8 miesięcy miały apteki, w których odbywają się szczepienia przeciw COVID-19, na dostosowanie się do nowych wymogów, jakie wprowadziły dwa rozporządzenia Ministra Zdrowia z 31 grudnia 2021 r. Mowa o „rozporządzeniu w sprawie szczegółowych wymogów, jakim powinien odpowiadać lokal apteki” oraz „rozporządzeniu w sprawie wykazu pomieszczeń wchodzących w skład powierzchni podstawowej i pomocniczej apteki”.

Oba dokumenty oraz nowe wymogi dla szczepiących aptek procedowano pod koniec ubiegłego roku. Wywołały wtedy wiele kontrowersji w środowisku farmaceutycznym. Początkowo resort zdrowia chciał, aby w aptekach znajdowały się dodatkowe pomieszczenia, takie jak izby przyjęć, szatnia czy archiwum. Aptekarze wskazywali, że takim wymogom byłoby zdolnych sprostać niewiele placówek (czytaj również: Izba przyjęć w aptece? Zaskakujący projekt Ministerstwa Zdrowia…).

W rezultacie po wielu głosach sprzeciwu, resort zdrowia złagodził wymogi wobec aptek. Wprowadzono też 8-miesięczny okres przejściowy, pozwalając aptekom do końca sierpnia 2022 roku szczepić na dotychczasowych warunkach. W rezultacie od 1 września zaczynają obowiązywać nowe wymagania dotyczące zarówno lokalu apteki, w której odbywają się szczepienia, jak i jego wyposażenia (czytaj również: Na te rozporządzenia czekali farmaceuci chcący szczepić przeciw grypie!).

– Nowe wymogi dla aptek, w których będą wykonywane szczepienia po 1 września 2022 r., są zdecydowanie mniej abstrakcyjne, niż miało to miejsce w projekcie rozporządzenia, który to spowodował uzasadnione oburzenie środowiska farmaceutów – przyznaje Marcin Repelewicz, prezes Okręgowej Rady Aptekarskiej we Wrocławiu.

Za mało czasu na dostosowanie?

Okazuje się, że na niecały miesiąc przed wejściem w życie nowych wymogów w środowisku farmaceutycznym pojawiają się jednak głosy, że część placówek nie zdoła się dostosować do nich. Jak relacjonuje portal cowzdrowiu.pl, podczas niedawnego posiedzenia doraźnego Zespołu problemowego ds. ochrony zdrowia Rady Dialogu Społecznego, Iga Jaroszewska reprezentująca Pracodawców RP wskazała, że okres dostosowania się do nowych wymogów przypadł na okres 6. fali COVID-19. W jej ocenie to może utrudniać proces modernizacji pomieszczeń placówek.

– Do 1 września apteki będą musiały się dostosować do wymogów, które między innymi będą umożliwiały im wykonywanie szczepień w tym szczepień przeciwko COVID-19. W związku z tym chciałabym zapytać, czy w związku z ogromnym zainteresowaniem szczepieniami w aptekach, ministerstwo zdrowia przewiduje możliwość wydłużenia czasu koniecznego na dostosowanie się do nowych wymogów? – pytała Jaroszewska podczas posiedzenia RDS.

Głos w tej sprawie zabrał też przedstawiciel Naczelnej Rady Aptekarskiej, mgr farm. Marian Witkowski. Ocenił, że „półroczny okres na dostosowanie się aptek do nowych wymogów, jaki został im narzucony w marcu tego roku, okazuje się być okresem krótkim”. Jak relacjonuje portal cowzdrowiu.pl, Witkowski zwrócił również uwagę na to, że apteki w ostatnich dwóch kwartałach zrealizowały około 30% wszystkich szczepień przeciw COVID-19 i były jedynymi punktami szczepień, które były czynne również w weekendy.

– Stąd też możliwość przebudowania i dostosowania lokalu do wymogów rozporządzenia w sprawie szczegółowych wymogów, jakim powinien odpowiadać lokal apteki były ograniczone – wskazał Witkowski, pełniący funkcje Prezesa Okręgowej Rady Aptekarskiej w Warszawie i skarbnika NRA.

