Zmiany w szczepieniach przeciw grypie potrzebne są jeszcze w tym sezonie. Co na to resort zdrowia?

Zainteresowanie szczepieniami przeciw grypie maleje, za to liczba chorych cały czas rośnie. Eksperci pozytywnie oceniają umożliwienie wykonywania szczepień w aptekach, ale zwracają uwagę, że konieczność posiadania recepty na samą szczepionkę niepotrzebnie komplikuje drogę do przyjęcia szczepionki. Podczas posiedzenia senackiej Komisji Zdrowia apelowali do resortu zdrowia i zmiany w tym zakresie…

Do tej pory szczepionkę przeciw grypie przyjęło łącznie tylko 118 000 pracowników służby zdrowia, w tym 13 000 farmaceutów (fot. Shutterstock)

5 grudnia odbyło się posiedzenie Senackiej Komisji Zdrowia, na którym przedstawiono informacje Ministra Zdrowia na temat realizacji szczepień przeciw grypie. W związku z nadchodzącym szczytem zachorowań na grypę członkowie komisji, a także zaproszeni na posiedzenie eksperci (również z samorządu zawodu farmaceuty) apelowali do przedstawicieli Ministerstwa, o jak najszybsze przeprowadzenie niezbędnych zmian.

Ministerstwo o aktualnej realizacji szczepień

Przedstawiciel resortu, wiceminister zdrowia Waldemar Kraska rozpoczął posiedzenie od przedstawienia najważniejszych informacji o aktualnej realizacji szczepień w Polsce. Zaznaczył, że w chwili obecnej dostępność szczepionek w naszym kraju jest pełna, a stany w hurtowniach farmaceutycznych są wysokie. Jak się jednak okazuje niekoniecznie idzie to w parze z poziomem wyszczepienia. Od 17 sierpnia do 2 grudnia przeciw grypie zaszczepiło się w Polsce jedynie 646 000 osób. Jednocześnie szczepionkę przyjęło łącznie tylko 118 000 pracowników służby zdrowia, w tym 13 000 farmaceutów. Ministerstwo chce, aby poziom wyszczepienia był zdecydowanie większy. Resort przygotowuje w tym celu odpowiednie zmiany prawne:

– Pracujemy obecnie nad rozwiązaniami legislacyjnymi, aby ułatwić dostęp do szczepień przeciw grypie. Chcemy, aby farmaceuci, którzy nie są przeszkoleni w wykonywaniu i kwalifikacji do szczepień przeszli w tej chwili kursy kwalifikacyjne, co także im umożliwi wykonywanie tych szczepień w aptece – poinformował wiceminister Kraska.

Zdecydowanie bardziej istotną zmianą, jaką proponuje resort jest możliwość wystawiania e-recept i e-skierowań na szczepienie podobnych do tych, jakie pojawiły się na IKP wszystkich Polaków w czasie pandemii COVID-19 (czytaj więcej: Farmaceuta będzie mógł wystawić skierowanie na szczepienie przeciw grypie).

– Chcemy wprowadzić akt prawny, który zmieni możliwość wykonywania szczepienia przeciw grypie w aptece bez recepty lekarskiej, takich jak to było w przypadku COVID-u, kiedy wszyscy Polacy otrzymali e-receptę zdalnie. Także w tej chwili chcemy, aby taka możliwość była w przypadku szczepionki przeciw grypie – oczywiście z wyłączeniem recept lekarskich na szczepienia refundowane i bezpłatne – przekazał w dalszej części wypowiedzi wiceminister Kraska.

Problem dostępu do recept na szczepionki

Na posiedzeniu komisji obecni byli przedstawiciele samorządu aptekarskiego w osobach Prezes Naczelnej Rady Aptekarskiej – Elżbiety Piotrowskiej-Rutkowskiej i Prezesa Rady Śląskiej Izby Aptekarskiej – Mikołaja Konstantego. Prezes NRA potwierdziła, że możliwość kwalifikacji i wykonywania szczepień w aptekach została bardzo dobrze przyjęta przez społeczeństwo. Przyznała jednak, że konieczność posiadania recepty od lekarza POZ jest dla wielu pacjentów dodatkowym problemem (czytaj również: Kwalifikacja i zaszczepienie powinno być podstawą do refundacji szczepionki przeciw grypie).

