W połowie lutego do Ministerstwa Zdrowia trafił projekt nowelizacji prawa farmaceutycznego, wypracowany wspólnie przez Związek Powiatów Polskich i Naczelną Izbę Aptekarską. Zakładał on, że dyżury aptek będą finansowane przez NFZ, plan dyżurów będzie tak skonstruowana by w tym samym czasie nie pełniły go więcej niż dwie apteki (czytaj więcej: Oto projekt w sprawie płatnych dyżurów aptek, który trafił do Ministerstwa Zdrowia).

Okazuje się, że Ministerstwo Zdrowia oraz Narodowy Fundusz Zdrowia mają wiele wątpliwości co do tego projektu. Pod koniec kwietnia pismo w tej sprawie z szeregiem pytań otrzymali wnioskodawcy: Naczelna Izba Aptekarska i Związek Powiatów Polskich. Druga z organizacji niedawno opublikowała odpowiedzi jakie odesłała do resortu zdrowia.

Z pisma wynika, że Ministerstwo Zdrowia ma następujące wątpliwości do projektu:

• Brak wyjaśnienia przesłanek, na podstawie których przewidziano dyżury aptek w miejscowościach poniżej 40 tys. mieszkańców.
  
• Nie wyjaśniono genezy, ani celu wskazania na fakultatywny charakter rozkładu pracy aptek
  
• Nie jest jasne skąd ustalenie godzin nocnych w przedziale od godz. 20.00PM do 6.00AM, skoro z innych aktów prawnych (np. KP, KC) wynika zgoła inne podejście do tego tematu
  
• Nie wskazano wyliczeń stawki godzinowej za dyżur apteki (wymieniono jedynie koszt zatrudnienia, koszt eksploatacji lokalu)
  
• Dyskusyjne pozostaje wskazanie soboty, jako dnia wolnego od pracy
  
• Brak jakiegokolwiek kontekstu dla zaproponowanych zapisów w postaci chociażby wskazania przewidywanej, docelowej liczby dyżurujących aptek
  
• Nie przeprowadzono żadnej oceny skutków regulacji
  

W piśmie znalazły się również wątpliwości Narodowego Funduszu Zdrowia do projektu:

• Kwestia planu finansowego funduszu na 2018 r
  
• Pora nocna/soboty
  
• Objęcie projektem wyłącznie aptek posiadających podpisaną umowę na wydawanie leków refundowanych, środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego oraz wyrobów medycznych na recepty
  
• Brak informacji dotyczących ilości aptek dyżurujących w powiatach/miastach na prawach powiatu z siedzibami powyżej 40 tys. mieszkańców
  
• NFZ/organ NFZ nie posiada kompetencji do udziału w uzgadnianiu uchwały rady powiatu/wypłaty wynagrodzenia z tytułu pełnienia dyżurów/wzorów zestawienia godzin dyżurów
  
• Brak procedury weryfikacji danych zamieszczonych w zestawieniu godzin dyżurów odbytych
  
• NFZ łączy z apteką umowa, która ściśle określa obowiązki obu stron. Z dokumentu tego w żadnym razie nie wynika konieczność wypłaty zryczałtowanego wynagrodzenia za pełnione dyżury
  

W swoim piśmie Związek Powiatów Polskich odnosi się do wszystkich wymienionych wyżej wątpliwości.
[h5](MZ) Brak jest wyjaśnienia przesłanek, na podstawie których przewidziano dyżury aptek w miejscowościach poniżej 40 tys. Mieszkańców.[/h5]

Odpowiedź ZPP:

Przesłanki takie zostały wskazane w piśmie skierowanym do Zastępcy Dyrektora Departamentu Polityki Lekowej i Farmacji Pana Łukasza Szmulskiego (pismo przesłane e-mailem w dniu 16 lutego 2018 r. jako uzupełnienie wcześniejszej korespondencji). Przypominamy fragment:

