REKLAMA
wt. 19 stycznia 2021, 08:02

NSA: Program Opieki Farmaceutycznej był niedozwoloną reklamą apteki

Naczelny Sąd Administracyjny odrzucił skargę kasacyjną na decyzję Głównego Inspektora Farmaceutycznego, który potwierdził, że Program Opieki Farmaceutycznej prowadzony przez jedną z ogólnopolskich sieci aptek, jest niedozwoloną reklamą apteki. Choć nie oferował on pacjentom żadnych dodatkowych rabatów i benefitów, to sprawiał wrażenie, że w tej konkretnej aptece pacjenci mogli liczyć na wyższy standard opieki farmaceuty.

Udział w "Programie Opieki Farmaceutycznej" sprawiał wrażenie, że pacjenci mogą liczyć na wyższy standard usług w aptece (fot. Shutterstock)
Udział w "Programie Opieki Farmaceutycznej" sprawiał wrażenie, że pacjenci mogą liczyć na wyższy standard usług w aptece (fot. Shutterstock)

Ponad 2000 osób uczestniczyło w Programie Opieki Farmaceutycznej prowadzonym przez jedną z aptek w Chodzieży. Uczestnictwo to nie upoważniało pacjentów do żadnych rabatów czy upustów na zakupu. Jak wyjaśniał kierownik apteki „w ramach proponowanej opieki farmaceutycznej istniała współpraca pomiędzy pacjentem, a farmaceutą, która polegała na utrzymywaniu stałego kontaktu”. Uczestnik programu otrzymywał kartę, która była wydawana w celu „zwiększenia efektywności pracy farmaceuta”. Na karcie nie były naliczane punkty, ani nie wiązała się ona z żadnymi przywilejami (czytaj również: Kara 19 500 zł dla apteki za udział w Programie Opieki Farmaceutycznej).

Wojewódzki Inspektor Farmaceutyczny, decyzją z lutego 2016 r. uznał, że Program Opieki Farmaceutycznej naruszał zakaz reklamy aptek. Nosił on bowiem cechy programu lojalnościowego. WIF nałożył na właściciela placówki karę w wysokości 25 000 zł. Ten odwołał się do tej decyzji do Głównego Inspektora Farmaceutycznego. GIF utrzymał ją w mocy choć obniżył wysokość kary do 15 000 zł.

Zdaniem Głównego Inspektora Farmaceutycznego, udział placówki w „Programie Opieki Farmaceutycznej” był jedną z form reklamy apteki i jej działalności. Program ten stanowił bowiem zachętę do kupna produktów w konkretnej aptece oraz miał na celu zwiększenie jej obrotów. Miało to się dziać przez wywołanie u pacjenta mylnego wyobrażenia, że udział w „Programie Opieki Farmaceutycznej” upoważnia do korzystania z usług polegających na „promocji zdrowia, profilaktyce, prowadzeniu rozmów z pacjentem m.in. w zakresie wyjaśniania działania poszczególnych produktów leczniczych i innych produktów sprzedawanych w aptece oraz informowania o skutkach stosowania określonych produktów i możliwych interakcjach”.

– Zdaniem GIF, pacjent czytając regulamin programu może dojść do wniosku, że wyłącznie uczestnicy „Programu Opieki Farmaceutycznej” będą beneficjentami usług farmaceutycznych, a w konsekwencji będzie chętniej odwiedzał aptekę, w której – w jego przekonaniu – może liczyć na „specjalną”, „dodatkową” opiekę – czytamy w aptekach sprawy.

Wrażenie wyższego standardu opieki farmaceutycznej

Właściciel apteki zaskarżył decyzję GIF do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego. Ten nie dopatrzył się naruszeń po stronie inspektorów farmaceutycznych. WSA uznał, że „ocena dokonana przez organy została przeprowadzona po wszechstronnym i wnikliwym rozważeniu całokształtu materiału dowodowego i poprzedziło ją wyczerpujące zebranie i rozpatrzenie całego materiału dowodowego związane ściśle z zasadą swobodnej oceny dowodów, która także została zachowana”.

Ostatecznie skarga kasacyjna na wyrok WSA trafiła do Naczelnego Sądu Administracyjnego, który oddalił ją na początku listopada 2020 r. NSA zwrócił uwagę, że identyczny problem był już rozpatrywany przez Naczelny Sąd Administracyjny w marcu 2019 r. Uznał, że wykładnia art. 94a ust. 1 Prawa farmaceutycznego dokonana w tej sytuacji przez WSA była prawidłowa (czytaj również: NIA: opieka farmaceutyczna nie jest reklamą aptek).

– Nie budzi bowiem wątpliwości Naczelnego Sądu Administracyjnego, że działania Skarżącej, polegające na tworzeniu na pacjencie wrażenia rozszerzonej opieki przez możliwość objęcia z pozoru być może wyższym niż przeciętny standardem opieki farmaceutycznej, stanowiły reklamę apteki ogólnodostępnej w rozumieniu art. 94a ust. 1 Pf podlegającą sankcji na podstawie art. 129b ust. 1 Pf – czytamy w decyzji NSA.

