Spółki mają 6 miesięcy na opuszczenie grupy kapitałowej naruszającej „1 procent”

Wojewódzki Inspektor Farmaceutyczny w Białymstoku dał 6 miesięcy spółkom prowadzącym apteki, na usunięcie naruszenia przepisów, polegającego na uczestniczeniu w grupie kapitałowej, której członkowie prowadzą na terenie województwa podlaskiego więcej niż 1% aptek ogólnodostępnych. Sprawa dotyczy dużej sieci aptek…

DOZ chce "bezpośrednio i bardziej aktywnie wziąć udział w debacie publicznej dotyczącej bezpieczeństwa lekowego" (fot. Shutterstock)

Jeśli spółki w ciągu 6 miesięcy nie opuszczą grupy kapitałowej lub nie sprzedadzą aptek, stracą zezwolenie na ich prowadzenie (fot. Shutterstock)

28 lipca 2020 r. Podlaski Wojewódzki Inspektor Farmaceutyczny wydał 12 decyzji kończących postępowania w sprawie naruszania przez ogólnopolską sieć aptek DOZ obowiązujących od 2004 r. limitów antykoncentracyjnych. WIF uznał, że 12 spółek stanowi grupę kapitałową, która prowadzi w województwie 16 aptek. W rezultacie przekraczają one dopuszczalny przepisami limit aptek, jakie grupa kapitałowa może posiadać w województwie podlaskim. O sprawie informuje Związek Aptekarzy Pracodawców Polskich Aptek.

Historia pewnej decyzji…

Podlaski Wojewódzki Inspektor Farmaceutyczny zainteresował się tą sprawą w styczniu 2019 roku. Wtedy to wpłynął do niego wniosek Związku Aptekarzy Pracodawców Polskich Aptek (ZAPPA). Dotyczył on wszczęcia postępowania cofającego zezwolenia na prowadzenie aptek ogólnopolskiej sieci, spółkom należącym do grupy kapitałowej przekraczającej próg antykoncentracyjny.

Przypomnijmy, że art. 99 ust. 2 pkt 2 i 3 Prawa farmaceutycznego mówi, iż zezwolenie na prowadzenie apteki ogólnodostępnej wydaje się wówczas, gdy podmiot ubiegający się o jego wydanie:

nie prowadzi na terenie województwa więcej niż 1% aptek ogólnodostępnych albo podmioty przez niego kontrolowane w sposób bezpośredni lub pośredni w szczególności podmioty zależne w rozumieniu przepisów o ochronie konkurencji i konsumentów nie prowadzą łącznie więcej niż 1% aptek na terenie województwa
nie jest członkiem grupy kapitałowej w rozumieniu ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów, której członkowie prowadzą na terenie województwa więcej niż 1% aptek ogólnodostępnych.

W lutym 2019 roku WIF w Białymstoku wszczął w tej sprawie postępowanie. Związek Aptekarzy Pracodawców Polskich Aptek został dopuszczony do niego na prawach strony. W jego trakcie organ wezwał do wyjaśnień spółkę posiadającą aptekę w jednej z podlaskich miejscowości. Z nadesłanych wyjaśnień wynikało, że 2009 roku sprzedała ona 100% udziałów innej spółce. W rezultacie przeniesiono też zezwolenie na prowadzenie apteki, która stała się tym samym kolejną placówką ogólnopolskiej sieci aptek DOZ (czytaj więcej: NSA oddalił dwie skargi kasacyjne o “1 procent”. Dlaczego to ważne?).

1 procent to 4 apteki…

Wojewódzki Inspektor Farmaceutyczny w Białymstoku ustalił w trakcie postępowania, że na terenie województwa podlaskiego działa kilkanaście spółek wchodzących w skład grupy kapitałowej, prowadzących w sumie 16 aptek. Wszystkie kontrolowane są w sposób bezpośredni lub pośrednio przez innego przedsiębiorcę. Dodatkowo apteki te posługują się tą samą lub podobną nazwą. Poza tym oznaczone są takim samym logo i posługują się identyczną kolorystyką wystroju wnętrza apteki (czytaj również: Można mieć więcej niż 1 procent aptek).

– To dodatkowo potwierdza, że podmioty prowadzące te apteki należą do jednej grupy kapitałowej. Identyczne oznaczenie aptek ma za zadanie egzemplifikować fakt przynależności do jednej grupy i identyfikować tę grupę aptek w oczach odbiorców – uzasadniał Podlaski WIF.

