7 komunikatów, za których umieszczenie w aptece grozi kara finansowa…

Decyzje wojewódzkich inspektorów farmaceutycznych dotyczące naruszania zakazu reklamy aptek, budzą coraz więcej kontrowersji wśród aptekarzy. Komunikaty do tej pory oczywiste i dopuszczalne, coraz częściej kończą się nałożeniem kary finansowej. Tak było też w przypadku pewnej śląskiej apteki…

Tego typu hasła i komunikaty mogą zostać uznane za naruszenie reklamy aptek i skutkować karą finansową (fot. MGR.FARM)

W połowie stycznia Śląski Wojewódzki Inspektor Farmaceutyczny nałożył na aptekę karę w wysokości 15 000 zł, za naruszenie zakazu reklamy. W trakcie kontroli planowej stwierdzono w niej szereg komunikatów i haseł, które wzbudziły wątpliwości inspektorów. Efektem tego było wszczęcie postępowania dotyczącego możliwości naruszenia przez właściciela placówki art. 94a ust. 1 Prawa farmaceutycznego (zakazu reklamy).

Art. 94a ust. 1 ustawy Prawo farmaceutyczne mówi, że „zabroniona jest reklama aptek i punktów aptecznych oraz ich działalności. Nie stanowi reklamy informacja o lokalizacji i godzinach pracy apteki lub punktu aptecznego”.

Suche komunikaty czy reklama apteki?

Wewnątrz apteki, przy jednym ze stanowisk obsługi pacjenta, umieszczono napis „SPORZĄDZAMY LEKI RECEPTUROWE”. Natomiast w oknie i drziwach wejściowych znalazły się naklejki, widoczne z zewnątrz apteki, o treści m.in.: „WYKONUJEMY KROPLE OCZNE”, „TU WYPOŻYCZYSZ INHALATOR”, „LEKI RECEPTUROWE”, „Hello! WE SPEAK ENGLISH”, „PIERWSZEŃSTWO DLA KOBIET W CIĄŻY”, „MASZ PYTANIE? ZADZWOŃ”. Wszystkie te hasła wzbudziły wątpliwości WIF w Katowicach, który uznał je za niedozwoloną reklamę (czytaj również: Przełomowy wyrok NSA w sprawie reklamy aptek?).

W trakcie postępowania spółka, do której należała aptek, przedstawiła swoje wyjaśniła. Przekonywała, że wymienione hasła zawierały wyłącznie informacje o dopuszczalnych usługach świadczonych w aptece. Napisy te nie zawierały żadnych elementów reklamy apteki i jej działalności oraz, że „są to wyłącznie tzw. suche komunikaty”. Podobną linią obrony spółka przyjęła w kontekście napisu „PIERWSZEŃSTWO DLA KOBIET W CIĄŻY”.

– Zapewnienie pierwszeństwa kobietom w ciąży jest powinnością apteki. Brak jest podstaw, aby taką naklejkę rozpatrywać w kategorii reklamy apteki i jej działalności – przekonywała firma.

Ocena WIF…

Śląski WIF nie uznał jednak wyjaśnień spółki. Wskazał, że reklamą apteki może być każde działanie skierowane do publicznej wiadomości, zmierzające do zwiększenia sprzedaży produktów w niej oferowanych. Wyjątek stanowi informacja o lokalizacji i godzinach pracy apteki lub punktu aptecznego (czytaj również: Informacja o lokalizacji i godzinach otwarcia, też może stanowić reklamę apteki).

– Analiza materiałów dotyczących umieszczenia wewnątrz apteki oznakowania „SPORZĄDZAMY LEKI RECEPTUROWE” oraz w oknie i na drzwiach ekspedycji, widocznych z zewnątrz, naklejek z napisami „TU WYPOŻYCZYSZ INHALATOR”, „WYKONUJEMY KROPLE OCZNE”, „LEKI RECEPTUROWE”, „Hello! WE SPEAK ENGLISH”, „PIERWSZEŃSTWO DLA KOBIET W CIĄŻY”, „Tutaj odbierzesz zamówienia (…)”, „MASZ PYTANIE? ZADZWOŃ (…)”, wskazuje na działania mające na celu wyróżnienie placówki wśród innych aptek. Tym samym stanowi reklamę jej działalności, gdyż potencjalnie ma zachęcić pacjentów (klientów) do skorzystania z usług apteki, np. poprzez możliwość komunikowania się w języku angielskim – czytamy w decyzji WIF.