Orzeczenie jest prawomocne
Sygn. akt II GSK 941/18

©MGR.FARM

Artykuł sponsorowany
Redakcja mgr.farm

Palenie papierosów bardzo niebezpieczne przy antykoncepcji

25 marca 202320:27

Antykoncepcja hormonalna to bardzo popularna metoda zapobiegania niechcianej ciąży. Doustna forma tej antykoncepcji uznawana jest za bezpieczną i skuteczną, należy jednak pamiętać o pewnych ograniczeniach związanych z możliwością jej stosowania. Jakich? Odpowiedzmy na pytanie w oparciu o poniższe studium przypadku.

Do apteki zgłasza się 27-letnia pani Agnieszka w celu zrealizowania recepty na popularny preparat antykoncepcyjny dwuskładnikowy. Od 5 lat pacjentka pali elektroniczne papierosy. Wypala ich około 15 dziennie. Pacjentka ma od lekarza zalecenie – rzucić palenie. Postanowiła poszukać wsparcia w aptece, ponieważ dotychczasowe próby były nieskuteczne. Podczas wywiadu pani Agnieszka zgłasza farmaceucie niepokojące objawy takie jak: kaszel, drętwienie kończyn oraz zaczerwienienie skóry. Pacjentka wspomniana również, że ma problem z obrzękami nóg. Z przeprowadzonego przez farmaceutę krótkiego wywiadu wynika, że Pani Agnieszka może mieć problemy z chorobą zakrzepowo-zatorową.

Ryzyko wystąpienia powikłań zakrzepowo – zatorowych i kobiet palących papierosy

Podejrzenie choroby zakrzepowo-zatorowej u pani Agnieszki zapewne ma związek z jej uzależnieniem. Palenie papierosów zwiększa bowiem ryzyko pojawienia się zakrzepów, zawału serca i udaru mózgu. Zagrożenie objawami ze strony układu krążenia jest potęgowane w związku przyjmowaną antykoncepcją hormonalną. Pani Agnieszka powinna pomyśleć o odejściu od nałogu w momencie rozpoczęcia doustnej terapii antykoncepcyjnej nawet jeśli początkowo wydawało się, że nie dotyczą jej dodatkowe czynniki ryzyka.

Do tych czynników zaliczamy wiek (powyżej 35. roku życia), otyłość, predyspozycje genetyczne czy niedawne urodzenie dziecka.

Opieka nad pacjentką rzucającą palenie

Aby obniżyć istniejące ryzyko zakrzepowo-zatorowe u kobiet stosujących antykoncepcję, warto namawiać te pacjentki do odstawienia papierosów.

Obecnie dysponujemy szeregiem sposobów na to, aby ułatwić pacjentowi zaprzestanie palenia. Do dyspozycji mamy: gumy do żucia, pastylki do ssania, plastry lub aerozole doustne zawierające nikotynę oraz leki zawierające cytyzynę, która stopniowo zmniejsza uzależnienie od nikotyny.

Nikotynowa Terapia Zastępcza daje dwukrotnie większe szanse na osiągnięcie sukcesu i zaprzestanie palenia niż rzucanie papierosów bez dodatkowego wsparcia.

Rodzaj antykoncepcji hormonalnej, a ryzyko wystąpienia działań niepożądanych

Pani Agnieszka otrzymała zalecenia przyjmowania tabletek dwuskładnikowych, które przyjmuje od 6 miesięcy. Przed zaleceniem preparatu, lekarz uprzedził panią Agnieszkę przed niebezpieczeństwem wynikającym z przyjmowania tabletek dwuskładnikowych i palenia papierosów. Pacjentka obiecała lekarzowi, że wraz z wykupieniem recepty skonsultuje się z farmaceutą z prośbą o dobór preparatu pomagającego uwolnić się od nałogu.

Antykoncepcję doustną można podzielić na dwie główne kategorie:

  • tabletki jednoskładnikowe – zawierające tylko progestagen
  • tabletki dwuskładnikowe – zawierające estrogeny i progestageny

Najczęściej przepisywane są tabletki dwuskładnikowe, które obarczone ryzykiem wystąpienia pewnych działań niepożądanych, a w szczególności związanych z zagrożeniem powstania zakrzepów krwi. Zakrzep krwi może zablokować naczynia i doprowadzić do poważnych powikłań, w także śmierci pacjentki, chociaż powikłanie to zdarza się bardzo rzadko.

WHO informuje, że w trakcie stosowania dwuskładnikowych tabletek antykoncepcyjnych, ryzyko powikłań zakrzepowo-zatorowych zwiększa się 3-6 krotnie [2, 7].

Największe ryzyko wystąpienia tego powikłania jest w trakcie pierwszego roku stosowania złożonych doustnych środków antykoncepcyjnych. Ryzyko będzie większe także w przypadku powrotu do terapii lub po przerwie wynoszącej co najmniej 4 tygodnie. Po odstawieniu tabletek antykoncepcyjnych, ryzyko zakrzepów krwi spada do poziomu dla populacji ogólnej w przeciągu kilku tygodni [5].

