Okręgowa Izba Aptekarska w Białymstoku wydała oświadczenie wskazują, że Rada Miejska miasta Łomża naruszyła przepisy uchwalając harmonogram dyżurów pracy aptek, bez uzyskania opinii Okręgowej Rady Aptekarskiej. Czy taka uchwała będzie obowiązywać?
Uchwałę Rady Miejskiej miasta Łomża nie tylko podjęto bez opinii Izby, ale też brakuje w niej uzasadnienia (fot. Shutterstock)
30 września Rada Miejska miasta Łomża przyjęła uchwałę w sprawie określenia godzin pracy aptek ogólnodostępnych na terenie miasta. Została ona opublikowana na stronach urzędu, a niedługo potem w lokalnych mediach. Niemal natychmiast zareagowała na tę sytuacją Okręgowa Izba Aptekarska w Białymstoku. Okazuje się, że Rada Miasta nie uzyskała opinii ORA w Białymstoku w sprawie projektu uchwały. A co za tym idzie nie został spełniony obowiązek ustawowy, jaki miała Rada Miasta.
– Okręgowa Rada Aptekarska w Białymstoku informuje, iż nie wydała opinii w przedmiotowej sprawy z uwagi na braki w dokumentacji złożonej przez Urząd Miasta Łomża. ORA w Białymstoku, w dniu 11września 2020r., wystąpiła z pismem do Urzędu Miasta Łomża z wnioskiem o uzupełnienie przesłanej dokumentacji, w celu wydania opinii. Powyższe pismo pozostało bez odpowiedzi ze strony Urzędu Miasta Łomża. Konsekwencją tego jest uchwalenie, przez Radę Miejską miasta Łomża, harmonogramu dyżurów aptek w porze nocnej, niedziele, święta i inne dni wolne od pracy na terenie miasta Łomża do końca 2020 roku bez uzyskania opinii Okręgowej Rady Aptekarskiej w Białymstoku – informuje OIA na swojej stronie.
Izba wskazuje, że takie zachowanie Rady Miejskiej co stoi w sprzeczności z art. 4 ust. 1 pkt 2 i art. 12 pkt 11 ustawy z dnia 5 czerwca 1998 r. o samorządzie powiatowym (Dz. U. z 2019 r. poz. 511, 1571 i 1815) w związku z art. 94 ust. 1 i ust. 2 ustawy z dnia 6 września 2001 r. Prawo farmaceutyczne (Dz. U. z 2019 r. poz. 499, 959, 1495, 1542, 1556, 1590, 1818 i 1905).
Uchwała do uchylenia?
Opinia Okręgowej Izby Aptekarskiej jest obowiązkowym elementem uchwały dotyczącej harmonogramu pracy aptek. Bez niej uchwała może zostać unieważniona przez Wojewódzki Sąd Administracyjny – co już miewało miejsce.
Pod koniec 2018 roku Wojewódzki Sąd Administracyjny w Lublinie unieważnił uchwałę Rady Powiatu w sprawie harmonogramu dyżurów aptek, po tym jak skargę na nią złożył Wojewoda. Okazało się, że radni tak spieszyli się z podjęciem uchwały, że nie poczekali na opinię izby aptekarskiej. Wojewoda ustalił bowiem, że okręgowa izba aptekarska wydała opinię w dniu 4 stycznia 2018 r., natomiast uchwała została podjęta na sesji, która odbyła się w dniu 28 grudnia 2017 r. W rezultacie wojewoda zarzucił Radzie Powiatu niedopełnienie obowiązku zasięgnięcia opinii w przedmiocie rozkładu godzin pracy aptek ogólnodostępnych w stosunku do organów wykonawczych gmin z terenu powiatu (czytaj więcej: Sąd unieważnia uchwałę Rady Powiatu wydaną przed otrzymaniem opinii izby aptekarskiej).
