Patrycja Ciabach śr. 20 listopada 2019, 11:54

Apteka dla aptekarza

apteka dla aptekarza prawo farmaceutyczne

Nowelizacja prawa farmaceutycznego weszła w życie już ponad dwa lata temu. Miała być ona ukłonem w stronę farmaceutów zainteresowanych otwarciem własnej apteki i pstryczkiem w nos dla wielkich sieci aptek. Czy dziś można powiedzieć, że ustawa spełniła swoje założenia?

E-recepta transgraniczna z Czech? Polskie apteki mogą już je realizować (fot. Shutterstock)

Apteka dla aptekarza to efekt wieloletnich postulatów i starań samorządu aptekarskiego (fot. Shutterstock)

Główny cel nowelizacji ustawy zakładał regulację rynku polskich aptek. Nowo powstające placówki mogłyby być zakładane tylko przez farmaceutów. Stąd też potoczna nazwa regulacji – apteka dla aptekarza. Nowelizacja ustawy została podpisana przez prezydenta 16 maja 2017 roku. Dziewięć dni później jej treść została opublikowana w Dzienniku Ustaw. Zgodnie z artykułem trzecim ustawy, weszła ona w życie 30 dni od jej publikacji, czyli w dniu 26 czerwca 2017 roku.

Nowe zasady

Ustawa niesie za sobą szereg zmian, choć dotyczy ona tylko nowych aptek. Najważniejsza zmiana nastąpiła w ustępie czwartym, mówiącym kto może uzyskać zgodę na prowadzenie apteki ogólnodostępnej.

W punkcie pierwszym czytamy, że zgodę na prowadzenie apteki ogólnodostępnej może uzyskać farmaceuta posiadający prawo wykonywania zawodu. Z kolei punkt drugi przewiduje, że taką samą zgodę może uzyskać spółka jawna lub spółka partnerska, której przedmiotem działalności jest wyłącznie prowadzenie aptek i której wspólnikami są wyłącznie farmaceuci posiadający prawo wykonywania zawodu.

Trzeba tutaj dodać, że według nowych przepisów jeden farmaceuta może być właścicielem maksymalnie czterech aptek ogólnodostępnych.

Ograniczenia geograficzno-demograficzne

Nowelizacja reguluje powstawanie nowych placówek w zależności od ich położenia od innych aptek, a także liczby mieszkańców zamieszkujących daną gminę.

Mówi o tym ustęp 3b aktu prawnego, w którym możemy przeczytać, że zezwolenie na prowadzenie apteki może zostać wydane, gdy liczba mieszkańców w gminie na jedną aptekę wynosi co najmniej 3000, a odległość w linii prostej od wejścia planowanej apteki do wejścia już funkcjonującej wynosi co najmniej 500 metrów.

Ograniczeń tych nie stosuje się jednak w kilku przypadkach. Pierwszy z nich mówi o sytuacji, w której wejścia obu aptek oddalone są od siebie o co najmniej 1000 metrów. Drugi mówi o podmiocie, który nabył już działającą aptekę ogólnodostępną. Kolejny zapis informuje, że w przypadku ważnego interesu pacjentów, Minister właściwy do spraw zdrowia, może wydać zgodę na powstanie nowej placówki z pominięciem ustępu 3b.

Tradycyjna rola apteki

Wprowadzenie zmian miało być cichym wypowiedzeniem wojny sieciom aptecznym, które według danych NIA w 2017 roku kontrolowały 60% rynku. Celem ustawy miało być nadanie nowo powstającym aptekom ich tradycyjnego statusu, w którym to, byłyby one postrzegane jako placówki medyczne.

Zmiana prawa miała sprzyjać tworzeniu nowych, rodzinnych aptek zlokalizowanych w mniejszych miejscowościach. A tym samym zwiększyć dostępu do opieki farmaceutycznej obejmującej także mieszkańców okolicznych wsi.

Wprowadzone regulacje nie tylko miałyby trwalej związać aptekarzy z apteką, ale również nieść za sobą korzyści dla pacjentów, którzy w tradycyjnej aptece nie byliby traktowani tylko jako narzędzie do poprawiania wyników sprzedaży czy zarabiania olbrzymich pieniędzy.

Stanowisko ZPA PharmaNET

Dwa lata po wprowadzeniu zmian Związek Pracodawców Aptecznych PharmaNET bazując na raporcie firmy IQVIA, alarmował, że liczba aptek wciąż się zmniejsza. Organizacja przekonywała, że to efekt niechęci do otwierania nowych placówek, w związku z restrykcyjnymi ograniczeniami ustawy “apteka dla aptekarza”.

ZPA PharmaNET wskazuje, że niepokojący jest trend zmniejszania się liczby aptek zwłaszcza w małych miasteczkach i wsiach. Statystyki przedstawione w raporcie, wskazują, że od października 2017 roku do marca 2019 na terenach wiejskich ubyło 147 placówek. W tym 83 apteki miały być jedynymi, które funkcjonowały w danej miejscowości. Liczby te mają wskazywać, że „apteka dla aptekarza” zamiast poprawić, pogorszyła swobodny dostęp do aptek na terenach wiejskich.

NIA na przeciwległym biegunie

Naczelna Izba Aptekarska na swojej stronie internetowej chwali wprowadzone zmiany. Czytamy tam, że skutki nowelizacji prawa farmaceutycznego powinno upatrywać się jako sukces. Nie tylko pozwoliła ona na zwiększenie swobodnego dostępu pacjentom do aptek, ale także zmniejszyła liczbę nieuczciwych przedsiębiorców.

Z kolei wcześniejszy spadek ilości aptek na terenach wiejskich NIA tłumaczy jako okresowe zmiany wynikające z dynamiki rynku. Izba powołuje się na dane, które wskazują, że po wprowadzeniu ustawy do życia na terenach wiejskich zostało powołanych 319 aptek i punktów aptecznych.

Inną kwestią, na którą Izba Aptekarska zwraca uwagę jest ograniczenie przejmowania placówek na rzecz sieci. Dzięki temu „apteka dla aptekarza” ma wspierać mniejsze, rodzinne apteki. Zastrzega jednak, że wiele podmiotów próbuje naciągać przepisy i omijać ograniczenia ustawy “apteka dla aptekarza”.

W opinii Naczelnej Izby Aptekarskiej wejście w życie ustawy generalnie wprowadziło szereg ulepszeń w zakładanych obszarach. Zwraca jednak uwagę, że pasywność organów Inspekcji Farmaceutycznej może prowadzić do szeregu nadużyć. W rezultacie liczne patologie na rynku nadal stanowią zagrożenie dla małych aptek.

Bibliografia: