Pilotaż Przeglądów Lekowych rusza w 75 aptekach w całej Polsce. Ile było chętnych?

Wczoraj zakończył się pierwszy etap pilotażu przeglądów lekowych, jakim było wyłonienie jego 75 realizatorów. Zainteresowanie farmaceutów i aptek udziałem w nim było prawie dwukrotnie wyższe i przerosło oczekiwania koordynatorów projektu. A jakie placówki zostały zakwalifikowane do pilotażu?

W ramach Pilotażowego Programu Przeglądów Lekowych farmaceuci przeprowadzili już ponad 400 konsultacji! (fot. Shutterstock)

Pilotaż Przeglądów Lekowych składa się z trzech etapów. Pierwszy z nich został właśnie zakończony (fot. Shutterstock)

W najbliższych dniach poznamy listę aptek z całej Polski, w których odpowiednio przygotowani farmaceuci będą przeprowadzać przeglądy lekowe w ramach pilotażu, zatwierdzonego przez Ministerstwo Zdrowia. W sumie w całym kraju będzie 75 takich miejsc.

Przypomnijmy, że nabór realizatorów Pilotażu Przeglądów Lekowych prowadził Szpital Kliniczny im. Heliodora Święcickiego w Poznaniu. Koordynatorem całego projektu jest dr hab. n. med. Agnieszka Neumann-Podczaska. W jej ocenie pierwszy etap pilotażu, którym był właśnie nabór realizatorów, okazał się sukcesem. Mimo wysoko postawionej poprzeczki, odnośnie kwalifikacji farmaceutów przeprowadzających przeglądy lekowe, chętnych do wzięcia udziału w Pilotażu było prawie dwukrotnie więcej niż miejsc (czytaj więcej: Farmaceuci, którzy wezmą udział w pilotażu przejdą do historii).

– Wszystkich zgłoszeń było dokładnie 131, natomiast tych spełniających kryteria rekrutacji było 109. Podczas wyboru decydowały zapisy Rozporządzenia czyli równomierne rozłożenie w kraju oraz kolejność zgłoszeń – wyjaśnia Neumann-Podczaska.

Różnorodność i równowaga

Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 2 grudnia 2021 r. w sprawie programu pilotażowego przeglądów lekowych, farmaceuta przeprowadzający przeglądy w aptece będącej realizatorem pilotażu, musi być absolwentem studiów podyplomowych w zakresie opieki farmaceutycznej lub posiadać co najmniej roczną praktykę wykonywania przeglądów lekowych w innym kraju. Praktyka ta musi być potwierdzona przetłumaczonym na język polski dokumentem wydanym w tym kraju, potwierdzającym kwalifikacje tego farmaceuty do prowadzenia przeglądów lekowych. Okazuje się, że w pilotażu wezmą farmaceuci z obu tych grup (czytaj więcej: 75 farmaceutów weźmie udział w pilotażu przeglądu lekowego).

– W całej grupie wyłonionych 75 realizatorów znalazło się 17 farmaceutów (22,6%) z uprawnieniami do wykonywania przeglądów lekowych z zagranicy (Wielka Brytania). Reszta (58 osób) to Absolwenci Studiów Podyplomowych „Opieka farmaceutyczna w geriatrii – teoria i praktyka” prowadzonych na UMP – mówi dr hab. n. med. Agnieszka Neumann-Podczaska.

Jak podkreśla różnorodność i równowaga realizatorów Pilotażu została też zachowana w kwestii struktury własności aptek. Połowę z nich stanowią bowiem apteki indywidualne, a połowę apteki sieciowe.

Mapa pilotażu przeglądów lekowych

Realizatorzy Pilotażu Przeglądów Lekowych zostali wybrani także w taki sposób, by ich rozmieszczenie geograficzne było równomierne. Spośród wszystkich województw najwięcej aptek weźmie udział w Pilotażu w Wielkopolsce – aż 12 (przy czym chętnych było dwukrotnie więcej). Niewiele mniej – bo 10 aptek – weźmie udział w pilotażu w województwie dolnośląskim.

Finalnie tylko w dwóch województwach nie zgłosiła się żadna apteka do udziału w Pilotażu: w warmińsko-mazurskim i świętokrzyskim.