W jego ocenie konieczne jest zatem wydłużenie czasu na dostosowanie się aptek do nowych wymogów.

Co tak naprawdę muszą zmienić aptek?

A co muszą zmienić w swoich lokalach apteki, aby spełniać od 1 września nowe wymogi? Wszystko tak naprawdę zależy od tego, w jaki sposób do tej pory odbywały się w nich szczepienia. W ocenie farmaceuty Łukasz Przewoźnika, nowe rozporządzenia w rzeczywistości nie wymuszają na aptekach wielkich zmian, w porównaniu z obecnymi wymogami (czytaj również: Apteka musi w widocznym miejscu umieścić dane farmaceuty odpowiedzialnego za szczepienie).

– Najistotniejsze dla nas informacje płynące z dokumentu, dotyczące szczepień to utrzymanie możliwości szczepienia w izbie ekspedycyjnej, ale pod warunkiem wygospodarowania pomieszczenia ze ścianek działowych, dalsza możliwość szczepienia w pokoju administracyjno szkoleniowym, wymóg posiadania w tych pomieszczeniach umywalki z baterią z ciepłą i zimną wodą lub umywalki mobilnej oraz zapewnienie miejsca pozwalającego na pozostawienie odzieży wierzchniej pacjenta poddającego się szczepieniu – mówi Przewoźnik.

Jak przyznaje, w aptece w której on prowadzi punkt szczepień, wielkich zmian w związku z nowymi wymogami, nie będzie.

– Szczepienia przeprowadzam w przystosowanym do tego pokoju „kierownika”. Niemniej jednak od września musi się w nim pojawić obowiązkowo umywalka mobilna. Szczepienia wykonuje w aptece od ponad roku więc przez ten czas udało się w sposób komfortowy przygotować odpowiednio to pomieszczenie i tak zorganizować sam proces związany ze szczepieniami, aby w żaden sposób nie kolidowało to z podstawowymi czynnościami, które wykonuje się w aptece. I to się z powodzeniem udaje – wyjaśnia farmaceuta.

Największe zmiany w izbie ekspedycyjnej

Słowa Łukasza Przewoźnika potwierdza też Marcin Repelewicz, który zauważa, że apteki, w których prowadzi się obecnie szczepienia w pokojach administracyjno-szkoleniowych, najmniej odczują zmiany wymogów.

– Tu wymagana jest, tak jak dotychczas, specjalna procedura z uwagi, iż pacjent jest wprowadzany do części zastrzeżonej dla personelu apteki. Nie mniej jednak praktyka pokazuje, że jest to wykonalne, bezpieczne i nie przeszkadza w podstawowej działalności apteki – mówi prezes Dolnośląskiej Izby Aptekarskiej.

Jego zdaniem największym problemem i jednocześnie zmianą w wymogach pomieszczenia, jest konieczność posiadania umywalki, bo warunki lokalowe wielu aptek uniemożliwiają spełnienie tego wymogu. Dlatego większość decyduje się na dozwoloną alternatywę w postaci umywalki mobilnej. Apteki muszą też zainwestować w zamykaną na klucz szafę przeznaczoną do przechowywania dokumentacji medycznej pacjentów poddanych szczepieniu ochronnemu lub opiece farmaceutycznej.

– Największy problem pojawi się w aptekach, w których szczepienia odbywają się teraz w ekspedycji. Konieczność wydzielenia przy pomocy „ścianki” odpowiedniego pomieszczenia, nie zawsze jest możliwa. A tam gdzie jest, często z uwagi na problemy sektora budowlanego, termin dostosowania się jest nierealny – mówi Marcin Repelewicz.

