WSA uchyla decyzję w sprawie reklamy aptek. Powodem „res iudicata”…

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie uchylił decyzję Głównego Inspektora Farmaceutycznego, dotyczącą nałożenia kary 5000 zł za naruszenie zakazu reklamy aptek. Sprawa dotyczyła artykułu pt. „Leki za darmo” promującego apteki jednej z sieci, opublikowanego w lokalnej prasie…

WSA uchylił decyzję GIF wskazując, że organ nie odniósł się do istotnego zarzutu wydawcy, na którego nałożono karę (fot. Shutterstock)

Sprawa rozpoczęła się jeszcze w 2016 roku. Wtedy to w jednej z lokalnych gazet w Wielkopolsce ukazał się artykuł pod tytułem „Leki za darmo”. Materiał opisywał uprawnienie osób po 75 roku życia do nabywania bezpłatnych leków. Ukazał się w tygodniku o nakładzie 8000 egzemplarzy. W artykule pojawiała się informacja, że darmowe leki na receptę można odebrać między innymi w dwóch konkretnych aptekach. Ich nazwy wymieniono w treści publikacji. Zacytowano w niej też wypowiedź farmaceutki zatrudnionej w jednej z aptek.

W trakcie przeprowadzonego przez WIF w Poznaniu postępowania okazało się, że publikacja artykułu została zlecona przez wydawcę lokalnej gazety. Był to zatem artykuł sponsorowany. Wydawca zasłaniając się tajemnicą dziennikarską i handlową odmówił jednak wskazania zleceniodawcy. Jednocześnie właściciel aptek zaprzeczył by to on zlecał taką formę reklamy swoich placówek.

Wojewódzki Inspektor Farmaceutyczny w Poznaniu nie miał wątpliwości, że w tej sytuacji doszło do naruszenia zakazu reklamy aptek. Tekst w bezpośredni sposób wskazywał dwie apteki konkretnej sieci, w których można nabyć bezpłatne leki dla seniorów (75+). Tymczasem w okolicy gdzie dystrybuowano czasopismo, działało znacznie więcej aptek. Wskazanie w tekście konkretnych placówek – jednocześnie zacytowanie wypowiedzi farmaceutki pracującej w jednej z nich – stanowiło ich reklamę (czytaj również: 20 000 zł kary dla wydawcy gazety za umieszczanie reklam aptek).

– Przedmiotowy materiał, pod pozorem neutralnej informacji rzekomo dotyczącej możliwości uzyskania darmowych leków w ramach programu 75+, służył wzbudzeniu zainteresowania wyżej określoną placówką ochrony zdrowia – wskazał WIF w Poznaniu.

W rezultacie organ nałożył karę w wysokości 5 000 zł na… wydawcę, który zlecił opublikowanie artykułu reklamującego apteki.

Kolejna kara za to samo naruszenie?

Wspomniany wydawca odwołał się od tej decyzji do Głównego Inspektora Farmaceutycznego. Ten jednak decyzję WIF podtrzymał. Sprawa trafiła więc ostatecznie do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego. Okazuje się, że ten decyzję inspekcji uchylił. Co ciekawe przyczyną nie było zakwestionowanie stanowiska inspekcji co do ustalenia czy doszło do naruszenia zakazu reklamy aptek. WSA uznał, że decyzja organu była obarczona wadą proceduralną mogącą w istotny sposób rzutować na jej treść (czytaj również: Przełomowy wyrok NSA w sprawie reklamy aptek?).

A dokładniej chodziło o możliwość wystąpienia res iudicata (łac. rzecz już osądzona) – rozstrzygania sprawy, którą już rozstrzygnięto innym postępowaniem. Okazuje się, że w trakcie postępowania odwoławczego przed GIF, wydawca wskazywał, że już wcześniej ukarano go za ten sam artykuł prasowy, w tych samym okolicznościach faktycznych i prawnych. Wskazał nawet sygnaturę oraz datę wydania wcześniejszej decyzji. Główny Inspektor Farmaceutyczny rozpatrując skargę na decyzję WIF nie odniósł się jednak do tej kwestii. Zdaniem WSA było to niedopuszczalne.