Na dzień 31 grudnia 2019 r. w województwie podlaskim wydanych zostało 394 zezwoleń na prowadzenie aptek ogólnodostępnych. Tymczasem WIF w Białymstoku zidentyfikował 16 aptek prowadzonych przez podmioty należące do jednej grupy kapitałowej. Oznacza to, że grupa ta posiada więcej niż 1% aptek w województwie, jak dopuszczają to zapisy Prawa farmaceutycznego. Zdaniem Podlaskiego WIF limitem ilościowym, który nie naruszałby tego przepisu, byłoby posiadanie 4 aptek.

Spółka, wobec której została wydana decyzja, nie naruszała art. 99 ust. 3 pkt 2 i 3 Prawa farmaceutycznego w momencie uzyskiwania zezwolenia na prowadzenie apteki. Zdaniem organu jednak podmiot prowadzący działalność wymagającą uzyskania zezwolenia powinien spełniać ustawowe wymogi prowadzenia tej działalności nie tylko w momencie uzyskiwania zezwolenia, ale także w trakcie jej prowadzenia (czytaj również: NIA studzi euforię prawników. Spór o “1 procent” nadal trwa…).

6 miesięcy na usunięcie stanu niezgodnego z prawem

Podlaski WIF jako argument w uzasadnieniu swojej decyzji przytoczył fragment odpowiedzi Ministerstwa Zdrowia na interpelację nr 7885/2004 w sprawie antykoncentracyjnych przepisów Prawa farmaceutycznego w kontekście dokonywanych i planowanych zakupów Polskiej Grupy Farmaceutycznej. Resort wskazał w niej, że „przedsiębiorcy, którzy w wyniku nabycia udziałów (akcji) połączyli się jako grupa podmiotów powiązanych, przestali spełniać warunki do otrzymania zezwolenia na prowadzenie aptek ogólnodostępnych, a co za tym udzie wykonywania działalności gospodarczej określonej w tym zezwoleniu”.

– Uczestnictwo w grupie kapitałowej, której członkowie prowadzą na terenie województwa więcej niż 1% aptek stanowi negatywną przesłankę do wydania zezwolenia na prowadzenie apteki. Zaistnienie takiej sytuacji w toku prowadzonej działalności np. w drodze sprzedaży udziałów na rzecz innego przedsiębiorcy stanowi naruszenie warunków prowadzenia działalności na podstawie uzyskanego zezwolenia i uzasadnia wezwanie przedsiębiorcy przez organ, który wydał zezwolenie, do usunięcia stanu niezgodnego z prawem w przepisanym terminie i w konsekwencji cofnięcia zezwoleń na podstawie art. 37ap ust. 1 pkt 2 i 3 w przypadku nieusunięcia stanu niezgodnego z prawem – wskazał Podkarpacki WIF.

W rezultacie 28 lipca 2020 roku Podlaski Wojewódzki Inspektor Farmaceutyczny wydał decyzję, wzywającą spółkę do usunięcia stwierdzonych uchybień i dostosowania prowadzonej działalności do określonych wymagań art. 99 ust. 3 pkt 3 Prawa farmaceutycznego. Termin na wykonanie decyzji wyznaczono na 6 miesięcy. Takich decyzji w sumie WIF wydał 12 i dotyczyły one innych spółek wchodzących we wspomnianą grupę kapitałową (czytaj również: Antyjednoprocentowcy).

©MGR.FARM

Artykuł sponsorowany

Redakcja mgr.farm

Osoby z niepełnosprawnością w aptece

29 maja 202309:24

Istotne, że niepełnosprawność odnosi się do stanu zdrowia o charakterze fizycznym oraz psychicznym. Natomiast ograniczenia wynikające z niepełnosprawności wpływają na codzienne funkcjonowanie jednostki w zakresie dysfunkcji fizycznych i czynnościowych organizmu, a także życia społecznego, gdzie zaburzone jest pełnienie określonych ról. Ponadto, z niepełnosprawności wynikają ograniczenia o charakterze psychologicznym, związanych z utratą podmiotowego traktowania oraz samodzielności w podejmowaniu decyzji dotyczących życia codziennego.

Codziennie w aptece farmaceuci spotykają się z osobami z niepełnosprawnościami (OzN), które wymagają szczególnego podejścia – pod względem fizycznym, społecznym oraz psychologicznym. Pamiętając o tym, że każdy pacjent wymaga indywidualnego podejścia, farmaceuci powinni być szczególnie wrażliwi na ich potrzeby oraz wymagania i wykazywać się wysokim poziomem empatii oraz zrozumienia dla pacjenta z niepełnosprawnością, aby zapewnić mu jak najwyższą jakość opieki i wsparcia.