– Potwierdzam, że barierą do zwiększenia wyszczepialności przeciw grypie w aptekach jest konieczność uzyskania recepty od lekarza i przedstawienie tej recepty w aptece. Zapowiedź resortu zdrowia, że będzie możliwość w najbliższym czasie wprowadzenia e-skierowania jest bardzo dobrą zapowiedzią – dodała prezes Piotrowska-Rutkowska.

Uzupełnieniem i potwierdzeniem tego, co powiedziała prezes NRA była wypowiedź prezesa ŚIA, który przyznał, że „nagle okazało się, że to wydłużenie ścieżki pacjenta, czyli konieczność uzyskania recepty u lekarza pierwszego kontaktu spowodowało, że tych pacjentów po prostu brakuje”. Jego osobista praktyka zawodowa pokazuje, że spora część pacjentów poinformowana o konieczności udania się do POZ-u po receptę nie wraca już do apteki celem zaszczepienia się (czytaj również: To ostatni dzwonek na mobilizację do walki z grypą!).

Również senator Beata Małecka-Libera (przewodnicząca senackiej Komisji Zdrowia) przyznała, że problem z dostępem do recept może być przeszkodą w lepszej wyszczepialności społeczeństwa. Jak sama mówiła „zdobycie e-recepty być może jest łatwe dla mnie i dla pana ministra, ale dla wielu seniorów już nie jest takie oczywiste”.

Potrzebne zmiany jeszcze w tym sezonie

Bez wątpienia problem z zainteresowaniem szczepieniami przeciw grypie istnieje. Przewodniczący Ogólnopolskiego Programu Zwalczania Grypy, profesor Adam Antczak przyznał, że obserwowany jest drastyczny spadek zainteresowania szczepieniami. Dlatego też i jego zdaniem „e-skierowanie to niewątpliwie dobry krok”.

Obecni na posiedzeniu przedstawiciele lekarzy, farmaceutów, wirusologów oraz instytucji wspomagających zwalczanie grypy byli zgodni, że proponowane zmiany legislacyjne powinny wejść w życie jeszcze w tym sezonie grypowym. Argumentowali to faktem, że szczyt zachorowań na grypę dopiero przed nami, a grudzień to najlepszy miesiąc na zaszczepienie się.

Waldemar Kraska nie sprecyzował, kiedy dokładnie omawiane propozycje mogłyby wejść w życie. Przyznał jednak, że kwestia udostępnienia e-skierowań, jak to miało miejsce w przypadku szczepień przeciw COVID-19, nie powinna stanowić większego problemu. Niemniej jednak ścieżka legislacyjna dla refundowanych e-skierowań i e-recept będzie musiała być zdecydowanie dłuższa (czytaj również: Potrzebna mobilizacja w sprawie szczepień przeciw grypie).

Pozostaje nam zatem śledzić na bieżąco informacje płynące z MZ. Być może jeszcze w tym sezonie grypowym dostęp do szczepień przeciw grypie w aptekach stanie się dla pacjentów dużo prostszy.

©MGR.FARM

Artykuł sponsorowany

Redakcja mgr.farm

Dobezylan wapnia i jego praktyczne zastosowania

2 lutego 202315:37

KILKA SŁÓW TEORII Dobezylan wapnia, czyli sól wapniowa kwasu dobezylowego, to związek o dobrze poznanej budowie i funkcjach [2,3]. Po raz pierwszy pojawił się w Farmakopei Europejskiej w 1997 roku, zaś od roku 2001 funkcjonuje w obiegu na rynku farmaceutycznym [4]. Dobezylan wapnia usprawnia krążenie żylne i działa ochronnie na naczynia krwionośne. Dobezylan wapnia to […]