Inspektorzy nie zgodzili się też, ze stanowiskiem spółki, że informacje te nie zawierają żadnych treści, elementów i cech reklamowych. Nie przyjęli też argumentacji, że komunikaty „zawierają wyłącznie informacje o dopuszczalnych usługach świadczonych w aptece” oraz, że są to „wyłącznie tzw. suche komunikaty” (czytaj również: “Okazje” i “Promocje” na stronie internetowej apteki to niedozwolona reklama).

– Reklamą są wszelkie formy przekazu, w tym takie, które nie zawierają elementów ocennych ani zachęcających do zakupu, mogących zostać przyjęte przez odbiorców, jako zachęta do zakupu lub skorzystania z usług danej placówki, a także faktyczna intencja podmiotu dokonującego przekazu. Działanie to może mieć charakter zarówno bezpośredniej perswazji jak i działań pośrednich, zmierzających do zainteresowania konsumentów konkretną apteką i wywołania u nich zainteresowania produktem czy ofertą danej apteki i chęci skorzystania z niej – uzasadnia WIF.

„SPORZĄDZAMY LEKI RECEPTUROWE”, „WYKONUJEMY KROPLE OCZNE”

Śląski Wojewódzki Inspektor Farmaceutyczny wskazuje, że każda apteka ma obowiązek zapewnić pacjentowi wykonanie leku recepturowego i informować o oferowanym asortymencie. Wynika to z art. 87 ust. 2 pkt 1 ustawy Prawo farmaceutyczne. Mówi on, że apteki ogólnodostępne przeznaczone są do zaopatrywania ludności między innymi w leki recepturowe, w tym również w sporządzane w aptekach krople do oczu i są obowiązane do posiadania produktów leczniczych i wyrobów medycznych w ilości i asortymencie niezbędnym dla zaspakajania potrzeb zdrowotnych miejscowej ludności.

Zgodnie z art. 95 ust. 3 tej samej ustawy, jeżeli w aptece ogólnodostępnej brak poszukiwanego produktu leczniczego, w tym również leku recepturowego, farmaceuta, powinien zapewnić jego nabycie w tej aptece w terminie uzgodnionym z pacjentem. Natomiast w art. 86 ust. 2 ustawy wśród podanych usług farmaceutycznych świadczonych we wszystkich aptekach wymieniono sporządzanie leków recepturowych oraz udzielanie informacji o produktach leczniczych i wyrobach medycznych. Wynika z tego, iż sporządzanie leków recepturowych, w tym kropli do oczu oraz informowanie o oferowanym asortymencie są usługami farmaceutycznymi, a obowiązek świadczenia ww. usług, zgodnie z przytoczonymi wyżej przepisami, dotyczy wszystkich aptek (czytaj również: Lek recepturowy w 15 minut? 4000 zł kary dla apteki…).

– Umieszczenie informacji o treściach „SPORZĄDZAMY LEKI RECEPTUROWE”, „WYKONUJEMY KROPLE OCZNE” i „LEKI RECEPTUROWE” mogą wprowadzać w błąd pacjentów i sugerować, że obowiązek sporządzania leków recepturowych jak i doradztwo w sprawie zakupywanych produktów nie dotyczy wszystkich aptek. Celem takiego działania jest zachęcenie do skorzystania z usług tej właśnie apteki – wskazuje WIF.

„PIERWSZEŃSTWO DLA KOBIET W CIĄŻY”

Również umieszczenie informacji o pierwszeństwie dla kobiet w ciąży nie spotkało się z aprobatą inspekcji farmaceutycznej. Urzędnicy wskazują bowiem, że katalog osób uprawnionych od obsługi poza kolejnością jest znacznie szerszy (inwalidzi wojenni, kombatanci, weterani itd.). Poza tym przepisy ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych nakładają na kierownika apteki umieszczenie pisemnej informacji o tych uprawnieniach, w odniesieniu do wszystkich posiadających je osób. Dlatego podkreślenie wyjątkowości jednej spośród nich „stanowi działanie marketingowe, którego celem jest chęć wyróżnienia przedmiotowej apteki wśród innych aptek” (czytaj również: Kobieta w ciąży, ma prawo korzystać z apteki poza kolejką).

