Termin „mizofonia”, oznaczający dosłownie nienawiść, wstręt do dźwięków, pojawił się w użyciu dopiero w 2001 roku. Zaburzenie to dotyczy rzecz jasna nie wszystkich dźwięków, lecz specyficznych odgłosów, wywołujących u osoby zmagającej się z tym stanem silne reakcje emocjonalne. Bodźce wyzwalające to między innymi dźwięki związane z jedzeniem (mlaskanie, chrupanie, żucie gumy) i oddychaniem, pociąganie nosem, stukanie na klawiaturze, klikanie długopisem, a także stukanie palcami, tykanie zegara, hałas pociągu lub samolotu czy odgłos silnika. Dodatkowe wzmocnienie reakcji mogą powodować bodźce wizualne (jak obserwowanie jedzącej osoby). [1]

Osoba z mizofonią po kontakcie z bodźcem wyzwalającym może odczuwać silne, natychmiastowe emocje takie jak złość, irytacja, wstręt czy lęk, określane jako niepożądane, nieadekwatne i niekontrolowane. Obok nich mogą pojawiać się reakcje somatyczne – skurcze mięśni, ucisk w klatce piersiowej, ramionach, głowie czy w całym ciele, wzmożone bicie serca, podwyższona temperatura ciała, ból fizyczny i trudności z oddychaniem. Wartym uwagi jest fakt, że pojawienie się powyższych reakcji zależy od źródła dźwięku – pojawiają się w przypadku określonej grupy osób, np. członków rodziny czy współpracowników. Mizofonia nie jest ujęta w żadnym oficjalnym systemie kwalifikacji zaburzeń, jednak badacze proponują pewne kryteria pomocne w postawieniu diagnozy czy określeniu nasilenia objawów. Szacuje się, że problem ten może dotykać od 3 do nawet 15% społeczeństwa. [2]

Skąd się bierze mizofonia?

Obecnie nie jest znany mechanizm leżący u podłoża mizofonii. Nie została ona formalnie uznana za specyficzny rodzaj zaburzenia neurologicznego, audiologicznego lub psychiatrycznego. Zwraca się uwagę na występowanie nadwrażliwości na bodźce słuchowe w przebiegu różnych zaburzeń takich jak szumy uszne, zespół stresu pourazowego, zaburzenia afektywne dwubiegunowe czy zaburzenia ze spektrum autyzmu, jednak nie jest znany dokładny związek między tymi stanami a występowaniem mizofonii. Pierwotna koncepcja Margaret i Pawła Jastreboff zakłada, że mizofoniczne reakcje wyzwalające sygnały są ugruntowane w układach neurofizjologicznych odpowiedzialnych za emocje, pamięć i uczenie się. Reakcje pacjentów mają więc zarówno pochodzenie biologiczne, jak i są kształtowane przez wpływ środowiska. Część badaczy zwraca także uwagę na podobieństwo między mizofonią a synestezją. Badany jest również związek mizofonii z zaburzeniami i chorobami psychicznymi. Zaobserwowano, że znaczna część pacjentów z mizofonią wykazuje cechy osobowości obsesyjno-kompulsywnej. U niektórych stwierdzono zaburzenia nastroju, ADHD, lęki napadowe i zaburzenia obsesyjno-kompulsywne. Pierwsze objawy mizofonii występują zwykle w dzieciństwie i narastają wraz z wielokrotnym narażeniem na wyzwalacze, co każe zwrócić uwagę na czynniki środowiskowe. [3]

Metody leczenia

Jedną z proponowanych metod terapii mizofonii jest używana w leczeniu szumów usznych Tinnitus retraining therapy (TRT), nazywana także metodą habituacji. Jej celem jest minimalizacja lub zanik reakcji na bodziec na poziomie ośrodkowym, a stosowane metody mają powiązać irytujące bodźce z czymś przyjemnym. [4]

Randomizowane badanie kliniczne opublikowane w 2021 roku wskazuje na wysoką skuteczność terapii poznawczo-behawioralnej w leczeniu mizofonii. Poprawę kliniczną zanotowano u 56% pacjentów biorących udział w badaniu – zmniejszeniu uległo nasilenie objawów psychicznych i fizycznych, poprawiło się też ich życie społeczne i rodzinne. Co ważne, efekty utrzymywały się również po 12 miesiącach od zakończenia terapii. W ocenie terapeutów u 74% uczestników nastąpiła poprawa kliniczna. Autorzy publikacji zwracają uwagę na możliwość uzyskania lepszych rezultatów po wydłużeniu terapii – podczas badania nie osiągnięto efektu plateau. [5]

Opisano pojedyncze przypadki zastosowania z powodzeniem leków przeciwdepresyjnych z grupy SSRI (escitalopram, fluoksetyna) w terapii mizofonii. W jednym z nich leczeniu fluoksetyną nie towarzyszyła psychoterapia. Nie ma jednak pewności co do tego, czy ich skuteczność wynikała z leczenia samej mizofonii, czy raczej współistniejącej depresji i zaburzeń lękowych. Wpływ tej grupy leków na mizofonię wymaga dalszych badań [6, 7].

Bibliografia

1. Skupien S., Starowic, A. (2018). Mizofonia: neurobiologiczne korelaty, diagnostyka, aspekty społeczne – aktualny stan badań. Stimulus UJ.
2. Siepsiak M., Dragan W. Mizofonia – przegląd badań i głównych koncepcji teoretycznych. Psychiatr. Pol 53 (2), 447-458, 2019
3. Czarnecka E, Lachowska M. Auditory hypersensitivity – definition, etiology, etiopathogenesis, diagnostic and therapeutic possibilities. Polski Przegląd Otorynolaryngologiczny. 9. 27-34. 10.5604/01.3001.0014.1214.
4. Brout JJ, Edelstein M, Erfanian M, et al. Investigating Misophonia: A Review of the Empirical Literature, Clinical Implications, and a Research Agenda. Front Neurosci. 2018;12:36. Published 2018 Feb 7. doi:10.3389/fnins.2018.00036
5. Jager IJ, Vulink NCC, Bergfeld IO, van Loon AJJM, Denys DAJP. Cognitive behavioral therapy for misophonia: A randomized clinical trial [published online ahead of print, 2020 Dec 18]. Depress Anxiety. 2020;38(7):708-718. doi:10.1002/da.23127
6. Alekri J, Al Saif F.Suicidal misophonia: a case report, Psychiatry and Clinical Psychopharmacology, 2019 29:2, 232-237
7. Sarigedik E, Yurteri N. Misophonia Successfully Treated of With Fluoxetine: A Case Report. Clin Neuropharmacol. 2021 Sep-Oct 01;44(5):191-192.