Dodatkowo wyjaśniamy, że problemy z wyznaczaniem aptek dotychczas sygnalizowały te powiaty, których liczba mieszkańców miast będących stolicami powiatów nie przekraczała liczby 40/45 tys. mieszkańców. Jednocześnie zwracamy uwagę, że w grę może wchodzić wyłącznie podwyższenie a zmniejszenie wskazanej liczby mieszkańców, jeżeli przyjmiemy założenie, że proponowane rozwiązanie legislacyjne ma rzeczywiście zaspokajać potrzeby ludności w zakresie całodobowego dostępu do usług lekarskich.
[h5](MZ) Nie wyjaśniono genezy, ani celu wskazania na fakultatywny charakter rozkładu pracy aptek.[/h5]

Odpowiedź ZPP:

Wyjaśniono. Patrz punkt pierwszy.
[h5](MZ) Nie jest jasne skąd ustalenie godzin nocnych w przedziale od godz. 20.00PM do 6.00AM, skoro z innych aktów prawnych (np. KP, KC) wynika zgoła inne podejście do tego tematu.[/h5]

Odpowiedź ZPP:

Celem nowelizacji jest zapewnienie całodobowej możliwości zakupu leków przez mieszkańców, zatem wskazane w projekcie godziny odzwierciedlają faktyczny czas kiedy nie jest zapewniony dostęp do takiej usługi. W mniejszych miejscowościach, gdzie nie funkcjonują galerie handlowe, apteki z reguły po godzinie 20-tej są już zamknięte. Nie ma żadnego uzasadnienia żeby odwoływać się do regulacji zawartej w Kodeksie Pracy odnośnie pory nocnej, ponieważ Prawo farmaceutyczne w proponowanym zakresie nie ma regulować czasu pracy pracowników aptek. Zwracamy uwagę, że kwesta ta była dwukrotnie wyjaśniania na spotkaniach roboczych z przedstawicielami Ministerstwa Zdrowia.
[h5](MZ) Nie wskazano wyliczeń stawki godzinowej za dyżur apteki (wymieniono jedynie koszt zatrudnienia, koszt eksploatacji lokalu).[/h5]

Odpowiedź ZPP:

Ponieważ MZ zdaje się kwestionować wysokość zaproponowanej stawki, prosimy o przedstawienie propozycji w zakresie wyceny godziny pracy apteki, co pozwoli ustalić zakres rozbieżności.

Z danych przekazanych przez Naczelną Izbę Aptekarską od okręgowych izb aptekarskich w lipcu 2017 r. wynika, że szacowany koszt dyżurów nocnych w poszczególnych miastach wojewódzkich w Polsce wynosił od 150 zł do 1200 zł. Przyjmując, tak jak w projekcie ustawy, że czas dyżuru wynosi 12 godzin, szacowany koszt godzinowy wynosi zatem od 12,5 zł do 100 zł, co daje ogólną średnią 56,25 zł. Mając jednak na uwadze, że w większości miast koszt dyżuru nocnego wahał się w granicach od 400 do 600 zł, przyjęcie w projekcie kwoty 35 zł za godzinę dyżuru stanowi odzwierciedlenie funkcjonującej już stawki. Celem wprowadzenia takiego przepisu jest zapewnienie gwarancji, że dyżurujące apteki otrzymają stosowną zapłatę za świadczone usługi.

Zgodnie z ustawą z dnia 8 czerwca 2017 r. o sposobie ustalania najniższego wynagrodzenia zasadniczego pracowników wykonujących zawody medyczne zatrudnionych w podmiotach leczniczych (Dz.U. z 2017, poz. 1473) do dnia 31 grudnia 2019 r. najniższe wynagrodzenie zasadnicze ustala się jako iloczyn współczynnika pracy określonego w załączniku do ustawy i kwoty 3900 zł brutto, co oznacza, że farmaceuta, fizjoterapeuta, diagnosta laboratoryjny albo inny pracownik wykonujący zawód medyczny inny niż określony w lp. 1-5, wymagający wyższego wykształcenia powinien otrzymywać za godzinę pracy 3900×0,75/160 = 18,28 zł za godzinę. Dodatek za pracę w porze nocnej wynosi ok 2,50zł za godzinę. Koszt pracodawcy przy kwocie wynagrodzenia pracownika brutto 20,78 zł (18,28 zł plus 2,5 zł) wynosi 25,09 zł za godzinę. Za pracę w niedzielę pracownikowi przysługuje prawo do dodatku w wysokości 100 proc. dodatku do wynagrodzenia jak za pracę w godzinach nadliczbowych przypadających w niedzielę.