KILKA SŁÓW TEORII

Dobezylan wapnia, czyli sól wapniowa kwasu dobezylowego, to związek o dobrze poznanej budowie i funkcjach [2,3]. Po raz pierwszy pojawił się w Farmakopei Europejskiej w 1997 roku, zaś od roku 2001 funkcjonuje w obiegu na rynku farmaceutycznym [4]. Dobezylan wapnia usprawnia krążenie żylne i działa ochronnie na naczynia krwionośne. Dobezylan wapnia to substancja o wielokierunkowym działaniu, choć nie wszystkie
mechanizmy jego funkcjonowania zostały do końca poznane [2,3,4]. To, co nie podlega wątpliwości to fakt, że związek ten jako swój punkt uchwytu upatrzył sobie śródbłonek i błonę podstawną naczyń włosowatych [2,3]. To właśnie te miejsca stają się celem działania cząsteczek dobezylan wapnia i to dzięki temu obserwuje się konkretne efekty jego oddziaływania na organizm. Mówiąc dość ogólnie dobezylan wapnia to związek angioprotekcyjny i flebotoniczny. Oznacza to nic innego jak to, że wykazuje on działanie ochronne na naczynia krwionośne [2,4,5]. Konsekwencją jego interakcji ze śródbłonkiem naczyń jest m.in.:

Zmniejszenie przepuszczalności naczyń włosowatych wywołaną chociażby histaminą,
bradykininą czy też serotoniną
Poprawa drenażu limfatycznego w obrębie mikrokrążenia
Zmniejszenie agregacji płytek krwi, wywołanej obecnością trombiny lub kolagenu
Zmniejszenie agregacji erytrocytów i zwiększenie ich elastyczności, co w konsekwencji przyczynia się do spadku lepkości krwi i lepszego jej przepływu przez naczynia
Zmniejszenie łamliwości naczyń włosowatych
Zmniejszenie poziomu stresu oksydacyjnego w obrębie ścian naczyń [2,3,4].

Powyższe właściwości dobezylanu wapnia pozwalają mu posiadać szerokie spektrum zastosowań. Gdzie zatem można wykorzystać wymienione powyżej właściwości tego związku?

PRAKTYCZNE ZASTOSOWANIA DOBEZYLANU WAPNIA

Związki o właściwościach ochronnych na naczynia włosowate znajdują zastosowanie najczęściej w farmakoterapii schorzeń naczyń żylnych. W przypadku dobezylanu wapnia głównym jego zastosowaniem obecnie wydaje się być wskazanie do stosowania w przypadku przewlekłej niewydolności żylnej (PNŻ) [4,5,6]. Przewlekła niewydolność żylna to nic innego, jak niezdolność żył do jednokierunkowego transportu krwi w kierunku serca [3]. Schorzenie potrafi skutecznie wyeliminować chorego z normalnego funkcjonowania, z niezdolnością do pracy włącznie [3]. Wynika to przede wszystkim z uciążliwych objawów, do których zaliczyć można przede wszystkim:

Uczucie ciężkości kończyn
Mrowienie w obrębie kończyn
Skurcze, zwłaszcza w porze nocnej
Obrzęki i dolegliwości bólowe
Żylaki kończyn dolnych [3]

Dobezylan wapnia z powodzeniem stosowany jest w farmakoterapii schorzeń żylnych, związanych w niewydolnością krążenia żylnego. Metaanalizy badań z udziałem dobezylanu pokazują nawet, że im bardziej zaawansowane są zmiany chorobowe, tym lepsza jest skuteczność lecznicza związku [3]. Ta sama analiza pokazała też, że dobezylan wapnia zmniejsza efektywnie ilość nocnych skurczy, a co najważniejsze z punktu widzenia normalności – jego stosowanie poprawia komfort pacjentów [3]. Biorąc pod uwagę fakt, że dobezylan wapnia hamuje nadmierną przepuszczalność naczyń i usprawnia przepływ krwi w ich obrębie należałoby się spodziewać, że skutkiem tego będzie redukcja występujących w przebiegu PNŻ obrzęków kończyn. Potwierdzają to badania nad dobezylanem. W badaniu K.H. Labs (Phlebology 2004) uzyskano statystycznie lepsze wyniki spadku dla kryterium objętości dolnej części nogi w grupie dobezylan aniżeli w grupie kontrolnej. Dobezylan przyczynił się do 24% spadku objętości, czyli obrzęku nóg [6]. Dobezylan wapnia znajduje też zastosowanie w farmakoterapii hemoroidów [8]. Występowanie hemoroidów wiąże się z poszerzeniem naczyń żylnych, zakrzepicą i wzrostem gęstości mikrokrążenia w obrębie poduszek odbytu. Terapia dobezylanem wapnia okazuje się mieć dobre wyniki – zwłaszcza w połączeniu ze zmianą diety (stosowanie błonnika pokarmowego). Po jego zastosowaniu zmniejsza się ilość krwawień i redukcji ulega stan zapalny [8].