Mapa udziału i zainteresowania aptek Pilotażem Przeglądów Lekowych

Dokładna lista placówek, które zostały wyłonione do Pilotażu Przeglądów Lekowych będzie dostępna na stronach Narodowego Funduszu Zdrowia. Jak zapewnia Neumann-Podczaska, w porozumieniu z Głównym Inspektorem Farmaceutycznym zostanie też przygotowana wystandaryzowana, jednolita informacja o prowadzonym pilotażu, która umieszczona zostanie w aptekach tak, aby była dostępna dla pacjentów (czytaj również: Praktyczny przewodnik po przeglądach lekowych – przedsprzedaż wyczekiwanej książki!).

Jacy pacjenci wezmą udział w Pilotażu?

Przypomnijmy, że kształt oraz przebieg Pilotażu Przeglądów Lekowych reguluje rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 2 grudnia 2021 r. w sprawie programu pilotażowego przeglądów lekowych. Mówi ono między innymi, że Pilotażem może zostać objęta osoba w wieku pomiędzy 18. a 60. rokiem życia, przyjmująca na stałe nie mniej niż 5 leków wydawanych z przepisu lekarza, w tym co najmniej 2 leki należące do kategorii C zgodnie z aktualną klasyfikacją anatomiczno-terapeutyczno-chemiczną produktów leczniczych (ATC) sporządzoną przez Centrum Współpracy nad Metodologią Statystyczną Leków, które podlega pod Światową Organizację Zdrowia.

Uczestnikiem Pilotażu może też być osoba, która ukończyła 60. rok życia, przyjmująca na stałe nie mniej niż 10 leków, w tym co najmniej 2 leki należące do kategorii C zgodnie z tą klasyfikacją. W przypadku gdy w skład leku wydawanego z przepisu lekarza wchodzi więcej niż jedna substancja czynna, każda z tych substancji liczona jest jako jeden lek.

U takiej osoby farmaceuta musi zidentyfikować nadmierną liczbę stosowanych jednocześnie leków. Pacjent musi wyrazić pisemną zgodę na objęcie jej pilotażem prowadzonym w danej aptece, w tym stosowanie się do ustalonych z farmaceutą zaleceń będących wynikiem dokonanego przez niego przeglądu lekowego. Taka osoba musi też wyrazić gotowość osobistego kontaktowania się z farmaceutą w sprawach związanych z pilotażem, a w szczególnych przypadkach za pośrednictwem urządzeń do komunikacji na odległość. Musi też wyrazić gotowość do współdziałania z farmaceutą i lekarzem podstawowej opieki zdrowotnej w zakresie dokonania optymalizacji farmakoterapii i suplementacji.

Uroczyste otwarcie

A już jutro w Warszawie odbędzie się uroczysta inauguracja pilotażu przeglądów lekowych, na której spotkają się wszyscy farmaceuci z aptek wyłonionych do udziału w nim. W wydarzeniu wezmą udział zaproszeni goście, eksperci oraz przedstawiciele Uniwersytetu Medycznego w Poznaniu. Wśród gości znajdą się: Ewa Krajewska (Główny Inspektor Farmaceutyczny), dr n. farm. Anna Kowalczuk (dyrektor Narodowego Instytutu Leków) oraz prof. dr hab. Agnieszka Mastalerz-Migas (Konsultant Krajowa w dziedzinie medycyny rodzinnej).

W programie przewidziane są także wystąpienia ekspertów pilotażu przeglądów lekowych z USA, Kanady i Belgi.

Pilotaż Przeglądów Lekowych składa się z trzech etapów, które łącznie mają potrwać maksymalnie 12 miesięcy. Pierwszy etap – organizacja pilotażu oraz wybór jego realizatorów – trwał 3 miesiące i został już zakończony. Kolejny etap – realizacja pilotażu – ma potrwać 6 miesięcy, a w jego trakcie farmaceuci przeprowadzą łącznie nie mniej niż 750 i nie więcej niż 1000 przeglądów lekowych. Ostatni etap projektu będzie polegał na ewaluacji pilotażu i przedstawieniu jego wyników oraz wniosków.