Trudności osób z niepełnosprawnością w aptece

Osoby z niepełnosprawnościami często mają problemy z komunikowaniem się – nadawaniem mowy oraz jej rozumieniem, co wpływa na trudności w zrozumieniu instrukcji dotyczących zamawiania i przyjmowania leków. Wskazanymi trudnościami może być brak wglądu w swój stan zdrowia, co skutkuje problemami w komunikowaniu potrzeb oraz zrozumieniu własnych ograniczeń o charakterze psychoruchowym. Efektem nakładających się problemów jest rezygnacja z wykupowania leków oraz ich regularnego przyjmowania. Do takiej grupy zaliczamy pacjentów z zaburzeniami mowy, problemami słuchowymi, pacjentów po udarze oraz pacjentów z zaburzeniami neurologicznymi. Inną grupą pacjentów są osoby z trudnością w poruszaniu się. Mogą być to osoby niewidome czy z zaburzeniami ruchowymi oraz osoby poruszające się o kulach lub na wózkach inwalidzkich. Wskazane jest aby farmaceuci, i generalnie personel aptek, powinni być przygotowani do kontaktu z pacjentem z niepełnosprawnością w celu zapewnienia mu odpowiedniej opieki – uwzględniającej komfort fizyczny, społeczny oraz emocjonalny.

Indywidualne podejście

To jeden z najważniejszych aspektów w kontaktach z OzN – uwzględniający jej możliwości oraz potrzeby wynikające z niepełnosprawności. Szczególnie ważna jest tutaj cierpliwość, wyrozumiałość oraz gotowość do pomocy. Dlatego szczególnie istotną umiejętnością w pracy farmaceuty jest identyfikacja indywidualnych potrzeb pacjenta w celu zapewnienia mu profesjonalnej opieki oraz wysokie umiejętności komunikacyjne. Istotą jest tutaj umiejętność aktywnego słuchania, czyli skupienie uwagi na tym, co mówi i o co pyta pacjent, akceptacja jego aktualnego stanu zdrowia oraz wynikającej z niej niepełnosprawności i trudności w poruszaniu się, komunikowaniu czy rozumieniu, stwarzanie przestrzeni do zadawania pytań czy wyrażenia obaw i wątpliwości związanych z farmakoterapią, a także podążanie za pacjentem, czyli sygnalizowanie, że rozumiemy, co pacjent chce nam przekazać oraz proponowanie rozwiązań w leczeniu, uwzględniających ograniczenia psychoruchowe pacjenta. Ponadto umiejętności komunikacyjne farmaceuty powinny obejmować skuteczne radzenie sobie ze stresem własnym oraz pacjenta. Umiejętności te podnoszą jakość obsługi oraz pozwalają stworzyć bezpieczną przestrzeń do komunikacji między farmaceutą, a pacjentem. Dlatego już w trakcie studiów zajęcia z psychologii komunikacji oraz zarządzania emocjami powinny stanowić podstawę kształcenia przyszłych farmaceutów.

Pacjent niewidomy i niedowidzący

Pacjentów należących do tej grupy można wesprzeć poprzez czytanie etykiet leków, opisanie ich dawkowania oraz szczególnych instrukcji ich zażywania, a także pomagając przy ich zamawianiu. Farmaceuta może także zaproponować alternatywne postaci leków, takie jak tabletki o wyraźnej strukturze lub leki w płynie z etykietami w reliefie.

Pacjent z trudnościami w poruszaniu się

Osoby na wózkach inwalidzkich lub z innymi niepełnosprawnościami ruchowymi mogą mieć trudności z dostępem do półek z suplementami, popularnymi lekami bez recepty lub z poruszaniem się po aptece. Farmaceuci powinni zapewnić im wygodne miejsce do oczekiwania na swoją kolejkę lub obsłużyć ich w pierwszej kolejności, minimalizując lub eliminując dyskomfort oczekiwania i stania nieruchomo w jednej pozycji. Mogą również zaoferować dostawę leków bezpośrednio do domu pacjenta.

Pacjent z problemami poznawczymi

Farmaceuci powinni stosować jasne i zrozumiałe instrukcje dotyczące zażywania leków, używając prostych i łatwych do zrozumienia określeń. Pacjenci z niepełnosprawnościami mogą mieć trudności ze zrozumieniem bardziej skomplikowanych instrukcji, dlatego farmaceuci powinni upewnić się, że pacjent w pełni rozumie w jaki sposób zażywać i dawkować leki. – Można to zrobić prosząc go, aby powtórzył swoimi słowami instrukcje, które chwile wcześniej usłyszał od farmaceuty.