Ważne – stosowanie dobezylanu nie wiąże się z większą liczbą krótkoterminowych działań niepożądanych aniżeli ma to miejsce w przypadku placebo [3]. Równocześnie jest on dobrze tolerowany przez pacjenta.

DOBEZYLAN WAPNIA W APTEKACH

Jeszcze nie tak dawno dobezylan wapnia dostępny był na receptę jako preparat Calcium Dobesilate. Obecnie dobezylan wapnia można już bez problemu zakupić bez konieczności umawiania się na wizytę lekarską [3]. Lekiem bez recepty jest Dobenox Forte, który ma postać doustnych tabletek. Jedna tabletka zawiera 500 mg dobezylanu wapnia. Dobenox Forte znajduje zatem zastosowanie tam, gdzie punkty uchwytu ma jego substancja czynna. Wskazaniami do stosowania tego leku OTC są:

Objawy przewlekłej niewydolności krążenia żylnego kończyn dolnych (bóle i nocne kurcze nóg, uczucie ciężkości nóg, parestezje, obrzęk, zmiany skórne na tle zastoju
krwi)
Żylaki kończyn dolnych
Objawowe leczenie żylaków odbytu [9].

Zalecaną dawką w terapii PNŻ są 1-2 tabletki na dobę, czyli 500-1000 mg dziennie. Stosowanie farmakoterapii w przewlekłej niewydolności żylnej oraz hemoroidach to pierwsza, po zmianie diety i stylu życia rekomendowana droga efektywnej terapii [7,8].

Bibliografia:

1. Farmakoterapie chronickeho zilniho onemocneni, Lukas Hnatek, Interni Med. 2014; 16(3): 93-97
2.Dobezylan wapnia – nowe zastosowania, Karolina Lesner, Adam Reich, Forum Dermatologicum 2016, tom 2, nr 4, 134-138
3. Calcium dobesilate for chronic venous insufficiency: a systematic review, Agustin Ciapponi, et.al., Angiology, Volume 55, Number 2, 2004
4. Calcium dobesilate and micro-vascular diseases, Jie Liu, Shulin Li, Dong Sun, Life Sciences 221 (2019) 348-353
5. Phlebotonics for vebous insufficiency (Review), Martinez-Zapata MJ, et.al., Cochrane Database of Systematic Reviews 2016, Issue 4., Art.No.: CD003229
6. Effectiveness and safety of calcium dobesilate in treating chronic venous insufficiency: randomized, double-blind, placebo-controlled trial, K.H. Labs, et.al., Phlebology 2004; 19: 123-130
7. A randomized, double-blind multicentre clinical trial comparing the efficacy of calcium dobesilate with placebo in the treatment of chronic venous disease, M.J. Martinez-Zapata, et.al., Eur J Vasc Endovasc Surg, 35, 358-365 (2008)
8. Hemorrhoids: from basic pathophysiology to clinical management, Varut Lohsiriwat, World J Gastroneterol 202 May 7; 18(17): 2009-2017
9. Charakterystyka Produktu Leczniczego Dobenox Forte.