– Należy zauważyć, iż kwestia powyższa wymagała zbadania – i ustosunkowania się w formie wydanego w sprawie rozstrzygnięcia. Skutkiem ewentualnego potwierdzenia się tego zarzutu, byłoby bowiem stwierdzenie, iż mamy do czynienia z res iudicata, a wszczęte ponownie w tych samych uwarunkowaniach faktycznych oraz prawnych postępowanie podlegałoby umorzeniu jako bezprzedmiotowe. W przeciwnym razie, mielibyśmy bowiem do czynienia z przypadkiem uzasadniającym stwierdzenie nieważności decyzji, o którym mowa w art. 156 § 1 pkt 3) k.p.a. – wskazał WSA.

Do naruszenia niewątpliwie doszło

Jednocześnie w swoim wyroku WSA w Warszawie potwierdził, że ocena WIF i GIF kwestii naruszenia zakazu reklamy aptek była prawidłowa. Pochwalił wręcz inspekcję farmaceutyczną, że sposób uzasadnienia oraz wysokość wymierzonej w sprawie kary.

– Zasługują na aprobatę wywody organu, który stanął na stanowisku, iż w okolicznościach sprawy, sam fakt wskazania w tekście na konkretną aptekę jako prowadzącą sprzedaż bezpłatnych leków dla seniorów, nawet przy użyciu formuły „m.in.” oznaczającej, że nie jest ona jedyna tego typu apteką, stanowił jednoznaczną zachętę do dokonania zakupu produktów w tej właśnie aptece, a tym samym zwiększenie sprzedaży – czytamy w uzasadnieniu WSA.

Sąd wskazał, że o ile nie jest niczym nagannym informowanie o fakcie prowadzenia sprzedaży bezpłatnych leków dla seniorów, to wskazywanie na konkretną aptekę prowadzącą tę sprzedaż, stanowi naruszenie zakazu reklamy aptek i ich działalności, o którym mowa w art. 94a Prawa farmaceutycznego (czytaj również: Od tego, jakie są intencje właściciela apteki, zależy, czy doszło do złamania zakazu reklamy).

– Wymiar kary został w sposób należyty umotywowany w 7 punktach w końcowej części zaskarżonej decyzji, z których podkreślenia wymaga wzięty pod uwagę fakt uprzedniej niekaralności i zaprzestania prowadzenia reklamy przed wydaniem decyzji przez organ I instancji, a ponadto – fakt zawodowego zajmowania się przez stronę działalnością wydawniczą, co obligowało ją do zachowania podwyższonej staranności, w tym w zakresie znajomości prawa w zakresie zakazu reklamy aptek i ich działalności. Organ zwrócił uwagę na prewencyjny cel nałożonej kary – czytamy w uzasadnieniu WSA.

Wyrok jest nieprawomocny.

Sygn. akt VI SA/Wa 2606/19

©MGR.FARM

Artykuł sponsorowany

Redakcja mgr.farm

Palenie papierosów bardzo niebezpieczne przy antykoncepcji

25 marca 202320:27

Antykoncepcja hormonalna to bardzo popularna metoda zapobiegania niechcianej ciąży. Doustna forma tej antykoncepcji uznawana jest za bezpieczną i skuteczną, należy jednak pamiętać o pewnych ograniczeniach związanych z możliwością jej stosowania. Jakich? Odpowiedzmy na pytanie w oparciu o poniższe studium przypadku.

Do apteki zgłasza się 27-letnia pani Agnieszka w celu zrealizowania recepty na popularny preparat antykoncepcyjny dwuskładnikowy. Od 5 lat pacjentka pali elektroniczne papierosy. Wypala ich około 15 dziennie. Pacjentka ma od lekarza zalecenie – rzucić palenie. Postanowiła poszukać wsparcia w aptece, ponieważ dotychczasowe próby były nieskuteczne. Podczas wywiadu pani Agnieszka zgłasza farmaceucie niepokojące objawy takie jak: kaszel, drętwienie kończyn oraz zaczerwienienie skóry. Pacjentka wspomniana również, że ma problem z obrzękami nóg. Z przeprowadzonego przez farmaceutę krótkiego wywiadu wynika, że Pani Agnieszka może mieć problemy z chorobą zakrzepowo-zatorową.

Ryzyko wystąpienia powikłań zakrzepowo – zatorowych i kobiet palących papierosy

Podejrzenie choroby zakrzepowo-zatorowej u pani Agnieszki zapewne ma związek z jej uzależnieniem. Palenie papierosów zwiększa bowiem ryzyko pojawienia się zakrzepów, zawału serca i udaru mózgu. Zagrożenie objawami ze strony układu krążenia jest potęgowane w związku przyjmowaną antykoncepcją hormonalną. Pani Agnieszka powinna pomyśleć o odejściu od nałogu w momencie rozpoczęcia doustnej terapii antykoncepcyjnej nawet jeśli początkowo wydawało się, że nie dotyczą jej dodatkowe czynniki ryzyka.