„TU WYPOŻYCZYSZ INHALATOR”

Odnośnie informacji o możliwości wypożyczenia w aptece inhalatora Śląski WIF uznał, że tego typu działalność nie jest w aptece dopuszczalna. Nie jest bowiem objęta usługą farmaceutyczną podanych w art. 86 ust. 1 i ust. 2 ustawy Prawo farmaceutyczne (czytaj również: Apteki nie mogą wypożyczać inhalatorów chorym?).

Czytaj cały artykuł: 1 2

Redakcja mgr.farm

Opuchnięte nogi? Zobacz, jak pomóc takim pacjentom

29 września 202309:32

Problem opuchniętych nóg, związany zwykle z przewlekłą niewydolnością żylną to bardzo powszechne zjawisko – zwłaszcza w czasie nadchodzącej wiosny i lata [1]. Wśród czynników predysponujących to występowania tego typu dolegliwości jest m.in. wiek pacjenta [1]. Dlatego też osoby starsze są bardziej narażone na problemy z krążeniem żylnym w obrębie kończyn dolnych. I to właśnie z takim problemem pojawiła się dziś w aptece Pani Maria.

Problem opuchniętych nóg, związany zwykle z przewlekłą niewydolnością żylną to bardzo powszechne zjawisko. (fot. Shutterstock)

OPIS PRZYPADKU

Pacjentką, której problem dziś zostanie przybliżony jest 65-letnia Pani Maria. Przyszła do apteki z dokuczającym jej od dłuższego czasu problemem opuchniętych nóg. Pacjentka narzeka na dokuczliwe i praktycznie stale utrzymujące się obrzęki w nogach, przez co czuje się niekomfortowo. Zapytana jak długo zmaga się z tymi dolegliwościami odpowiedziała, że problem jest przewlekły, a widoczne na skórze żylaki utrzymują się już od dłuższego czasu. Pani Maria prosi Cię o rekomendację produktu, który zniwelowałby dokuczające jej uczucie ciężkości nóg i zmniejszył obecny na nogach obrzęk, gdyż stosowane dotychczas żele z heparyną nie okazały się zbyt skuteczne.
Pani Maria leczy się na nadciśnienie tętnicze, ale zapewnia, że terapia jest dobrze dobrana, a wartości ciśnienia są obecnie w normie. Co zatem można polecić Pani Marii?

OPUCHNIĘTE NOGI TO JEDEN Z OBJAWÓW CVD

CVD (ang. chronic venous disease), czyli przewlekła niewydolność żylna to schorzenie o stale rosnącej częstości występowania w populacji ogólnej – także w polskiej. Szacuje się, że problem ten w Polsce dotyczy nawet 47% kobiet i około 37% mężczyzn [1]. Wpływ na pojawienie się przewlekłej niewydolności żylnej mają zarówno czynniki modyfikowalne (jak tryb życia, wykonywana praca, czy też dieta i masa ciała) oraz niemodyfikowalne. Do tych drugich należą:

czynniki genetyczne (jeśli 1 rodzic miał żylaki to ryzyko pojawienia się ich u jego dziecka wynosi 40%, jeśli dwoje rodziców – ryzyko wzrasta aż do 90%!)
wiek – osoby starsze są bardziej narażone na problemy z krążeniem żylnym kończyn dolnych
płeć żeńska [1].

Pacjenci dotknięci problemem CVD skarżą się najczęściej na uczucie ciężkości nóg, wynikające przede wszystkim z obrzęków w obrębie kończyn dolnych [1,2]. Poza tym może pojawić się ból i mrowienie, a także skurcze (zwłaszcza w porze nocnej) [1,2]. Obrzęki doskwierające pacjentom dotkniętym problemami z krążeniem żylnym wynikają przede wszystkim ze zmian w strukturze śródbłonka. Stan zapalny, spowodowany nadciśnieniem żylnym, przyczynia się do powstawania luk i przerw pomiędzy komórkami śródbłonka naczyniowego, przez co elementy krwi i osocza przesączają się do przestrzeni pozanaczyniowej tworząc obrzęk [1]. Właściwym postępowaniem powinno być zatem skupienie się na uszczelnieniu naczyń żylnych i limfatycznych oraz zmniejszeniu ich przepuszczalności [1,2]. Jak to zrobić?