DOBENOX Forte, 500 mg, tabletki powlekane. Skład: 1 tabletka zawiera 500 mg wapnia dobezylanu jednowodnego (Calcii dobesilas monohydricus). Substancja pomocnicza o znanym działaniu: laktoza jednowodna. Postać farmaceutyczna: tabletka powlekana. Wskazania do stosowania: Objawy przewlekłej niewydolności krążenia żylnego kończyn dolnych (bóle i nocne kurcze nóg, uczucie ciężkości nóg, parestezje, obrzęk, zmiany skórne na tle zastoju krwi), żylaki kończyn dolnych.
Objawowe leczenie żylaków odbytu. Dawkowanie i sposób dawkowania: Zalecana dawka dobowa dla osób dorosłych to 500 mg do 1000 mg dobezylanu wapnia jednowodnego: niewydolność żylna – zwykle od 500 mg do 1000 mg na dobę; tj. 1–2 tabletki na dobę; żylaki odbytu – zwykle od 500 mg do 1000 mg na dobę; tj. 1–2 tabletki na dobę. Podanie doustne. Tabletki należy przyjmować po posiłkach w celu uniknięcia lub zminimalizowania objawów niepożądanych dotyczących przewodu pokarmowego. Przeciwwskazania: nadwrażliwość na substancję czynną lub na którąkolwiek substancję pomocniczą. Specjalne ostrzeżenie i środki ostrożności dotyczące stosowania: Ostrożnie stosować u pacjentów z chorobą wrzodową żołądka i (lub) dwunastnicy, z nawracającym zapaleniem błony śluzowej żołądka oraz z niewydolnością nerek. W przypadku ciężkiej niewydolności nerek, jeśli konieczna jest dializoterapia, dawkę produktu leczniczego należy zmniejszyć. Na podstawie doniesień o działaniach niepożądanych stwierdzono, że przyjmowanie wapnia dobezylanu jednowodnego może bardzo rzadko wywołać agranulocytozę, związaną prawdopodobnie z reakcją nadwrażliwości. Agranulocytoza może objawiać się wysoką gorączką, zakażeniami w obrębie jamy ustnej, bólem gardła, zmianami zapalnymi w obrębie odbytu i narządów płciowych oraz innymi objawami, które wskazują na zakażenie. Pacjent musi być poinformowany, że w razie wystąpienia jakichkolwiek objawów zakażenia, powinien zgłosić je lekarzowi. W razie wystąpienia takiej sytuacji, konieczne jest sprawdzenie morfologii krwi wraz z rozmazem oraz zaprzestanie stosowania produktu leczniczego. Produkt zawiera laktozę jednowodną. Produkt nie powinien być stosowany u pacjentów z rzadko występującą dziedziczną nietolerancją galaktozy, niedoborem laktazy (typu Lapp) lub zespołem złego wchłaniania glukozy–galaktozy. Jedna tabletka DOBENOX Forte zawiera 50 mg laktozy. Działania niepożądane: Częstość występowania działań niepożądanych określono zgodnie z konwencją MedDRA: bardzo często (≥1/10), często (≥1/100 do <1/10), niezbyt często (≥1/1000 do <1/100), rzadko (≥1/10 000 do <1/1000) i bardzo rzadko (<1/10 000), częstość nieznana (częstość nie może być określona na podstawie dostępnych danych). Zaburzenia żołądka i jelit: Rzadko: nudności, biegunka. Zaburzenia skóry i tkanki podskórnej: Rzadko: odczyny skórne. Zaburzenia mięśniowo–szkieletowe i tkanki łącznej: Rzadko: bóle stawów. Zaburzenia krwi i układu chłonnego: Bardzo rzadko: agranulocytoza. Opisywane działania niepożądane na ogół przemijały samoistnie po zaprzestaniu leczenia. W razie wystąpienia objawów zakażenia produkt należy odstawić. Podmiot odpowiedzialny: PRZEDSIĘBIORSTWO PRODUKCJI FARMACEUTYCZNEJ HASCO–LEK S.A. 51–131 Wrocław, ul. Żmigrodzka 242E. Numer pozwolenia na dopuszczenie do obrotu: pozwolenie nr 22090. Kategoria dostępności: produkt leczniczy wydawany bez przepisu lekarza – OTC. Przed zastosowaniem należy zapoznać się z zatwierdzoną charakterystyką preparatu. Dalsze informacje dostępne na życzenie.
1) Wśród preparatów z calcium dobesilate dostępnych bez recepty wg. IMS Dataview, 10B1C SYSTEMATIC ANTIV. CAPS/TABS MAT 04/2022. 2) Przy stosowaniu Dobenox Forte i dawkowaniu 500 mg dobezylanu wapnia dziennie. 3) CHPL Dobenox Forte.