Rzecznik MŚP o tym jak wyeliminować firmanctwo franczyzowe na rynku aptecznym

W programie „Kwadrans z farmacją” Rzecznik Małych i Średnich Przedsiębiorców odpowiadał na pytania dotyczące franczyz na rynku aptecznym oraz sytuacjach, gdy może dochodzić w nich do firmactwa. Adam Abramowicz wskazał, że papierkiem lakmusowym w takich sytuacjach jest możliwość wyjścia przez franczyzobiorcę z takiej franczyzy. Dotyczący tego zapis ma znaleźć się w Kodeksie Dobrych Praktyk, nad którym pracuje zespół ds. franczyz powołany przy Rzeczniku MŚP.

"Dla mnie takim najbardziej charakterystycznym zapisem, czy ktoś jest „słupem” czy nie, jest możliwość wypowiedzenia umowy franczyzowej" - mówi Rzecznik MŚP (fot. Shutterstock)

Franczyzy na rynku aptecznym od dawna budzą wątpliwości. Na początku roku 2020 Krajowy Zjazd Aptekarzy podjął tzw. uchwałę antysłupową. Ten akt samoregulacji miał ostrzegać farmaceutów przed zawieraniem umów franczyzowych, na mocy których traciliby oni kontrolę nad prowadzoną działalnością. Zdaniem samorządu aptekarskiego w ostatnich miesiącach część sieci aptecznych za pomocą tego typu umów próbuje bowiem powiększać swój kapitał. Fakty istnienia takich praktyk potwierdzają też pierwsze decyzje Inspekcji Farmaceutycznej (czytaj również: Zero tolerancji dla “słupowania”. Co znalazło się w uchwale Krajowego Zjazdu Aptekarzy?).

Rzecznik Małych i Średnich Przedsiębiorców uważa, że franczyzy są bardzo potrzebnym narzędziem, które umożliwia młodym przedsiębiorcom wchodzenie na rynek. W licznych wypowiedziach z ostatnich miesięcy podkreślał, że samorząd aptekarski nie powinien walczyć z tą formą współpracy między podmiotami. Jak się okazuje, do pewnego stopnia zgadza się on z niektórymi zarzutami samorządu aptekarskiego w zakresie „firmanctwa” i „słupowania” (czytaj również: Rzecznik MŚP o niejasnych zapisach Prawa farmaceutycznego w kontekście franczyzy).

– Jeśli chodzi o franczyzę, to rozumiem argumenty tej części farmaceutów, którzy mówią, że może w takich sytuacjach zachodzić „firmanctwo”. Czyli tworzenie pewnego mechanizmu, który jest fikcją franczyzy. Podstawieniem kogoś, kto jest tylko firmantem i nie jest właścicielem i nie decyduje o działaniu apteki. Tu się zgadzamy. Ja też uważam, że to jest nieetyczne i jest to łamanie prawa – mówił Adam Abramowicz w programie „Kwadrans z farmacją”.

Jednocześnie podkreślał, że rzeczywista franczyza stanowi wielką szansę dla przedsiębiorców na tym rynku. Daje ona szansę małym przedsiębiorcom na konkurowanie z tymi większymi i może być sposobem na obronę polskiego kapitału przed tym zagranicznym. Podkreślił, że szczególnie teraz powinna ona być wykorzystywana przez aptekarzy, kiedy w wyniku „apteki dla aptekarza” duże podmioty (często z zagranicznym kapitałem) mają zablokowaną możliwość rozwoju. Jego zdaniem sytuacja na rynku może się zmienić, gdyby doszło do zmiany władzy. „Apteka dla aptekarza” może wtedy przestać obowiązywać, dlatego już teraz aptekarze powinni myśleć o wzmacnianiu swojej pozycji. Franczyza jest tego najlepszym sposobem (czytaj również: Rzecznik MŚP odpowiada na zarzuty aptekarzy o reprezentowanie sieci aptek).

Kluczowy jest zapis o możliwości wyjścia z franczyzy

Adam Abramowicz zwrócił jednak uwagę, że podstawowym wyróżnikiem prawdziwej i uczciwej franczyzy jest możliwość wyjścia z niej w każdym momencie przez franczyzobiorcę. Stwierdził, że w takich sytuacjach nie można takiego przedsiębiorcy zaliczać do grupy kapitałowej franczyzodawcy. Przyznał też, że w przy Rzeczniku Małych i Średnich Przedsiębiorców powołano zespół ds. franczyzy i kodeksu dobrych praktyk. W takim kodeksie miałyby znaleźć się zasady, dzięki którym franczyzobiorca nie byłby niewolnikiem franczyzodawcy. Celem tego ma być m.in. wyeliminowanie firmactwa.

– Dla mnie takim najbardziej charakterystycznym zapisem, czy ktoś jest „słupem” czy nie, jest możliwość wypowiedzenia umowy franczyzowej. W naszym kodeksie chcemy umieścić zapis o maksymalnym okresie 3 miesięcy wypowiedzenia takiej umowy. Wtedy nawet jeżeli taki franczyzobiorca zgadza się na jakieś zasady np. kupowania w jedynym punkcie czy grupie lub są inne zapisy gdzie może się wydawać, że on nie jest samodzielny, to pod warunkiem, że to on jest faktycznym właścicielem, włożył w to pieniądze i może w każdym momencie wyjść z grupy, to nic złego się nie dzieje – przekonywał Rzecznik MŚP.