Te słowa potwierdzają też inni pytani przez nas farmaceuci. Niektórzy wskazują, że stawiając w izbie ekspedycyjnej ścianki działowe, napotykali na tak prozaiczne problemy, jak chociażby ich wysokość. Czy ścianka działowa musi ciągnąć się aż do sufitu? Jeśli tak, to poważny problem miałby apteki mieszczące się w centrach handlowych, gdzie sufity są bardzo wysokie. Jeśli nie, to jak wysoka taka ścianka działowa powinna być? Na te pytania, odpowiedzi na bieżąco udzielali inspektorzy farmaceutyczni…

Remont trzeba zgłosić do WIF

Osobną kwestią pozostaje zresztą też zgłoszenie zmian w aptece do wojewódzkiego inspektora farmaceutycznego. Prezes Dolnośląskiej Izby Aptekarskiej zwraca uwagę, że każdą zmianę w rozmieszczeniu i przeznaczeniu funkcyjnym pomieszczeń apteki należy zgłosić do WIF. Potwierdził to zresztą niedawno Dolnośląski Wojewódzki Inspektor Farmaceutyczny w wydanej przez siebie interpretacji indywidualnej (czytaj więcej: Remont w aptece: czy trzeba go zgłosić Inspekcji Farmaceutycznej?).

– Trzeba pamiętać, że rozkład pomieszczeń jest integralną częścią zezwolenia na prowadzenie apteki ogólnodostępnej. Dlatego wszelkie zmiany w planach i opisach technicznych muszą zostać zgłoszone do WIF. Niedochowanie tego obowiązku może się wiązać z konsekwencjami ze strony inspekcji – ostrzega Repelewicz.

Łukasz Przewoźnik jest przekonany, że zmiany, które jego czekają w aptece nie będą wymagały zgłoszenia do Wojewódzkiego Inspektoratu Farmaceutycznego. Przyznaje jednak w przypadku aptek, które tworzą nowe pomieszczenie w postaci pokoju opieki farmaceutycznej, sytuacja wygląda inaczej.

– Z pewnością stworzenie nowego pomieszczenia w aptece o którym mowa w rozporządzeniu czyli tzw. pokoju opieki farmaceutycznej czy to poprzez jego wyodrębnienie z izby ekspedycyjnej czy też poprzez zmianę przeznaczenia innego pomieszczenia na taki pokój powinno zostać zgłoszone do odpowiedniego WIF-u – wskazuje Przewoźnik

Ministerstwo nic nie wie?

Jak się okazuje Ministerstwo Zdrowia jest zaskoczone informacjami o tym, że apteki prowadzące szczepienia mogą potrzebować więcej czasu na dostosowanie się do nowych wymogów lokalowych. Jak relacjonuje portal cowzdrowiu.pl – dyrektor Departamentu Polityki Lekowej i Farmacji Ministerstwa Zdrowia – Łukasz Szmulski – przekonywał podczas posiedzenia RDS, że tego typu sygnały o problemach po stronie aptek nie docierały do resortu.

– Nie otrzymywaliśmy sygnałów wskazujących na potrzebę wydłużenia okresu dostosowawczego. Nie znamy również statystyk dotyczących tego, jaka liczba aptek nie jest w stanie się na czas dostosować. Po raz pierwszy słyszę o tym problemie – przyznał Szmulski.

Tymczasem prezes Dolnośląskiej Izby Aptekarskiej w rozmowie z nami przyznaje, że zgłaszają się do niego farmaceuci z pytaniami o warunki prowadzenia szczepień, procedurę podłączenia do NPS i zmiany jakie należy wprowadzić od 1 września.

– Są to jednak pojedyncze osoby, nie obserwujemy dużej skali wątpliwości interpretacyjnych rozporządzenia. Zdecydowanie większe zainteresowanie jest ze strony farmaceutów, którzy chcieliby zdobyć lub uzupełnić uprawnienia do wykonywania i kwalifikacji do szczepień – mówi farmaceuta.

W zakresie realizacji szczepień przeszkolonych w ubiegłym roku zostało 9 tys. farmaceutów. Ci, którzy nie uzyskali takich uprawnień, obecnie nie mogą ich zdobyć, bo resort zdrowia zrezygnował z finansowania szkoleń. Problem jest o tyle istotny, że niedawno do aptek trafili kolejni absolwenci farmacji, którzy nie mają jak poszerzyć swoich uprawnień o możliwość wykonywania szczepień (czytaj również: Farmaceuci chcą przywrócenia szkoleń ze szczepień. Póki co przeszkolono ich tylko 9 tys.).

©MGR.FARM