REKLAMA
pon. 5 września 2022, 14:07

Recepta farmaceutyczna na antykoncepcję awaryjną? To zależy…

W ocenie wiceprezesa Naczelnej Rady Aptekarskiej, nie ma przeszkód by wydać na podstawie recepty farmaceutycznej antykoncepcję regularnie stosowaną przez pacjentkę. Sytuacja jest bardziej skomplikowana w przypadku antykoncepcji awaryjnej…

Nasz kraj, zajmując czwarty raz z rzędu ostatnie miejsce w rankingu, wyraźnie odstaje od pozostałych europejskich państw (fot. Shutterstock)
Farmaceuci nie mogą wystawiać recept na leki tzw. narkotyczne oraz psychotropowe (fot. Shutterstock)

Wiceprezes Naczelnej Rady Aptekarskiej – mgr farm. Marek Tomków – udzielił wywiadu Dziennikowi Gazecie Prawnej, na temat recept farmaceutycznych. W jego ocenie świadomość społeczna na ten temat jest coraz większa i nadal będzie rosnąć.

– Coraz więcej pacjentów wie, że jeśli dzieje się coś złego, mogą poprosić farmaceutów o pomoc – mówi Tomków.

Zwraca też uwagę, że zdarzają się jednak próby prowadzenia reklamy apteki poprzez informowanie o możliwości wystawiania przez farmaceutów takich recept.

– Słowem – kluczem jest informacja. Nie ma problemu z poinformowaniem pacjenta o możliwości wystawienia recepty farmaceutycznej. Pojawia się on wtedy, gdy ktoś próbuje wykorzystać np. możliwość wystawiania recept (ale również m.in. przeprowadzania szczepień) w celu reklamowym, np. wywiesza baner: „Kończą ci się leki? Poproś o receptę farmaceutyczną”. Takie sytuacje miały miejsce – wskazuje wiceprezes NRA.

W jego ocenie za takie działania powinno się karać, ponieważ nie tylko łamią one prawo, ale również zmusza pracujących farmaceutów do ich wystawiania nie tylko w sytuacjach zagrożenia zdrowia pacjenta (czytaj również: Czy farmaceuta lub apteka może pobrać opłatę za wystawienie recepty farmaceutycznej?).

Wydanie leku, wystawienie recepty

W rozmowie z DGP Marek Tomków przypomina, że w sytuacji zagrożenia życia, farmaceuta po prostu podaje pacjentowi lek. Natomiast recepta farmaceutyczna jest wydawana w sytuacjach zagrożenia zdrowia.

– Na przykład gdy osoba przyjdzie do apteki i powie: mam bardzo wysokie ciśnienie, źle się czuje albo jest cukrzykiem i bierze insulinę, która właśnie się skończyła. Wtedy jeśli farmaceuta uzna, że bez tego leku pacjenta czekają poważne konsekwencje zdrowotne, wystawi taką receptę – podaje przykłady wiceprezes NRA.

Farmaceuci nie mogą wystawiać recept na leki tzw. narkotyczne oraz psychotropowe. Bardzo często korzystają jednak z tego uprawnienia w przypadku leków na nadciśnienie, cukrzycowych i antybiotyków. A co z antykoncepcją? (czytaj również: Wielka Brytania: rusza pilotaż dostępu do antykoncepcji w aptekach).

– W przypadku antykoncepcji stosowanej przez długi czas rzeczywiście jest możliwość objęcia jej receptą farmaceutyczną. Z kolei w przypadku antykoncepcji awaryjnej – wszystko zależy od tego, jaki jest stan pacjentki i okoliczności danej sprawy, bo zdarzały się sytuacje, gdy takie leki były przepisywane. Dużo mniej skomplikowaną sytuację mamy, jeśli zajście w ciążę jest przeciwwskazane ze względu na leczenie jakiejś choroby. Wtedy bez wątpienia mamy do czynienia z zagrożeniem zdrowia – wyjaśnia Marek Tomków.

Źródło: ŁW/DGP

Artykuł sponsorowany
Redakcja mgr.farm

Pacjent po zawale z problemem rzucenia palenia

23 marca 202315:33

Do apteki, przychodzi 39-letni pan Tomasz. Od ponad 20 lat jest on czynnym palaczem, wypalającym ponad 20 papierosów dziennie. 10 lat temu zdiagnozowano u niego nadciśnienie tętnicze, w związku z czym stosuje on metoprolol (Metocard ZK) w dawce 47,5 mg/dzień. 3 lata temu pan Tomasz przeszedł zawał mięśnia sercowego, co było impulsem dla niego do porzucenia nałogu. W tym celu rozpoczął on farmakoterapię preparatem zawierającym w składzie cytyzynę. Niestety ta próba okazała się nieskuteczna. Teraz, po raz kolejny chce on porzucić palenie tytoniu, więc przyszedł do apteki z prośbą o pomoc farmaceuty w doborze najlepszej ku temu metody.