Interwencja farmaceuty

W przypadku pani Agnieszki przyjmującej tabletki dwuskładnikowe głównym zaleceniem jest skończenie z nałogiem. Pacjentka jest zdeterminowana, jednak potrzebuje wsparcia w zerwaniu z nałogiem. Farmaceuta w trakcie wizyty pacjentki w aptece przeprowadził konsultację, w trakcie której ustali plan stopniowego zaprzestania palenia. Wyjaśnił pacjentce na czym polega ryzyko choroby zakrzepowo – zatorowej oraz zalecił jej włączenie Nikotynowej Terapii Zastępczej. Pozwoli ona stopniowo zmniejszać głód nikotynowy, przy jednoczesnym zmniejszaniu ryzyka powstania zakrzepów. Zalecona terapia jest dostępna w różnych wariantach: pastylki do ssania, gumy do żucia, aerozole doustne lub systemy transdermalne [3,4].

Po krótkim wyjaśnieniu na czym polega każda z metod, pani Agnieszka podjęła decyzję o terapii plastrami, które dostarczą stałą dawkę nikotyny przez około 16 godzin. Dodatkowo pacjentka zdecydowała się zakupić gumy do żucia z niską zawartością nikotyny (2mg), ponieważ obawia się sytuacji zajadania stresu związanego z rzuceniem palenia.[6] Farmaceuta poinformował pacjentkę o możliwości wystąpienia działań niepożądanych takich jak suchość w ustach, zaburzenia snu, czy też kaszel.

 

Literatura

  1. https://cbos.pl/SPISKOM.POL/2019/K_104_19.PDF
  2. https://www.mp.pl/pacjent/zakrzepica/lista/72435,srodki-antykoncepcyjne-i-palenie-papierosow-a-zakrzepica
  3. Lempart A. Sposoby zaprzestania nałogu palenia papierosów- mity i kontrowersje. Akademia Krakowska Frycza-Modrzewskiego. Kraków 2015, dostęp online: https://repozytorium.ka.edu.pl/bitstream/handle/11315/2813/Aleksandra%20Lempart.pdf?sequence=1&isAllowed=y
  4. Lachowicz M.  Uzależnienie od papierosów – jak zwiększyć szanse na pokonanie nałogu? Aptekarz Polski 2020; dostęp online: https://www.aptekarzpolski.pl/wiedza/uzaleznienie-od-papierosow-jak-zwiekszyc-szanse-na-pokonanie-nalogu/6/
  5. https://promocjazdrowiawpracy.pl/wp-content/uploads/2018/10/7_interakcja.pdf
  6. https://www.nicorette.pl/przygotuj-sie-jak-przestac-palic/jak-rzucic-palenie-porady
  7.  Polskie Towarzystwo Ginekologiczne. (2014). Rekomendacje Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego dotyczące wskazań i bezpieczeństwa stosowania antykoncepcji hormonalnej oraz wewnątrzmacicznej.

Jak oceniasz artykuł?

Twoja ocena: Jeszcze nie oceniłeś/aś artykułu

Udostępnij tekst w mediach społecznościowych

8 komentarzy Komentujesz jako gość [ lub zarejestruj]

Ciekawe jak to teraz będzie ze szczepiącymi farmaceutami? Apteka raczej nie będzie mogła być punktem szczepień? Chyba, że problem rozwiąże się sam, bo zabraknie szczepionek dla aptekarzy i jak na razie wszystko na to wskazuje przez te mocno ograniczone dostawy.
Teraz wchodzą rozwiązania mające dać podstawy do szczepień farmaceutycznych ale w punktach szczepień. Nie w aptekach i tylko w czasie pandemii. Do szczepień w aptekach daleka droga. Były też już programy OF, z konsultacjami pod auspicjami np. UJ, które się zakończyły przez WIF. Dobrze, że UoZF wchodzi bo będzie można pacjentowi przynajmniej ciśnienie zmierzyć ;)
Tak, już o tym wspominała wcześniej jedna z koleżanek. Rozumiem, że w tej sytuacji taki farmaceuta będzie wyłączony z pracy w aptece? Takie posuniecie rozwiązuje problem reklamy zarówno apteki jak i samego farmaceuty, ale czy się będzie opłaciło wszystkim?
Wyłączony być nie musi. Każdy może po godzinach zatrudnić się na zlecenie w punkcie szczepień. Trzeba najpierw zdobyć uprawnienia, a to nie będzie takie szybkie.
No i jak tu wprowadzać opiekę farmaceutyczną w Polsce?
„Zaorać te i inspektory i posiać koperek. Więcej pożytku będzie.” 🤣
Czy OF jako element UoZF nadal będzie przedmiotem rozpraw sądowych, a błędne farmakoterapie będą zamiatane pod dywan? "(...) bardzo cieszy fakt opisania opieki farmaceutycznej jako świadczenia opieki zdrowotnej finansowanego ze środków publicznych i nastawionego na eliminację problemów lekowych (...)" Miejmy nadzieje, że OF (ta z prawdziwego zdarzenia),w majestacie prawa stanie się standardem aptecznej praktyki, a nie przestępstwem.