1. Pora przyjmowania leku
Pora przyjęcia leku, a także stopień wypełnienia żołądka, wpływają istotnie na absorpcję lewotyroksyny. Przeprowadzono wiele badań analizujących zależność między czasem gdy pacjent zażywa tabletkę z lekiem, a jego wpływem na wartość TSH w surowicy. Ich wyniki jednoznacznie wskazują, iż przyjęcie lewotyroksyny rano na czczo, godzinę przed posiłkiem, wpływa korzystnie na jej absorpcję oraz stężenie TSH. Korzystny efekt uzyskano również podczas stosowania LT4 przed snem. Może to być związane z faktem, że nocą czynność jelit jest fizjologicznie mniejsza i lek ma możliwość dłuższego postania w miejscu, w którym ulega wchłanianiu [1].
W przypadku brania leku na noc, najlepiej przyjąć go 3-4 godziny po ostatnim posiłku [2]. W sytuacji braku współpracy pacjenta jest możliwość jednorazowego podania pełnej należnej dawki tygodniowej bądź też podzielonego na dwie dawki podawane dwukrotnie w czasie tygodnia. Taki schemat dawkowania nie jest wskazany dla pacjentów z chorobami serca, ze względu na suprafizjologiczny wzrost stężenia hormonów tarczycy przez 1-2 godziny po zastosowaniu leku [2].
2. Dieta oraz nawyki żywieniowe pacjenta
Stopień wypełnienia żołądka oraz czas jaki upłynął od momentu spożycia pokarmu do przyjęcia leku, ma wpływ na wchłanianie lewotyroksyny. Wenzel i wsp. udowodnili, iż podanie leku po posiłku istotnie obniża jego wchłanianie. Przyjmowanie LT4 na czczo powoduje zwiększenie jej dostępności biologicznej. Niektóre pokarmy i napoje mogą wpływać na zmniejszone wchłanianie LT4. Szczególnie należy zwrócić uwagę na produkty bogate w błonnik, nabiałowe (ze względu na dużą zawartość wapnia), a także owoce takie jak grapefruit, winogrona, papaja. Także kawa może upośledzać wchłanianie LT4 i nie powinno się jej spożywać przez przynajmniej pół godziny po przyjęciu leku [1].
3. Czynniki fizjologiczne
Do czynników fizjologicznych, które mają wpływ na biodostępność lewotyroksyny należy wiek pacjenta. Wraz z wiekiem ulega zmniejszeniu wchłanianie LT4. Z kolei u niemowląt i dzieci zaobserwowano krótszy okres biologicznego półtrwania LT4 wynoszący 4,95 dnia, podczas gdy u dorosłych jest to 7 dni. W tej grupie wiekowej szybsza jest eliminacja leku i dlatego rekomendacje wskazują na potrzebę zastosowania większych dawek [1].
4. Czynniki patofizjologiczne
Istotny wpływ na dostępność biologiczną lewotyroksyny mają choroby przewodu pokarmowego. Do czynników patologicznych, które wpływają na zmniejszenie wchłaniania LT4 należą: stany zapalne błony śluzowej żołądka, nietolerancja laktozy, zakażenie Helicobacter pylori, choroby żołądka i dwunastnicy, choroba refluksowa przełyku, celiakia, choroby jelit, zabiegi bariatryczne [1].
5. Leki wpływające na wchłanianie lewotyroskyny
Wiele leków wpływać może na biodostępność lewotyroksyny, a szczególnie na procesy jej metabolizmu czy też wchłaniania. Do leków, które upośledzają wchłanianie LT4 zaliczamy: inhibitory pompy protonowej, sole wapnia, leki zobojętniające, siarczan żelaza, lowastatynę, węgiel aktywny, antagonistów receptora H2, żywice jonowymienne [1].
6. Leki wpływające na dystrybucję lewotyroksyny
Hormony tarczycy tyroksyna oraz trijodotyronina w znacznym stopniu ulegają wiązaniu z białkami: tyreoglobuliną, albuminami, prealbuminami wiążącymi tyroksynę. Aktywność wykazują jedynie w postaci niezwiązanej z białkami. Do leków, które zwiększają stężenie tyreoglobuliny w surowicy krwi można zaliczyć estrogeny, opioidy (metadon, heroina), tamoksifen, raloksyfen. Zaś leki zmniejszające jej stężenie to sterydy anaboliczne, androgeny, glikokortykosteroidy [a]. Duże dawki furosemidu (powyżej 80mg) także mogą powodować przejściowy wzrost fT4. Salicylany (w dawce 2g) oraz sulfonamidy (1,5-3g) mogą wypierać LT4 z połączeń z białkami [1].
7. Leki wpływające na metabolizm lewotyroksyny
Metabolizm LT4 zostać może zmieniony w wyniku wzajemnych oddziaływań pomiędzy nią, a innymi lekami. Do leków przyspieszających metabolizm lewotyroksyny nalezą: leki przeciwpadaczkowe (fenobarbital, karbamazepina, fenytoina), amiodaron, inhibitory kinazy tyrozynowej. Natomiast metformina obniża metabolizm wątrobowy LT4 [1].
8. Substancje pomocnicze
Substancje pomocnicze mogą wpływać na szybkość wchłaniania substancji leczniczej, a tym samym na szybkość i siłę działania leku. Z tego względu należy zachować ostrożność przy zamianie preparatów handlowych lewotyroksyny. W przy przypadku zamiany jednego preparatu handlowego na inny zalecane jest monitorowanie funkcji tarczycy (oznaczenie TSH, fT4) po upływie 4-6 tygodni [1] (czytaj również: Euthyrox zmienił skład. Co na to endokrynolodzy?).
Literatura:
- Olejniczak- Rabinek M. Czynniki wpływające na biodostępność biologiczną lewotyroksyny, Farmacja Współczesna 2016;9:194-201
- Rabijewski M. Jak dobierać dawkę lewotyroksyny i monitorować leczenie u chorych z niedoczynnością tarczycy, Medycyna po Dyplomie,2018;7-8:12-16