Palenie papierosów zwiększa ryzyko wystąpienia chorób sercowo-naczyniowych

Zdiagnozowane u Pana Tomasza nadciśnienie tętnicze krwi z pewnością ma związek z uzależnieniem od nikotyny. Palenie papierosów obok zaburzeń gospodarki lipidowej należy do czynników ryzyka pierwszego rzędu wystąpienia chorób sercowo-naczyniowych [1]. Co więcej, to właśnie uzależnienie od nikotyny przyczyniło się prawdopodobnie również do wystąpienia zawału mięśnia sercowego, w tak młodym wieku. Szacuje się, że ryzyko wczesnej śmierci sercowej u palaczy w porównaniu z osobami niepalącymi wzrasta nawet 3-krotnie. Ponadto wykazano, że główną przyczyną rozwoju choroby wieńcowej serca oraz miażdżycy naczyń krwionośnych u osób poniżej 40. roku życia jest palenie papierosów [2].

Zależność pomiędzy zwiększonym ryzykiem wystąpienia choroby niedokrwiennej serca, a paleniem papierosów wynika z kilku mechanizmów:

  • dym tytoniowy uszkadza śródbłonek naczyń krwionośnych;
  • składniki dymu tytoniowego zwiększają aktywność płytek krwi, prowadząc do większego prawdopodobieństwa ich nadmiernej agregacji. Zwiększona krzepliwość krwi jest w głównej mierze odpowiedzialna za powstawanie zawału i determinuje jego rozległość;
  • następuje wzrost skłonności do skurczów naczyń wieńcowych (prowadzi to do odczucia bólu w klatce piersiowej , a przy długotrwałym skurczu do zawału mięśnia sercowego) [2];

Palenie papierosów nasila objawy choroby niedokrwiennej serca i zwiększa ryzyko zgonu

Palenie papierosów przez pana Tomasza po zdiagnozowaniu u niego nadciśnienia tętniczego i włączenia do jego farmakoterapii metoprololu nie było rozsądne. Wykazano, że u pacjentów palących papierosy występuje osłabiona skuteczność działania beta-blokerów, do których należy metoprolol. Decyzja o porzuceniu nałogu po przebytym zawale mięśnia sercowego jest niezwykle istotnym wydarzeniem w życiu pana Tomasza. U osób kontynuujących palenie papierosów po przebytym zawale mięśnia sercowego, przeżywalność w okresie 8 lat wynosi zaledwie 23%. Natomiast, gdy po wystąpieniu zawału mięśnia sercowego pacjent zdecyduje się na porzucenie nałogu, przeżywalność w okresie 8 lat wzrasta do ponad 50% [1,2]. Dlatego rzucenie palenia należy uznać za najważniejszy element niefarmakologicznej terapii zmniejszania ryzyka wystąpienia incydentów sercowo-naczyniowych [1].

Farmaceuta w rozmowie z pacjentem stara się wyjaśnić, jakie zalety niesie ze sobą rzucenie palenia papierosów w odniesieniu do ryzyka związanego z występującymi u pana Tomasza chorobami przewlekłymi. Ponadto uspokaja go w związku z nieudaną próbą rzucenia palenia sprzed kilku lat. Farmaceuta wspomina, że zaledwie 10% palaczy podejmujących próbę rzucenia palenia, osiąga sukces [3]. W związku z tym zachęca go, do podjęcia kolejnej próby walki z nałogiem. Ze względu na to, że poprzednio stosowany preparat z cytyzyną okazał się nieskuteczny, tym razem proponuje mu wybrać nikotynową terapię zastępczą. Polega ona na zastąpieniu nikotyny pochodzącej z papierosów, nikotyną w innej postaci- pozbawionej szkodliwych substancji znajdujących się w dymie papierosowym [3].

Zastosowanie nikotynowej terapii zastępczej ma na celu stopniowe zmniejszenie głodu nikotynowego, przy jednoczesnym niwelowaniu ryzyka wystąpienia przykrych objawów zespołu abstynencyjnego (np. bólów głowy). Następuje to poprzez zmniejszenie zależności funkcjonowania organizmu od konieczności przyjmowania nikotyny. Celem takiego działania jest odzwyczajenie od palenia papierosów i całkowite zaprzestanie stosowania jakichkolwiek produktów z nikotyną w składzie. Nikotynowa terapia zastępcza jest dostępna pod różnymi postaciami:

  • gumy do żucia;
  • pastylki do ssania;
  • systemy transdermalne;
  • aerozole doustne [4,5];