Do tych czynników zaliczamy wiek (powyżej 35. roku życia), otyłość, predyspozycje genetyczne czy niedawne urodzenie dziecka.

Opieka nad pacjentką rzucającą palenie

Aby obniżyć istniejące ryzyko zakrzepowo-zatorowe u kobiet stosujących antykoncepcję, warto namawiać te pacjentki do odstawienia papierosów.

Obecnie dysponujemy szeregiem sposobów na to, aby ułatwić pacjentowi zaprzestanie palenia. Do dyspozycji mamy: gumy do żucia, pastylki do ssania, plastry lub aerozole doustne zawierające nikotynę oraz leki zawierające cytyzynę, która stopniowo zmniejsza uzależnienie od nikotyny.

Nikotynowa Terapia Zastępcza daje dwukrotnie większe szanse na osiągnięcie sukcesu i zaprzestanie palenia niż rzucanie papierosów bez dodatkowego wsparcia.

Rodzaj antykoncepcji hormonalnej, a ryzyko wystąpienia działań niepożądanych

Pani Agnieszka otrzymała zalecenia przyjmowania tabletek dwuskładnikowych, które przyjmuje od 6 miesięcy. Przed zaleceniem preparatu, lekarz uprzedził panią Agnieszkę przed niebezpieczeństwem wynikającym z przyjmowania tabletek dwuskładnikowych i palenia papierosów. Pacjentka obiecała lekarzowi, że wraz z wykupieniem recepty skonsultuje się z farmaceutą z prośbą o dobór preparatu pomagającego uwolnić się od nałogu.

Antykoncepcję doustną można podzielić na dwie główne kategorie:

tabletki jednoskładnikowe – zawierające tylko progestagen
tabletki dwuskładnikowe – zawierające estrogeny i progestageny

Najczęściej przepisywane są tabletki dwuskładnikowe, które obarczone ryzykiem wystąpienia pewnych działań niepożądanych, a w szczególności związanych z zagrożeniem powstania zakrzepów krwi. Zakrzep krwi może zablokować naczynia i doprowadzić do poważnych powikłań, w także śmierci pacjentki, chociaż powikłanie to zdarza się bardzo rzadko.

WHO informuje, że w trakcie stosowania dwuskładnikowych tabletek antykoncepcyjnych, ryzyko powikłań zakrzepowo-zatorowych zwiększa się 3-6 krotnie [2, 7].

Największe ryzyko wystąpienia tego powikłania jest w trakcie pierwszego roku stosowania złożonych doustnych środków antykoncepcyjnych. Ryzyko będzie większe także w przypadku powrotu do terapii lub po przerwie wynoszącej co najmniej 4 tygodnie. Po odstawieniu tabletek antykoncepcyjnych, ryzyko zakrzepów krwi spada do poziomu dla populacji ogólnej w przeciągu kilku tygodni [5].

Interwencja farmaceuty

W przypadku pani Agnieszki przyjmującej tabletki dwuskładnikowe głównym zaleceniem jest skończenie z nałogiem. Pacjentka jest zdeterminowana, jednak potrzebuje wsparcia w zerwaniu z nałogiem. Farmaceuta w trakcie wizyty pacjentki w aptece przeprowadził konsultację, w trakcie której ustali plan stopniowego zaprzestania palenia. Wyjaśnił pacjentce na czym polega ryzyko choroby zakrzepowo – zatorowej oraz zalecił jej włączenie Nikotynowej Terapii Zastępczej. Pozwoli ona stopniowo zmniejszać głód nikotynowy, przy jednoczesnym zmniejszaniu ryzyka powstania zakrzepów. Zalecona terapia jest dostępna w różnych wariantach: pastylki do ssania, gumy do żucia, aerozole doustne lub systemy transdermalne [3,4].

Po krótkim wyjaśnieniu na czym polega każda z metod, pani Agnieszka podjęła decyzję o terapii plastrami, które dostarczą stałą dawkę nikotyny przez około 16 godzin. Dodatkowo pacjentka zdecydowała się zakupić gumy do żucia z niską zawartością nikotyny (2mg), ponieważ obawia się sytuacji zajadania stresu związanego z rzuceniem palenia.[6] Farmaceuta poinformował pacjentkę o możliwości wystąpienia działań niepożądanych takich jak suchość w ustach, zaburzenia snu, czy też kaszel.

Literatura