Powyższe dowodzi, że sam koszt jednego pracownika jest niemalże równy proponowanej stawce za godzinę dyżuru.

[h5](MZ) Dyskusyjne pozostaje wskazanie soboty , jako dnia wolnego od pracy.[/h5]

Odpowiedź ZPP:

Zastrzeżenie jest niezrozumiałe. W przedłożonym projekcie nie wskazano soboty jako dnia wolnego. Cyt. „Plan dyżurów obejmuje dyżury aptek ogólnodostępnych w następujących dniach i godzinach:

• w dni powszednie od godziny 20.00 do godziny 8.00 dnia następnego;
  
• w soboty od godziny 13.00 do godziny 8.00 dnia następnego;
  
• dni ustawowo wolne od pracy od godziny 8.00 do godziny 8.00 dnia następnego.”
  

Jak wskazano wyżej, celem nowelizacji jest zapewnienie całodobowej możliwości zakupu leków przez mieszkańców, zatem wskazane w projekcie godziny odzwierciedlają faktyczny czas kiedy dostęp do takiej usługi zapewniony nie jest. W mniejszych miejscowościach, gdzie nie funkcjonują galerie handlowe w soboty większość aptek po godzinie 13-tej jest zamknięta.

W tym miejscu należy wskazać rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 28 czerwca 2017 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie świadczeń gwarantowanych z zakresu podstawowej opieki zdrowotnej (Dz.U. 2017 poz. 1300), w którym w załączniku nr 1 litera A część II ust. 1, unormowano, że „świadczenia opieki zdrowotnej, o których mowa w części I ust. 1, są realizowane przez lekarzy lub pielęgniarki od poniedziałku do piątku, w godzinach od 18:00 do 8:00 dnia następnego oraz w soboty, niedziele i inne dni ustawowo wolne od pracy w godzinach od 8:00 dnia danego do godziny 8:00 dnia następnego, w warunkach ambulatoryjnych”.

Zgodnie z powyższym należy przyjąć, że dopuszczalne jest określenie w akcie prawnym zasad udzielania świadczeń gwarantowanej nocnej i świątecznej opieki w soboty, a więc analogicznie powinno to być możliwe również w odniesieniu do określenia zasad sprawowania dyżurów przez apteki ogólnodostępne.
[h5](MZ) Brak jakiegokolwiek kontekstu dla zaproponowanych zapisów w postaci chociażby wskazania przewidywanej, docelowej liczby dyżurujących aptek.[/h5]

Odpowiedź ZPP:

Ta informacja również została wskazana. Obligatoryjnie apteki winny być wyznaczane w 220 powiatach. Ponieważ projekt zakłada wyznaczenie maksymalnie dwóch jednocześnie dyżurujących aptek liczba aptek jednocześnie dyżurujących nie przekroczy 440. MZ otrzymało również listę powiatów.
[h5](MZ) Nie przeprowadzono żadnej oceny skutków regulacji.[/h5]

Odpowiedź ZPP:

Ministerstwo Zdrowia otrzymało wszelkie dane konieczne do wypełnienia tabeli Ocena Skutków Regulacji. Przypominamy, że to poszczególne resorty odpowiadają za przygotowanie projektów ustaw i rozporządzeń. Nie można cedować na partnerów społecznych całej pracy związanej z przygotowaniem projektu nowelizacji ustawy, w sytuacji gdy Ministerstwo powinno dysponować odpowiednim zasobem kadrowym (w tym legislatorami) odpowiedzialnym za nadanie projektowi dalszego biegu.
[h5](NFZ) Kwestia planu finansowego funduszu na 2018 r.[/h5]

Odpowiedź ZPP:

Plan finansowy Funduszu nie ma charakteru niezmiennego w trakcie roku budżetowego. Po drugie uwzględniając czas konieczny na przeprowadzenie procesu legislacyjnego, problem raczej mógłby dotyczyć roku 2019 r.
[h5](NFZ) Pora nocna/soboty.[/h5]

Odpowiedź ZPP:

Wyjaśniono wcześniej w odpowiedzi na zastrzeżenia MZ.
[h5](NFZ) Objęcie projektem wyłącznie aptek posiadających podpisaną umowę na wydawanie leków refundowanych, środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego oraz wyrobów medycznych na recepty.[/h5]

Odpowiedź ZPP:

Celem projektu jest zapewnienie mieszkańcom realnego dostępu do leków w porze nocnej. Nie można mówić o nierównym traktowaniu aptek, których sytuacja faktyczna i prawna jest zróżnicowana.
[h5](NFZ) Brak informacji dotyczących ilości aptek dyżurujących w powiatach/miastach na prawach powiatu z siedzibami powyżej 40 tys. Mieszkańców.[/h5]

Odpowiedź ZPP:

W projekcie wskazano, że plan dyżurów jest ustalany w taki sposób, aby w tym samym czasie dyżur pełniły nie więcej niż dwie apteki ogólnodostępne. Wskazany przepis wskazuje maksymalną liczbę aptek również przy fakultatywnym ich wyznaczaniu przed radę powiatu.
[h5](NFZ) NFZ/organ NFZ nie posiada kompetencji do udziału w uzgadnianiu uchwały rady powiatu/wypłaty wynagrodzenia z tytułu pełnienia dyżurów/wzorów zestawienia godzin dyżurów.[/h5]

Odpowiedź ZPP:

Zgadza się. Obecnie takich kompetencji NFZ nie ma. Celem proponowanej nowelizacji jest właśnie ich wprowadzenie. Zakres zadań NFZ nie musi wynikać wyłącznie z ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych, ale może być rozszerzany innymi ustawami, czego autor pisma zdaje się nie dostrzegać.

Zwracamy uwagę, że propozycja wprowadzenia wymogu uzgadniania projektu uchwały rady powiatu podyktowana jest wyłącznie interesem finansowym budżetu państwa i płatnika.
[h5](NFZ) Brak procedury weryfikacji danych zamieszczonych w zestawieniu godzin dyżurów odbytych.[/h5]

Odpowiedź ZPP:

Procedura została opisana w projekcie. Jeżeli zdaniem autora uwag jest niewystarczająca prosimy o konstruktywne propozycje konkretnych rozwiązań uwzględniające praktykę NFZ w innych obszarach kontroli.
[h5](NFZ) NFZ łączy z apteką umowa, która ściśle określa obowiązki obu stron. Z dokumentu tego w żadnym razie nie wynika konieczność wypłaty zryczałtowanego wynagrodzenia za pełnione dyżury.[/h5]

Odpowiedź ZPP:

Źródłem obowiązku po stronie NFZ i apteki nie będzie umowa a bezpośrednio ustawa Prawo farmaceutyczne oraz uchwała rady powiatu. Posiadanie przez aptekę umowy na wydawanie leków refundowanych, środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego oraz wyrobów medycznych na recepty jest wyłącznie warunkiem umożliwiającym wskazanie tej apteki w uchwale rady powiatu. W związku z powyższym nie będzie konieczności aneksowania 15 tys. umów na wydawanie refundowanych leków, środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego oraz wyrobów medycznych na recepty. Umowy te nie ulegną bowiem zmianie. Jeszcze raz należy podkreślić – podstawą pełnienia dyżuru przez aptekę nie będzie umowa w sprawie refundacji.
[h5](NFZ) Błędne odwołanie do ust. 10 w art. 94 Prawa farmaceutycznego.[/h5]

Odpowiedź ZPP:
Istotnie jest to błąd redakcyjny wynikający, z faktu iż przedstawiony projekt jest kolejną wersją. Chodzi o odwołanie do art. 94d.

Do pobrania:

• Pismo Or.A.0715/54/18