Wojewódzki Sąd Administracyjny uznał jednak za uzasadnione zarzuty skargi Wojewody, że zaskarżona uchwala została wydana z naruszeniem przepisu art. 94 ust. 2 Prawa Farmaceutycznego z uwagi na jej podjęcie bez uzyskania opinii wójtów (burmistrzów, prezydentów miast) gmin z terenu powiatu i samorządu aptekarskiego. Sąd potwierdził, że opinia okręgowej izby aptekarskiej wydana 4 stycznia 2018 r. wpłynęła do Rady Powiatu 9 stycznia. Opinia ta była negatywna. Zaskarżona uchwała podjęta została w dniu 28 grudnia 2017 r., a więc w terminie otwartym do wydania opinii przez uprawnione do tego podmioty (czytaj więcej: Apteki będą dyżurować pomimo sprzeciwu Izby Aptekarskiej).
– Wprawdzie opinia powyższa nie ma charakteru wiążącego, stanowi jednak obligatoryjny element procesu podejmowania uchwały. Wskazać również należy, że skoro ustawodawca zobowiązał organ do zasięgnięcia takiej opinii, to musi ona być przedmiotem oceny organu uchwałodawczego. Jeżeli opinie są sprzeczne, jak w niniejszej sprawie, organ powinien wyjaśnić w uzasadnieniu z jakich przyczyn wybiera jedną, a nie uwzględnia drugiej – uzasadniał Wojewódzki Sąd Administracyjny.
Tamta uchwała została unieważniona. Jak będzie z tą przyjętą przez Radę Miejską miasta Łomża?
Istotne, że niepełnosprawność odnosi się do stanu zdrowia o charakterze fizycznym oraz psychicznym. Natomiast ograniczenia wynikające z niepełnosprawności wpływają na codzienne funkcjonowanie jednostki w zakresie dysfunkcji fizycznych i czynnościowych organizmu, a także życia społecznego, gdzie zaburzone jest pełnienie określonych ról. Ponadto, z niepełnosprawności wynikają ograniczenia o charakterze psychologicznym, związanych z utratą podmiotowego traktowania oraz samodzielności w podejmowaniu decyzji dotyczących życia codziennego.
Codziennie w aptece farmaceuci spotykają się z osobami z niepełnosprawnościami (OzN), które wymagają szczególnego podejścia – pod względem fizycznym, społecznym oraz psychologicznym. Pamiętając o tym, że każdy pacjent wymaga indywidualnego podejścia, farmaceuci powinni być szczególnie wrażliwi na ich potrzeby oraz wymagania i wykazywać się wysokim poziomem empatii oraz zrozumienia dla pacjenta z niepełnosprawnością, aby zapewnić mu jak najwyższą jakość opieki i wsparcia.
Trudności osób z niepełnosprawnością w aptece
Osoby z niepełnosprawnościami często mają problemy z komunikowaniem się – nadawaniem mowy oraz jej rozumieniem, co wpływa na trudności w zrozumieniu instrukcji dotyczących zamawiania i przyjmowania leków. Wskazanymi trudnościami może być brak wglądu w swój stan zdrowia, co skutkuje problemami w komunikowaniu potrzeb oraz zrozumieniu własnych ograniczeń o charakterze psychoruchowym. Efektem nakładających się problemów jest rezygnacja z wykupowania leków oraz ich regularnego przyjmowania. Do takiej grupy zaliczamy pacjentów z zaburzeniami mowy, problemami słuchowymi, pacjentów po udarze oraz pacjentów z zaburzeniami neurologicznymi. Inną grupą pacjentów są osoby z trudnością w poruszaniu się. Mogą być to osoby niewidome czy z zaburzeniami ruchowymi oraz osoby poruszające się o kulach lub na wózkach inwalidzkich. Wskazane jest aby farmaceuci, i generalnie personel aptek, powinni być przygotowani do kontaktu z pacjentem z niepełnosprawnością w celu zapewnienia mu odpowiedniej opieki – uwzględniającej komfort fizyczny, społeczny oraz emocjonalny.