DOBEZYLAN WAPNIA POMOŻE W PROBLEMIE OPUCHNIĘTYCH NÓG

Skoro właściwym postępowaniem w terapii CVD i obecnego w jej przebiegu obrzęku jest uszczelnienie naczyń i zmniejszenie ich przepuszczalności warto dobrym okiem spojrzeć na dobezylan wapnia.

Dobezylan wapnia to związek z długą historią stosowania w ramach terapii problemów żylnych [3,4]. W ramach swojej aktywności leczniczej wykazuje wielokierunkowe działanie [5]. Mając na uwadze dolegliwości, z jakimi po pomoc zgłosiła się Pani Maria warto podkreślić, że dobezylan wapnia:

uszczelnia śródbłonek naczyń włosowatych
zmniejsza przepuszczalność naczyń limfatycznych i poprawia drenaż limfatyczny
usprawnia przepływ krwi przez naczynia żylne poprzez zmniejszenie lepkości osocza krwi oraz agregacji płytek krwi i czerwonych krwinek [3,4].

Dobezylan wapnia przyczynia się zatem do redukcji obrzęków na drodze poprawy drenażu limfatycznego i uszczelniania naczyń żylnych. Efektywność w kontekście opuchniętych nóg potwierdzają też badania przeprowadzane na pacjentach z obrzękami kończyn dolnych. W jednym z nich związek przyczynił się do 24% spadku objętości dolnych części nóg, tym samym redukując znacznie problem obrzęku [6].

Tym, co również wyróżnia dobezylan wapnia jest dobry profil bezpieczeństwa i małe ryzyko występowania działań niepożądanych [3,4]. Związek nie wykazuje istotnych interakcji z innymi lekami, co w kontekście starszych pacjentów jest na pewno sporą zaletą [7].

DOBENOX FORTE NA PROBLEMY Z OBRZĘKAMI

Rekomendacją dla Pani Marii może być zatem produkt leczniczy Dobenox Forte [7]. Lek ten zawiera w swoim składzie dobezylan wapnia w dawce 500mg i może być przyjmowany 1-2x dziennie w przypadku:

występowania objawów przewlekłej niewydolności żylnej, takich jak bóle i nocne kurcze, uczucie ciężkości, obrzęk
występowania żylaków kończyn dolnych [7].

Dobenox Forte będzie zatem odpowiednim wyborem dla Pani Marii i pomoże jej zredukować dokuczający jej obrzęk nóg. Pamiętaj tylko, aby wspomnieć pacjentce o tym, że Dobenox Forte najlepiej przyjmować po posiłkach [7].

Literatura:

Przewlekła choroba żylna, Renata Zubilewicz, Andrzej Jaroszyński, Forum Medycyny Rodzinnej 2015, tom 9, nr 5, 400-404
Calcium dobesilate for chronic venous insufficiency: a systematic review, Agustin Ciapponi, et.al., Angiology, Volume 55, Number 2, 2004
Safety of calcium dobesilate in chronic venous disease, diabetic retinopathy and haemorrhoids, Herve Allain, et.al., Drug Safety 2004;27(9): 649-660
Leczenie farmakologiczne przewlekłej niewydolności żylnej i owrzodzeń żylnych, Marek Ciecierski, https://marekciecierski.pl/choroby-zyl/przewlekla-niewydolnosc-zylna/
Dobezylan wapnia – nowe zastosowania, Karolina Lesner, Adam Reich, Forum Dermatologicum 2016, tom 2, nr 4, 134-138
Effectiveness and safety of calcium dobesilate in treating chronic venous insufficiency: randomized, double-blind, placebo-controlled trial, K.H. Labs, et.al., Phlebology 2004; 19: 123-130
Charakterystyka Produktu Leczniczego Dobenox Forte

