiększenie odsetka zaszczepionych dzieci jest ważne w kontekście zdrowia całego społeczeństwa – komentuje dr hab. n. med. Ernest Kuchar, Prezes Polskiego Towarzystwa Wakcynologii, ekspert Ogólnopolskiego Programu Zwalczania Grypy.

Od wielu lat międzynarodowe organizacje zalecają szczepienia przeciw grypie u dzieci. Rekomendowane są m.in. przez Światową Organizację Zdrowia, Amerykański Komitet Doradczy ds. Szczepień, Polskie Towarzystwo Ginekologów i Położników, a także widnieją w Polskim Programie Szczepień Ochronnych. W czasie panującej pandemii COVID-19 niezwykle ważna jest profilaktyka grypy, gdyż w nadchodzącym sezonie nadal ciężko będzie odróżnić od siebie zachorowania na grypę, choroby grypopodobne czy zarażenie się wirusem SARS-CoV-2. Choroby te wykazują podobne objawy, takie jak bóle mięśni i stawów, kaszel oraz gorączkę.

Źródło: ŁW/OPZG

Artykuł sponsorowany

Redakcja mgr.farm

Palenie papierosów bardzo niebezpieczne przy antykoncepcji

25 marca 202320:27

Antykoncepcja hormonalna to bardzo popularna metoda zapobiegania niechcianej ciąży. Doustna forma tej antykoncepcji uznawana jest za bezpieczną i skuteczną, należy jednak pamiętać o pewnych ograniczeniach związanych z możliwością jej stosowania. Jakich? Odpowiedzmy na pytanie w oparciu o poniższe studium przypadku.

Do apteki zgłasza się 27-letnia pani Agnieszka w celu zrealizowania recepty na popularny preparat antykoncepcyjny dwuskładnikowy. Od 5 lat pacjentka pali elektroniczne papierosy. Wypala ich około 15 dziennie. Pacjentka ma od lekarza zalecenie – rzucić palenie. Postanowiła poszukać wsparcia w aptece, ponieważ dotychczasowe próby były nieskuteczne. Podczas wywiadu pani Agnieszka zgłasza farmaceucie niepokojące objawy takie jak: kaszel, drętwienie kończyn oraz zaczerwienienie skóry. Pacjentka wspomniana również, że ma problem z obrzękami nóg. Z przeprowadzonego przez farmaceutę krótkiego wywiadu wynika, że Pani Agnieszka może mieć problemy z chorobą zakrzepowo-zatorową.

Ryzyko wystąpienia powikłań zakrzepowo – zatorowych i kobiet palących papierosy

Podejrzenie choroby zakrzepowo-zatorowej u pani Agnieszki zapewne ma związek z jej uzależnieniem. Palenie papierosów zwiększa bowiem ryzyko pojawienia się zakrzepów, zawału serca i udaru mózgu. Zagrożenie objawami ze strony układu krążenia jest potęgowane w związku przyjmowaną antykoncepcją hormonalną. Pani Agnieszka powinna pomyśleć o odejściu od nałogu w momencie rozpoczęcia doustnej terapii antykoncepcyjnej nawet jeśli początkowo wydawało się, że nie dotyczą jej dodatkowe czynniki ryzyka.

Do tych czynników zaliczamy wiek (powyżej 35. roku życia), otyłość, predyspozycje genetyczne czy niedawne urodzenie dziecka.

Opieka nad pacjentką rzucającą palenie

Aby obniżyć istniejące ryzyko zakrzepowo-zatorowe u kobiet stosujących antykoncepcję, warto namawiać te pacjentki do odstawienia papierosów.

Obecnie dysponujemy szeregiem sposobów na to, aby ułatwić pacjentowi zaprzestanie palenia. Do dyspozycji mamy: gumy do żucia, pastylki do ssania, plastry lub aerozole doustne zawierające nikotynę oraz leki zawierające cytyzynę, która stopniowo zmniejsza uzależnienie od nikotyny.

Nikotynowa Terapia Zastępcza daje dwukrotnie większe szanse na osiągnięcie sukcesu i zaprzestanie palenia niż rzucanie papierosów bez dodatkowego wsparcia.

Rodzaj antykoncepcji hormonalnej, a ryzyko wystąpienia działań niepożądanych

Pani Agnieszka otrzymała zalecenia przyjmowania tabletek dwuskładnikowych, które przyjmuje od 6 miesięcy. Przed zaleceniem preparatu, lekarz uprzedził panią Agnieszkę przed niebezpieczeństwem wynikającym z przyjmowania tabletek dwuskładnikowych i palenia papierosów. Pacjentka obiecała lekarzowi, że wraz z wykupieniem recepty skonsultuje się z farmaceutą z prośbą o dobór preparatu pomagającego uwolnić się od nałogu.

Antykoncepcję doustną można podzielić na dwie główne kategorie:

tabletki jednoskładnikowe – zawierające tylko progestagen
tabletki dwuskładnikowe – zawierające estrogeny i progestageny

Najczęściej przepisywane są tabletki dwuskładnikowe, które obarczone ryzykiem wystąpienia pewnych działań niepożądanych, a w szczególności związanych z zagrożeniem powstania zakrzepów krwi. Zakrzep krwi może zablokować naczynia i doprowadzić do poważnych powikłań, w także śmierci pacjentki, chociaż powikłanie to zdarza się bardzo rzadko.

WHO informuje, że w trakcie stosowania dwuskładnikowych tabletek antykoncepcyjnych, ryzyko powikłań zakrzepowo-zatorowych zwiększa się 3-6 krotnie [2, 7].

Największe ryzyko wystąpienia tego powikłania jest w trakcie pierwszego roku stosowania złożonych doustnych środków antykoncepcyjnych. Ryzyko będzie większe także w przypadku powrotu do terapii lub po przerwie wynoszącej co najmniej 4 tygodnie. Po odstawieniu tabletek antykoncepcyjnych, ryzyko zakrzepów krwi spada do poziomu dla populacji ogólnej w przeciągu kilku tygodni [5].

Interwencja farmaceuty

W przypadku pani Agnieszki przyjmującej tabletki dwuskładnikowe głównym zaleceniem jest skończenie z nałogiem. Pacjentka jest zdeterminowana, jednak potrzebuje wsparcia w zerwaniu z nałogiem. Farmaceuta w trakcie wizyty pacjentki w aptece przeprowadził konsultację, w trakcie której ustali plan stopniowego zaprzestania palenia. Wyjaśnił pacjentce na czym polega ryzyko choroby zakrzepowo – zatorowej oraz zalecił jej włączenie Nikotynowej Terapii Zastępczej. Pozwoli ona stopniowo zmniejszać głód nikotynowy, przy jednoczesnym zmniejszaniu ryzyka powstania zakrzepów. Zalecona terapia jest dostępna w różnych wariantach: pastylki do ssania, gumy do żucia, aerozole doustne lub systemy transdermalne [3,4].

Po krótkim wyjaśnieniu na czym polega każda z metod, pani Agnieszka podjęła decyzję o terapii plastrami, które dostarczą stałą dawkę nikotyny przez około 16 godzin. Dodatkowo pacjentka zdecydowała się zakupić gumy do żucia z niską zawartością nikotyny (2mg), ponieważ obawia się sytuacji zajadania stresu związanego z rzuceniem palenia.[6] Farmaceuta poinformował pacjentkę o możliwości wystąpienia działań niepożądanych takich jak suchość w ustach, zaburzenia snu, czy też kaszel.

Literatura