Jego zdaniem jeżeli umowa franczyzowa jest skonstruowana tak, że wypowiedzenie umowy trwa rok, a później obowiązuje jeszcze klauzula antykonkurencyjna, to od razu widać że jest ona nieuczciwa. Dlatego papierkiem lakmusowym tego czy ktoś jest „firmantem” czy nie, są zapisy dotyczące zasad opuszczenia przez niego franczyzy. Wprowadzenie jasnych zasad w tej kwestii wyeliminowałoby „firmanctwo”.

Na pytanie o to czy Rzecznik MŚP widział umowy franczyzowe dotyczące rynku aptecznego, co do których zastrzeżenia ma samorząd aptekarski, Abramowicz przyznał, nie wpłynął do niego żaden wniosek dotyczący franczyz na rynku aptecznym. W rezultacie też takich umów nie widział.

©MGR.FARM

Artykuł sponsorowany

Redakcja mgr.farm

Pacjent po zawale z problemem rzucenia palenia

28 marca 202323:18

Do apteki, przychodzi 39-letni pan Tomasz. Od ponad 20 lat jest on czynnym palaczem, wypalającym ponad 20 papierosów dziennie. 10 lat temu zdiagnozowano u niego nadciśnienie tętnicze, w związku z czym stosuje on metoprolol (Metocard ZK) w dawce 47,5 mg/dzień. 3 lata temu pan Tomasz przeszedł zawał mięśnia sercowego, co było impulsem dla niego do porzucenia nałogu. W tym celu rozpoczął on farmakoterapię preparatem zawierającym w składzie cytyzynę. Niestety ta próba okazała się nieskuteczna. Teraz, po raz kolejny chce on porzucić palenie tytoniu, więc przyszedł do apteki z prośbą o pomoc farmaceuty w doborze najlepszej ku temu metody.

Palenie papierosów zwiększa ryzyko wystąpienia chorób sercowo-naczyniowych

Zdiagnozowane u Pana Tomasza nadciśnienie tętnicze krwi z pewnością ma związek z uzależnieniem od nikotyny. Palenie papierosów obok zaburzeń gospodarki lipidowej należy do czynników ryzyka pierwszego rzędu wystąpienia chorób sercowo-naczyniowych [1]. Co więcej, to właśnie uzależnienie od nikotyny przyczyniło się prawdopodobnie również do wystąpienia zawału mięśnia sercowego, w tak młodym wieku. Szacuje się, że ryzyko wczesnej śmierci sercowej u palaczy w porównaniu z osobami niepalącymi wzrasta nawet 3-krotnie. Ponadto wykazano, że główną przyczyną rozwoju choroby wieńcowej serca oraz miażdżycy naczyń krwionośnych u osób poniżej 40. roku życia jest palenie papierosów [2].

Zależność pomiędzy zwiększonym ryzykiem wystąpienia choroby niedokrwiennej serca, a paleniem papierosów wynika z kilku mechanizmów:

dym tytoniowy uszkadza śródbłonek naczyń krwionośnych;
składniki dymu tytoniowego zwiększają aktywność płytek krwi, prowadząc do większego prawdopodobieństwa ich nadmiernej agregacji. Zwiększona krzepliwość krwi jest w głównej mierze odpowiedzialna za powstawanie zawału i determinuje jego rozległość;
następuje wzrost skłonności do skurczów naczyń wieńcowych (prowadzi to do odczucia bólu w klatce piersiowej , a przy długotrwałym skurczu do zawału mięśnia sercowego) [2];

Palenie papierosów nasila objawy choroby niedokrwiennej serca i zwiększa ryzyko zgonu

Palenie papierosów przez pana Tomasza po zdiagnozowaniu u niego nadciśnienia tętniczego i włączenia do jego farmakoterapii metoprololu nie było rozsądne. Wykazano, że u pacjentów palących papierosy występuje osłabiona skuteczność działania beta-blokerów, do których należy metoprolol. Decyzja o porzuceniu nałogu po przebytym zawale mięśnia sercowego jest niezwykle istotnym wydarzeniem w życiu pana Tomasza. U osób kontynuujących palenie papierosów po przebytym zawale mięśnia sercowego, przeżywalność w okresie 8 lat wynosi zaledwie 23%. Natomiast, gdy po wystąpieniu zawału mięśnia sercowego pacjent zdecyduje się na porzucenie nałogu, przeżywalność w okresie 8 lat wzrasta do ponad 50% [1,2]. Dlatego rzucenie palenia należy uznać za najważniejszy element niefarmakologicznej terapii zmniejszania ryzyka wystąpienia incydentów sercowo-naczyniowych [1].