Pacjent z problemami emocjonalnymi

Pacjenci z niepełnosprawnościami często doświadczają problemów o charakterze emocjonalnym – na przykład wysokiego poziomu lęku i stresu związanego z obawami o swój stan zdrowia. W kontakcie z nimi farmaceuci powinni wykazać się empatią i zrozumieniem oraz wskazać na możliwość skorzystania ze wsparcia psychologicznego lub wizyty u lekarza psychiatry. To istotne z punktu widzenia rozszerzonej opieki farmaceutycznej, która wzmacnia rolę farmaceuty w systemie opieki zdrowotnej. Dzięki temu współpraca pomiędzy nim, lekarzem i pacjentem ulegnie umocnieniu. Biorąc pod uwagę częste nakładanie się objawów somatycznych i psychosomatycznych u OzN, poszerzona opieka farmaceutyczna umożliwi wyższą jakość obsługi pacjenta w postaci lepszej diagnostyki różnicowej problemów o charakterze emocjonalnym oraz umożliwi pacjentom szybsze dotarcie do specjalisty w celu wdrożenia ewentualnego leczenia psychiatrycznego lub poradnictwa psychologicznego.

Podsumowanie

Farmaceuta odgrywa istotną rolę w zapewnieniu wysokiej jakości opieki farmaceutycznej dla pacjentów z niepełnosprawnościami, którzy mają trudności na poszczególnych etapach zakupu leków – od momentu ich zamówienia, przez problemy w komunikacji dotyczące rodzaju przyjmowanych leków i ich dawkowania, po problemy w dotarciu do apteki oraz sprawnym poruszaniu się po niej. Wszystkie te aspekty stanowią problemy o podłożu psychologicznym, które mogą wpłynąć na niechęć do odwiedzania apteki oraz w konsekwencji wpłynąć na zaburzenie lub zaniechanie farmakoterapii. Mając to na uwadze, farmaceuci powinni wykazywać wysoki poziom empatii wobec tej grupy pacjentów, a w kontakcie z nimi wykazać się wysokim poziomem komunikacji, uwzględniającym zindywidualizowane potrzeby oraz wymagania każdego pacjenta.

dr n. społ Milena Marczak

Gedeon Richter Plc., z siedzibą w Budapeszcie, jest jedną z największych firm farmaceutycznych w Europie Środkowo-Wschodniej, coraz prężniej rozwijającą swoją działalność na rynkach Europy Zachodniej, w Chinach i Ameryce Łacińskiej. Wachlarz produktów firmy Richter obejmuje wiele ważnych obszarów terapeutycznych, m.in. ginekologię, ośrodkowy układ nerwowy oraz układ sercowo-naczyniowy. Posiadając największe centrum badawczo-rozwojowe w Europie Środkowo- Wschodniej, spółka Richter koncentruje swoje badania nad lekami oryginalnymi w dziedzinie chorób ośrodkowego układu nerwowego. Za sprawą swojego powszechnie uznanego doświadczenia w dziedzinie chemii steroidów firma Richter odgrywa na świecie znaczącą rolę w zakresie zdrowia kobiet. Aktywnie angażuje się również w rozwój produktów biopodobnych.

Literatura

Bąbelek T. (2009). Wskazania WHO do sprawowania opieki farmaceutycznej, Aptekarz Polski. Pismo Naczelnej Izby Aptekarskiej, 31(9e), 23–25.
Kaczan, D. (2019). Świadczenie usług farmaceutycznych jako udzielanie świadczeń zdrowotnych, Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny, 81(4), 151–163.
Łazowski J. (2005). Podstawy opieki farmaceutycznej w teorii i praktyce aptecznej, Farmapress, Warszawa.
Mełgieś, K. (2021). Prawne determinanty funkcjonowania aptek ogólnodostępnych a bezpieczeństwo pacjenta, Roczniki Nauk Prawnych, 31(2), 43–60.
Mełgieś, K.,, Miaskowska-Daszkiewicz, K. (2017). Zdrowie ludzkie jako wartość determinująca zadania administracji publicznej [w:] Aksjologia prawa administracyjnego, red. Zimmermann, J., Warszawa, Tom 1, 257–272.
Mikołajczyk, A., Biuro RPO. (2020). Dostępność usług opieki zdrowotnej dla osób z niepełnosprawnościami – analiza i zalecenia. Biuro Rzecznika Praw Obywatelskich, Warszawa.
Szalonka K. (2011), Opieka farmaceutyczna w ochronie zdrowia Polaków, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Waszyk-Nowaczyk, M., Simon, M. (2009). Znaczenie porady farmaceuty w procesie samoleczenia się pacjentów, Farmacja Polska, 65(11), 772–774.
Żak, K. (2017). Implementacja programu opieki farmaceutycznej w aptece ogólnodostępnej — dostosowanie do potrzeb osób niepełnosprawnych, Ekonomia-Wroclaw Economic Review, 23(1), 83–103.