DOBENOX Forte, 500 mg, tabletki powlekane. Skład: 1 tabletka zawiera 500 mg wapnia dobezylanu jednowodnego (Calcii dobesilas monohydricus). Substancja pomocnicza o znanym działaniu: laktoza jednowodna. Postać farmaceutyczna: tabletka powlekana. Wskazania do stosowania: Objawy przewlekłej niewydolności krążenia żylnego kończyn dolnych (bóle i nocne kurcze nóg, uczucie ciężkości nóg, parestezje, obrzęk, zmiany skórne na tle zastoju krwi), żylaki kończyn dolnych. Objawowe leczenie żylaków odbytu. Dawkowanie i sposób dawkowania: Zalecana dawka dobowa dla osób dorosłych to 500 mg do 1000 mg dobezylanu wapnia jednowodnego: niewydolność żylna – zwykle od 500 mg do 1000 mg na dobę; tj. 1–2 tabletki na dobę; żylaki odbytu – zwykle od 500 mg do 1000 mg na dobę; tj. 1–2 tabletki na dobę. Podanie doustne. Tabletki należy przyjmować po posiłkach w celu uniknięcia lub zminimalizowania objawów niepożądanych dotyczących przewodu pokarmowego. Przeciwwskazania: nadwrażliwość na substancję czynną lub na którąkolwiek substancję pomocniczą. Specjalne ostrzeżenie i środki ostrożności dotyczące stosowania: Ostrożnie stosować u pacjentów z chorobą wrzodową żołądka i (lub) dwunastnicy, z nawracającym zapaleniem błony śluzowej żołądka oraz z niewydolnością nerek. W przypadku ciężkiej niewydolności nerek, jeśli konieczna jest dializoterapia, dawkę produktu leczniczego należy zmniejszyć. Na podstawie doniesień o działaniach niepożądanych stwierdzono, że przyjmowanie wapnia dobezylanu jednowodnego może bardzo rzadko wywołać agranulocytozę, związaną prawdopodobnie z reakcją nadwrażliwości. Agranulocytoza może objawiać się wysoką gorączką, zakażeniami w obrębie jamy ustnej, bólem gardła, zmianami zapalnymi w obrębie odbytu i narządów płciowych oraz innymi objawami, które wskazują na zakażenie. Pacjent musi być poinformowany, że w razie wystąpienia jakichkolwiek objawów zakażenia, powinien zgłosić je lekarzowi. W razie wystąpienia takiej sytuacji, konieczne jest sprawdzenie morfologii krwi wraz z rozmazem oraz zaprzestanie stosowania produktu leczniczego. Produkt zawiera laktozę jednowodną. Produkt nie powinien być stosowany u pacjentów z rzadko występującą dziedziczną nietolerancją galaktozy, niedoborem laktazy (typu Lapp) lub zespołem złego wchłaniania glukozy–galaktozy. Jedna tabletka DOBENOX Forte zawiera 50 mg laktozy. Działania niepożądane: Częstość występowania działań niepożądanych określono zgodnie z konwencją MedDRA: bardzo często (≥1/10), często (≥1/100 do <1/10), niezbyt często (≥1/1000 do <1/100), rzadko (≥1/10 000 do <1/1000) i bardzo rzadko (<1/10 000), częstość nieznana (częstość nie może być określona na podstawie dostępnych danych). Zaburzenia żołądka i jelit: Rzadko: nudności, biegunka. Zaburzenia skóry i tkanki podskórnej: Rzadko: odczyny skórne. Zaburzenia mięśniowo–szkieletowe i tkanki łącznej: Rzadko: bóle stawów. Zaburzenia krwi i układu chłonnego: Bardzo rzadko: agranulocytoza. Opisywane działania niepożądane na ogół przemijały samoistnie po zaprzestaniu leczenia. W razie wystąpienia objawów zakażenia produkt należy odstawić. Podmiot odpowiedzialny: PRZEDSIĘBIORSTWO PRODUKCJI FARMACEUTYCZNEJ HASCO–LEK S.A. 51–131 Wrocław, ul. Żmigrodzka 242E. Numer pozwolenia na dopuszczenie do obrotu: pozwolenie nr 22090. Kategoria dostępności: produkt leczniczy wydawany bez przepisu lekarza – OTC.