Farmaceuta w rozmowie z pacjentem stara się wyjaśnić, jakie zalety niesie ze sobą rzucenie palenia papierosów w odniesieniu do ryzyka związanego z występującymi u pana Tomasza chorobami przewlekłymi. Ponadto uspokaja go w związku z nieudaną próbą rzucenia palenia sprzed kilku lat. Farmaceuta wspomina, że zaledwie 10% palaczy podejmujących próbę rzucenia palenia, osiąga sukces [3]. W związku z tym zachęca go, do podjęcia kolejnej próby walki z nałogiem. Ze względu na to, że poprzednio stosowany preparat z cytyzyną okazał się nieskuteczny, tym razem proponuje mu wybrać nikotynową terapię zastępczą. Polega ona na zastąpieniu nikotyny pochodzącej z papierosów, nikotyną w innej postaci- pozbawionej szkodliwych substancji znajdujących się w dymie papierosowym [3].

Zastosowanie nikotynowej terapii zastępczej ma na celu stopniowe zmniejszenie głodu nikotynowego, przy jednoczesnym niwelowaniu ryzyka wystąpienia przykrych objawów zespołu abstynencyjnego (np. bólów głowy). Następuje to poprzez zmniejszenie zależności funkcjonowania organizmu od konieczności przyjmowania nikotyny. Celem takiego działania jest odzwyczajenie od palenia papierosów i całkowite zaprzestanie stosowania jakichkolwiek produktów z nikotyną w składzie. Nikotynowa terapia zastępcza jest dostępna pod różnymi postaciami:

gumy do żucia;
pastylki do ssania;
systemy transdermalne;
aerozole doustne [4,5];

W aptece preparaty należące do niej można otrzymać bez recepty. Panu Tomaszowi ze względu na bardzo dużą ilość wypalanych papierosów (powyżej 20 dziennie) zalecana zostaje terapia przy użyciu gum do żucia [5]. Farmaceuta zaleca pacjentowi żucie gumy zawierającej 4 mg nikotyny w odstępach 1-2 -godzinnych aż do momentu pojawienia się smaku i uczucia mrowienia w jamie ustnej. Następnie należy umieścić gumę pomiędzy policzkiem a dziąsłami. Czynność ta powinna trwać ok. 30 minut. Wówczas nie powinno się spożywać żadnych posiłków oraz płynów. W ciągu doby pan Tomasz nie powinien stosować więcej niż 8-12 gum. Co więcej, w ciągu 3 miesięcy od początku terapii zaleca się, by spróbował on zastosować gumy do żucia z mniejszą zawartością nikotyny (2 mg), a przez kolejne kilka miesięcy rozpoczął stopniowe ich odstawianie (do 6 miesięcy od początku kuracji). Pacjent został także poinformowany o wystąpieniu możliwych działań niepożądanych, takich jak suchość w jamie ustnej, podrażnienie błony śluzowej przewodu pokarmowego, kaszel, czy zaburzenia snu [5,6].

Pan Tomasz został także poinformowany o bardzo ważnej roli, jaką odgrywają metody psychologiczne w procesie rzucania palenia. Mowa tu o takich działaniach jak:

nagradzaniu siebie za niepalenie papierosów;
samokontrola swojego nałogu, np. oduczenie się odruchu palacza, czyli chęci ciągłego trzymania czegoś w ręce;
psychoterapia grupowa, czyli spotkania z innymi uzależnionymi osobami i wymiana doświadczeń w dotarciu do celu [2];

Również, jako sposób wspomagający rzucenie palenia należy rozważyć akupunkturę. Ta niekonwencjonalna metoda, pozwala na rozluźnienie swojego ciała, zredukowanie stresu i pozbycie się w ten sposób chęci palenia. Jest coraz częściej wykorzystywana jako metoda wspomagająca farmakoterapię u osób zmagających się z nałogiem palenia tytoniu [3].

Literatura:

Walewska E, Ścisło L, Szczepanik A, Nowak A, Gądek M, Machnik K. Palenie tytoniu wśród pacjentów z chorobami układu sercowo-naczyniowego. Pielęgniarstwo Chirurgiczne i Angiologiczne 2015; 3:170-175.
Kośmicki M. Palenie tytoniu przez pacjentów z chorobą niedokrwienną serca- możliwości terapii. Przewodnik Lekarza: 38-47
Lempart A. Sposoby zaprzestania nałogu palenia papierosów- mity i kontrowersje. Akademia Krakowska Frycza-Modrzewskiego. Kraków 2015, dostęp online: https://repozytorium.ka.edu.pl/bitstream/handle/11315/2813/Aleksandra%20Lempart.pdf?sequence=1&isAllowed=y
Lachowicz M. Uzależnienie od papierosów – jak zwiększyć szanse na pokonanie nałogu? Aptekarz Polski 2020; dostęp online: https://www.aptekarzpolski.pl/wiedza/uzaleznienie-od-papierosow-jak-zwiekszyc-szanse-na-pokonanie-nalogu/6/
Mejza F, Cedzyńska M, Bała M, Górecka D. Uzależnienie od tytoniu, Medycyna Praktyczna 2022; dostęp online: https://www.mp.pl/interna/chapter/B16.II.3.23.
CHPL Nicorette gumy do żucia.