W aptece preparaty należące do niej można otrzymać bez recepty. Panu Tomaszowi ze względu na bardzo dużą ilość wypalanych papierosów (powyżej 20 dziennie) zalecana zostaje terapia przy użyciu gum do żucia [5]. Farmaceuta zaleca pacjentowi żucie gumy zawierającej 4 mg nikotyny w odstępach 1-2 -godzinnych aż do momentu pojawienia się smaku i uczucia mrowienia w jamie ustnej. Następnie należy umieścić gumę pomiędzy policzkiem a dziąsłami. Czynność ta powinna trwać ok. 30 minut. Wówczas nie powinno się spożywać żadnych posiłków oraz płynów. W ciągu doby pan Tomasz nie powinien stosować więcej niż 8-12 gum. Co więcej, w ciągu 3 miesięcy od początku terapii zaleca się, by spróbował on zastosować gumy do żucia z mniejszą zawartością nikotyny (2 mg), a przez kolejne kilka miesięcy rozpoczął stopniowe ich odstawianie (do 6 miesięcy od początku kuracji). Pacjent został także poinformowany o wystąpieniu możliwych działań niepożądanych, takich jak suchość w jamie ustnej, podrażnienie błony śluzowej przewodu pokarmowego, kaszel, czy zaburzenia snu [5,6].

Pan Tomasz został także poinformowany o bardzo ważnej roli, jaką odgrywają metody psychologiczne w procesie rzucania palenia. Mowa tu o takich działaniach jak:

  • nagradzaniu siebie za niepalenie papierosów;
  • samokontrola swojego nałogu, np. oduczenie się odruchu palacza, czyli chęci ciągłego trzymania czegoś w ręce;
  • psychoterapia grupowa, czyli spotkania z innymi uzależnionymi osobami i wymiana doświadczeń w dotarciu do celu [2];

Również, jako sposób wspomagający rzucenie palenia należy rozważyć akupunkturę. Ta niekonwencjonalna metoda, pozwala na rozluźnienie swojego ciała, zredukowanie stresu i pozbycie się w ten sposób chęci palenia. Jest coraz częściej wykorzystywana jako metoda wspomagająca farmakoterapię u osób zmagających się z nałogiem palenia tytoniu [3].

Literatura:

  1. Walewska E, Ścisło L, Szczepanik A, Nowak A, Gądek M, Machnik K. Palenie tytoniu wśród pacjentów z chorobami układu sercowo-naczyniowego. Pielęgniarstwo Chirurgiczne i Angiologiczne 2015; 3:170-175.
  2. Kośmicki M. Palenie tytoniu przez pacjentów z chorobą niedokrwienną serca- możliwości terapii. Przewodnik Lekarza: 38-47
  3. Lempart A. Sposoby zaprzestania nałogu palenia papierosów- mity i kontrowersje. Akademia Krakowska Frycza-Modrzewskiego. Kraków 2015, dostęp online: https://repozytorium.ka.edu.pl/bitstream/handle/11315/2813/Aleksandra%20Lempart.pdf?sequence=1&isAllowed=y
  4. Lachowicz M.  Uzależnienie od papierosów – jak zwiększyć szanse na pokonanie nałogu? Aptekarz Polski 2020; dostęp online: https://www.aptekarzpolski.pl/wiedza/uzaleznienie-od-papierosow-jak-zwiekszyc-szanse-na-pokonanie-nalogu/6/
  5. Mejza F, Cedzyńska M, Bała M, Górecka D. Uzależnienie od tytoniu, Medycyna Praktyczna 2022; dostęp online: https://www.mp.pl/interna/chapter/B16.II.3.23.
  6. CHPL Nicorette gumy do żucia.

Jak oceniasz artykuł?

Twoja ocena: Jeszcze nie oceniłeś/aś artykułu

Udostępnij tekst w mediach społecznościowych

9 komentarzy Komentujesz jako gość [ lub zarejestruj]

Wszystko zależy od podejścia pacjenta i "dobroci" farmaceuty.
No właśnie ta dobroć…. Często się nią człowiek kieruje, pomoże, a następnym razem nie ma już prośby tylko żądanie, bo pacjent wie ze tak można i mu się należy.
"Jak mi tego zaraz nie dasz to Cię chyba zabiję!!!... albo przynajmniej uduszę!" I co? jest zagrożenie życia??? Jest i to nagłe choć teraz może być już nie nagłe o czym niektórzy ministrowie nawet nie wiedzą...
Dzisiejszy pacjent nie rozumie znaczenia „w celu ratowania życia”.
A gdzie jest napisane "ratowania życia" ? Chyba raczej tak "w przypadku zagrożenia zdrowia pacjenta " A czy jest ono zagrożone to już każdorazowo inna sprawa. Czasami ciąża może być także zagrożeniem zdrowia. Nie wiem, czy źle zacytowano Pana Tomkowa, czy tak się wypowiedział: "Marek Tomków przypomina, że w sytuacji zagrożenia życia" A to bardzo istotna różnica zdrowie czy życie.
Mało to stron - gdzie zapłacisz i recepta będzie do godziny czasu... Tylko magiczne słowo - zapłacisz za wystawienie recepty.
No właśnie zapłacisz, a do apteki nauczyli się z roszczeniami wędrować.
W przypadku zagrożenia życia. To się pogotowie ratunkowe wzywa...
I raczej powodem nie jest nagle zauważony brak środków antykoncepcyjnych.