Indywidualne podejście
To jeden z najważniejszych aspektów w kontaktach z OzN – uwzględniający jej możliwości oraz potrzeby wynikające z niepełnosprawności. Szczególnie ważna jest tutaj cierpliwość, wyrozumiałość oraz gotowość do pomocy. Dlatego szczególnie istotną umiejętnością w pracy farmaceuty jest identyfikacja indywidualnych potrzeb pacjenta w celu zapewnienia mu profesjonalnej opieki oraz wysokie umiejętności komunikacyjne. Istotą jest tutaj umiejętność aktywnego słuchania, czyli skupienie uwagi na tym, co mówi i o co pyta pacjent, akceptacja jego aktualnego stanu zdrowia oraz wynikającej z niej niepełnosprawności i trudności w poruszaniu się, komunikowaniu czy rozumieniu, stwarzanie przestrzeni do zadawania pytań czy wyrażenia obaw i wątpliwości związanych z farmakoterapią, a także podążanie za pacjentem, czyli sygnalizowanie, że rozumiemy, co pacjent chce nam przekazać oraz proponowanie rozwiązań w leczeniu, uwzględniających ograniczenia psychoruchowe pacjenta. Ponadto umiejętności komunikacyjne farmaceuty powinny obejmować skuteczne radzenie sobie ze stresem własnym oraz pacjenta. Umiejętności te podnoszą jakość obsługi oraz pozwalają stworzyć bezpieczną przestrzeń do komunikacji między farmaceutą, a pacjentem. Dlatego już w trakcie studiów zajęcia z psychologii komunikacji oraz zarządzania emocjami powinny stanowić podstawę kształcenia przyszłych farmaceutów.
Pacjent niewidomy i niedowidzący
Pacjentów należących do tej grupy można wesprzeć poprzez czytanie etykiet leków, opisanie ich dawkowania oraz szczególnych instrukcji ich zażywania, a także pomagając przy ich zamawianiu. Farmaceuta może także zaproponować alternatywne postaci leków, takie jak tabletki o wyraźnej strukturze lub leki w płynie z etykietami w reliefie.
Pacjent z trudnościami w poruszaniu się
Osoby na wózkach inwalidzkich lub z innymi niepełnosprawnościami ruchowymi mogą mieć trudności z dostępem do półek z suplementami, popularnymi lekami bez recepty lub z poruszaniem się po aptece. Farmaceuci powinni zapewnić im wygodne miejsce do oczekiwania na swoją kolejkę lub obsłużyć ich w pierwszej kolejności, minimalizując lub eliminując dyskomfort oczekiwania i stania nieruchomo w jednej pozycji. Mogą również zaoferować dostawę leków bezpośrednio do domu pacjenta.
Pacjent z problemami poznawczymi
Farmaceuci powinni stosować jasne i zrozumiałe instrukcje dotyczące zażywania leków, używając prostych i łatwych do zrozumienia określeń. Pacjenci z niepełnosprawnościami mogą mieć trudności ze zrozumieniem bardziej skomplikowanych instrukcji, dlatego farmaceuci powinni upewnić się, że pacjent w pełni rozumie w jaki sposób zażywać i dawkować leki. – Można to zrobić prosząc go, aby powtórzył swoimi słowami instrukcje, które chwile wcześniej usłyszał od farmaceuty.
Pacjent z problemami emocjonalnymi
Pacjenci z niepełnosprawnościami często doświadczają problemów o charakterze emocjonalnym – na przykład wysokiego poziomu lęku i stresu związanego z obawami o swój stan zdrowia. W kontakcie z nimi farmaceuci powinni wykazać się empatią i zrozumieniem oraz wskazać na możliwość skorzystania ze wsparcia psychologicznego lub wizyty u lekarza psychiatry. To istotne z punktu widzenia rozszerzonej opieki farmaceutycznej, która wzmacnia rolę farmaceuty w systemie opieki zdrowotnej. Dzięki temu współpraca pomiędzy nim, lekarzem i pacjentem ulegnie umocnieniu. Biorąc pod uwagę częste nakładanie się objawów somatycznych i psychosomatycznych u OzN, poszerzona opieka farmaceutyczna umożliwi wyższą jakość obsługi pacjenta w postaci lepszej diagnostyki różnicowej problemów o charakterze emocjonalnym oraz umożliwi pacjentom szybsze dotarcie do specjalisty w celu wdrożenia ewentualnego leczenia psychiatrycznego lub poradnictwa psychologicznego.