©MGR.FARM

Artykuł sponsorowany

Redakcja mgr.farm

Pacjent po zawale z problemem rzucenia palenia

23 marca 202315:33

Do apteki, przychodzi 39-letni pan Tomasz. Od ponad 20 lat jest on czynnym palaczem, wypalającym ponad 20 papierosów dziennie. 10 lat temu zdiagnozowano u niego nadciśnienie tętnicze, w związku z czym stosuje on metoprolol (Metocard ZK) w dawce 47,5 mg/dzień. 3 lata temu pan Tomasz przeszedł zawał mięśnia sercowego, co było impulsem dla niego do porzucenia nałogu. W tym celu rozpoczął on farmakoterapię preparatem zawierającym w składzie cytyzynę. Niestety ta próba okazała się nieskuteczna. Teraz, po raz kolejny chce on porzucić palenie tytoniu, więc przyszedł do apteki z prośbą o pomoc farmaceuty w doborze najlepszej ku temu metody.

Palenie papierosów zwiększa ryzyko wystąpienia chorób sercowo-naczyniowych

Zdiagnozowane u Pana Tomasza nadciśnienie tętnicze krwi z pewnością ma związek z uzależnieniem od nikotyny. Palenie papierosów obok zaburzeń gospodarki lipidowej należy do czynników ryzyka pierwszego rzędu wystąpienia chorób sercowo-naczyniowych [1]. Co więcej, to właśnie uzależnienie od nikotyny przyczyniło się prawdopodobnie również do wystąpienia zawału mięśnia sercowego, w tak młodym wieku. Szacuje się, że ryzyko wczesnej śmierci sercowej u palaczy w porównaniu z osobami niepalącymi wzrasta nawet 3-krotnie. Ponadto wykazano, że główną przyczyną rozwoju choroby wieńcowej serca oraz miażdżycy naczyń krwionośnych u osób poniżej 40. roku życia jest palenie papierosów [2].

Zależność pomiędzy zwiększonym ryzykiem wystąpienia choroby niedokrwiennej serca, a paleniem papierosów wynika z kilku mechanizmów:

dym tytoniowy uszkadza śródbłonek naczyń krwionośnych;
składniki dymu tytoniowego zwiększają aktywność płytek krwi, prowadząc do większego prawdopodobieństwa ich nadmiernej agregacji. Zwiększona krzepliwość krwi jest w głównej mierze odpowiedzialna za powstawanie zawału i determinuje jego rozległość;
następuje wzrost skłonności do skurczów naczyń wieńcowych (prowadzi to do odczucia bólu w klatce piersiowej , a przy długotrwałym skurczu do zawału mięśnia sercowego) [2];

Palenie papierosów nasila objawy choroby niedokrwiennej serca i zwiększa ryzyko zgonu

Palenie papierosów przez pana Tomasza po zdiagnozowaniu u niego nadciśnienia tętniczego i włączenia do jego farmakoterapii metoprololu nie było rozsądne. Wykazano, że u pacjentów palących papierosy występuje osłabiona skuteczność działania beta-blokerów, do których należy metoprolol. Decyzja o porzuceniu nałogu po przebytym zawale mięśnia sercowego jest niezwykle istotnym wydarzeniem w życiu pana Tomasza. U osób kontynuujących palenie papierosów po przebytym zawale mięśnia sercowego, przeżywalność w okresie 8 lat wynosi zaledwie 23%. Natomiast, gdy po wystąpieniu zawału mięśnia sercowego pacjent zdecyduje się na porzucenie nałogu, przeżywalność w okresie 8 lat wzrasta do ponad 50% [1,2]. Dlatego rzucenie palenia należy uznać za najważniejszy element niefarmakologicznej terapii zmniejszania ryzyka wystąpienia incydentów sercowo-naczyniowych [1].

Farmaceuta w rozmowie z pacjentem stara się wyjaśnić, jakie zalety niesie ze sobą rzucenie palenia papierosów w odniesieniu do ryzyka związanego z występującymi u pana Tomasza chorobami przewlekłymi. Ponadto uspokaja go w związku z nieudaną próbą rzucenia palenia sprzed kilku lat. Farmaceuta wspomina, że zaledwie 10% palaczy podejmujących próbę rzucenia palenia, osiąga sukces [3]. W związku z tym zachęca go, do podjęcia kolejnej próby walki z nałogiem. Ze względu na to, że poprzednio stosowany preparat z cytyzyną okazał się nieskuteczny, tym razem proponuje mu wybrać nikotynową terapię zastępczą. Polega ona na zastąpieniu nikotyny pochodzącej z papierosów, nikotyną w innej postaci- pozbawionej szkodliwych substancji znajdujących się w dymie papierosowym [3].

Zastosowanie nikotynowej terapii zastępczej ma na celu stopniowe zmniejszenie głodu nikotynowego, przy jednoczesnym niwelowaniu ryzyka wystąpienia przykrych objawów zespołu abstynencyjnego (np. bólów głowy). Następuje to poprzez zmniejszenie zależności funkcjonowania organizmu od konieczności przyjmowania nikotyny. Celem takiego działania jest odzwyczajenie od palenia papierosów i całkowite zaprzestanie stosowania jakichkolwiek produktów z nikotyną w składzie. Nikotynowa terapia zastępcza jest dostępna pod różnymi postaciami:

gumy do żucia;
pastylki do ssania;
systemy transdermalne;
aerozole doustne [4,5];

W aptece preparaty należące do niej można otrzymać bez recepty. Panu Tomaszowi ze względu na bardzo dużą ilość wypalanych papierosów (powyżej 20 dziennie) zalecana zostaje terapia przy użyciu gum do żucia [5]. Farmaceuta zaleca pacjentowi żucie gumy zawierającej 4 mg nikotyny w odstępach 1-2 -godzinnych aż do momentu pojawienia się smaku i uczucia mrowienia w jamie ustnej. Następnie należy umieścić gumę pomiędzy policzkiem a dziąsłami. Czynność ta powinna trwać ok. 30 minut. Wówczas nie powinno się spożywać żadnych posiłków oraz płynów. W ciągu doby pan Tomasz nie powinien stosować więcej niż 8-12 gum. Co więcej, w ciągu 3 miesięcy od początku terapii zaleca się, by spróbował on zastosować gumy do żucia z mniejszą zawartością nikotyny (2 mg), a przez kolejne kilka miesięcy rozpoczął stopniowe ich odstawianie (do 6 miesięcy od początku kuracji). Pacjent został także poinformowany o wystąpieniu możliwych działań niepożądanych, takich jak suchość w jamie ustnej, podrażnienie błony śluzowej przewodu pokarmowego, kaszel, czy zaburzenia snu [5,6].

Pan Tomasz został także poinformowany o bardzo ważnej roli, jaką odgrywają metody psychologiczne w procesie rzucania palenia. Mowa tu o takich działaniach jak:

nagradzaniu siebie za niepalenie papierosów;
samokontrola swojego nałogu, np. oduczenie się odruchu palacza, czyli chęci ciągłego trzymania czegoś w ręce;
psychoterapia grupowa, czyli spotkania z innymi uzależnionymi osobami i wymiana doświadczeń w dotarciu do celu [2];

Również, jako sposób wspomagający rzucenie palenia należy rozważyć akupunkturę. Ta niekonwencjonalna metoda, pozwala na rozluźnienie swojego ciała, zredukowanie stresu i pozbycie się w ten sposób chęci palenia. Jest coraz częściej wykorzystywana jako metoda wspomagająca farmakoterapię u osób zmagających się z nałogiem palenia tytoniu [3].

Literatura:

Walewska E, Ścisło L, Szczepanik A, Nowak A, Gądek M, Machnik K. Palenie tytoniu wśród pacjentów z chorobami układu sercowo-naczyniowego. Pielęgniarstwo Chirurgiczne i Angiologiczne 2015; 3:170-175.
Kośmicki M. Palenie tytoniu przez pacjentów z chorobą niedokrwienną serca- możliwości terapii. Przewodnik Lekarza: 38-47
Lempart A. Sposoby zaprzestania nałogu palenia papierosów- mity i kontrowersje. Akademia Krakowska Frycza-Modrzewskiego. Kraków 2015, dostęp online: https://repozytorium.ka.edu.pl/bitstream/handle/11315/2813/Aleksandra%20Lempart.pdf?sequence=1&isAllowed=y
Lachowicz M. Uzależnienie od papierosów – jak zwiększyć szanse na pokonanie nałogu? Aptekarz Polski 2020; dostęp online: https://www.aptekarzpolski.pl/wiedza/uzaleznienie-od-papierosow-jak-zwiekszyc-szanse-na-pokonanie-nalogu/6/
Mejza F, Cedzyńska M, Bała M, Górecka D. Uzależnienie od tytoniu, Medycyna Praktyczna 2022; dostęp online: https://www.mp.pl/interna/chapter/B16.II.3.23.
CHPL Nicorette gumy do żucia.