Podsumowanie
Farmaceuta odgrywa istotną rolę w zapewnieniu wysokiej jakości opieki farmaceutycznej dla pacjentów z niepełnosprawnościami, którzy mają trudności na poszczególnych etapach zakupu leków – od momentu ich zamówienia, przez problemy w komunikacji dotyczące rodzaju przyjmowanych leków i ich dawkowania, po problemy w dotarciu do apteki oraz sprawnym poruszaniu się po niej. Wszystkie te aspekty stanowią problemy o podłożu psychologicznym, które mogą wpłynąć na niechęć do odwiedzania apteki oraz w konsekwencji wpłynąć na zaburzenie lub zaniechanie farmakoterapii. Mając to na uwadze, farmaceuci powinni wykazywać wysoki poziom empatii wobec tej grupy pacjentów, a w kontakcie z nimi wykazać się wysokim poziomem komunikacji, uwzględniającym zindywidualizowane potrzeby oraz wymagania każdego pacjenta.
dr n. społ Milena Marczak
Gedeon Richter Plc., z siedzibą w Budapeszcie, jest jedną z największych firm farmaceutycznych w Europie Środkowo-Wschodniej, coraz prężniej rozwijającą swoją działalność na rynkach Europy Zachodniej, w Chinach i Ameryce Łacińskiej. Wachlarz produktów firmy Richter obejmuje wiele ważnych obszarów terapeutycznych, m.in. ginekologię, ośrodkowy układ nerwowy oraz układ sercowo-naczyniowy. Posiadając największe centrum badawczo-rozwojowe w Europie Środkowo- Wschodniej, spółka Richter koncentruje swoje badania nad lekami oryginalnymi w dziedzinie chorób ośrodkowego układu nerwowego. Za sprawą swojego powszechnie uznanego doświadczenia w dziedzinie chemii steroidów firma Richter odgrywa na świecie znaczącą rolę w zakresie zdrowia kobiet. Aktywnie angażuje się również w rozwój produktów biopodobnych.
Literatura
Bąbelek T. (2009). Wskazania WHO do sprawowania opieki farmaceutycznej, Aptekarz Polski. Pismo Naczelnej Izby Aptekarskiej, 31(9e), 23–25.
Kaczan, D. (2019). Świadczenie usług farmaceutycznych jako udzielanie świadczeń zdrowotnych, Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny, 81(4), 151–163.
Łazowski J. (2005). Podstawy opieki farmaceutycznej w teorii i praktyce aptecznej, Farmapress, Warszawa.
Mełgieś, K. (2021). Prawne determinanty funkcjonowania aptek ogólnodostępnych a bezpieczeństwo pacjenta, Roczniki Nauk Prawnych, 31(2), 43–60.
Mełgieś, K.,, Miaskowska-Daszkiewicz, K. (2017). Zdrowie ludzkie jako wartość determinująca zadania administracji publicznej [w:] Aksjologia prawa administracyjnego, red. Zimmermann, J., Warszawa, Tom 1, 257–272.
Mikołajczyk, A., Biuro RPO. (2020). Dostępność usług opieki zdrowotnej dla osób z niepełnosprawnościami – analiza i zalecenia. Biuro Rzecznika Praw Obywatelskich, Warszawa.
Szalonka K. (2011), Opieka farmaceutyczna w ochronie zdrowia Polaków, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Waszyk-Nowaczyk, M., Simon, M. (2009). Znaczenie porady farmaceuty w procesie samoleczenia się pacjentów, Farmacja Polska, 65(11), 772–774.
Żak, K. (2017). Implementacja programu opieki farmaceutycznej w aptece ogólnodostępnej — dostosowanie do potrzeb osób niepełnosprawnych, Ekonomia-Wroclaw Economic Review, 23(1), 83–103.
Welcome, {{name}}!As a starting point we recommend new members discover the following features that are now unlocked for you:
1 Visit and Edit you profile - HEREAdd a bio, upload an avatar, update your password
Zaloguj się na kontow grupie farmacja.netSorry, login failed. Incorrect email, and/or password.Nie masz konta? Zarejestruj sięNie pamiętasz hasła? Możesz je przypomnieć
Nie pamiętasz hasła do konta?Podaj poniżej adres e-mail bądź nazwę użytkownika aby wysłać instrukcję resetowania hasła do konta.Sorry, login failed. Incorrect email, and/or password.Nie masz konta? Zarejestruj sięMasz login i hasło? Zaloguj się
Jak oceniasz artykuł?
Twoja ocena: Jeszcze nie oceniłeś/aś artykułuUdostępnij tekst w mediach społecznościowych
0 komentarzy - napisz pierwszy Komentujesz jako gość [zaloguj się lub zarejestruj]