Wyrok SN: farmaceutka uniewinniona przez błędy sądów aptekarskich…

Suchej nitki na orzeczeniach sądów aptekarskich nie pozostawił Sąd Najwyższy. Niedawno rozstrzygał skargę kasacyjną farmaceutki, ukaranej naganą za sprzedaż drogich leków deficytowych do przychodni. „Błędów było tak wiele, że orzeczenia musiały zostać uchylone” – podsumował twórczość sądów aptekarskich sędzia SN.

Sąd Najwyższy w Warszawie uniewinnił farmaceutkę z części zarzutów i zmniejszył jej karę (fot. Darwinek - Praca własna, CC BY-SA 3.0, Wikicommons)

Sprawę opisuje dzisiejsza Gazeta Prawna. Sąd Najwyższy rozpoznawał skargę kasacyjną farmaceutki Beaty W. na orzeczenia Okręgowego Sądu Aptekarskiego w Katowicach (S/3/19) i Naczelnego Sądu Aptekarskiego (AOR 7/19). Kobieta została ukarana przez organy dyscyplinarne naganą. Miała dopuścić się szeregu przewinień zawodowych, w tym wydawania w dużych ilościach deficytowych i kosztownych farmaceutyków w celach pozamedycznych. Farmaceutce zarzucano też nierzetelne prowadzenie dokumentacji zakupu i sprzedaży leków, a przede wszystkim dysponowania farmaceutykami bez odpowiedniej dokumentacji zakupu (faktur, listów przewozowych), wyłącznie na podstawie dokumentów magazynowych WZ (czytaj również: Farmaceuci przed sądem aptekarskim. Prawdziwe historie…).

Stwierdzone naruszenia

Beata W. jest farmaceutką i kierowniczką apteki, która sprowadzała w dużych ilościach lek o nazwie Velcade. Preparat jest podawany w ramach programów terapii nowotworowych i z reguły refundowany w 100%. Jednak jego cena detaliczna jest wysoka i wynosi około 4000 zł za dawkę. Tymczasem apteka, którą kierowała farmaceutka sprzedawała go prywatnemu Centrum Medycznemu. Placówka była zwykłą przychodnią prowadzącą ambulatoryjne i ogólne usługi medyczne.

Jak wynika z ustaleń sądów, apteka nie prowadziła w sposób należyty dokumentacji kupowanych i sprzedawanych leków. W przypadku Velcade nie udało się odnaleźć żadnych faktur ani choćby dokumentów przewozowych. Niczego, co wykazywałyby, od kogo lek kupiono i komu sprzedano. Wydawanie specyfiku na rzecz Centrum Medycznego odbywało się z kolei poza oficjalną dokumentacją apteczną, jedynie na podstawie tzw. dokumentu WZ, czyli magazynowego dokumentu rozchodu towaru (czytaj również: Wywóz leków nie byłby możliwy bez współpracy kierowników aptek).

Uniewinniona przez błędy sądów aptekarskich

Okręgowy sąd aptekarski nałożył na farmaceutkę karę nagany. Wyrok ten podtrzymał Naczelny Sąd Aptekarski. Farmaceutka złożyła więc skargę kasacyjną do Sądu Najwyższego, który dostrzegł w orzeczeniach OSA i NSA potężne braki formalne. Ostatecznie ze wszystkich zarzutów dyscyplinarnych ostał się jedynie. Ten dotyczący nieprawidłowego wydawania leków tylko na podstawie dokumentów magazynowych WZ, bez faktur czy dokumentacji przewozowej. Za to przewinienie farmaceutka została ukarana upomnieniem i tylko tę część orzeczenia utrzymał Sąd Najwyższy. Cała reszta orzeczeń została uchylona, a farmaceutka uniewinniona (czytaj również: Jak farmaceuta może stracić Prawo Wykonywania Zawodu?).

– Błędów było tak wiele, że orzeczenia musiały zostać uchylone – miał powiedzieć sędzia Jarosław Matras.

Sąd wskazał m.in., że nie podano faktycznych podstaw odpowiedzialności farmaceutki. Na przykład przypisano farmaceutce naruszenia prawa farmaceutycznego w taki sposób, że nie dawało się ustalić, o jakie czyny zabronione chodzi. W efekcie nagromadzenie błędów i nieprawidłowości formalnych w orzeczeniach spowodowało ich dyskwalifikację w znacznej części.

Sądy aptekarskie wymagają przeszkolenia

Jak opisuje sprawę Gazeta Prawna, Sąd Najwyższy wskazał co można zrobić by uniknąć takich sytuacji w przyszłości. Otóż osoby, które zasiadają w organach sądowych korporacji, należy przede wszystkim należycie przeszkolić. Należałoby też rozważyć wydanie instrukcji, które wskazywałyby, co jest minimalnym standardem odnośnie do orzecznictwa w sprawach odpowiedzialności zawodowej (czytaj również: Sądy aptekarskie popełniają błędy. Brakuje wsparcia prawników…).

– Trzeba bowiem dopilnować, aby nikt nie był ukarany za coś, co nie da się przypisać do wzorca określonego czynu zabronionego ustawą. Orzeczenia w tej kwestii muszą być precyzyjne i bezwzględnie wolne od błędów, z jakimi mieliśmy do czynienia w rozpoznawanej sprawie – stwierdził w konkluzji sędzia Matras.

Wyrok Sądu Najwyższego z 11 sierpnia 2020 r., sygn. I KK 20/20

Źródło: ŁW/Gazeta Prawna

Redakcja mgr.farm

Opuchnięte nogi? Zobacz, jak pomóc takim pacjentom

29 września 202309:32

Problem opuchniętych nóg, związany zwykle z przewlekłą niewydolnością żylną to bardzo powszechne zjawisko – zwłaszcza w czasie nadchodzącej wiosny i lata [1]. Wśród czynników predysponujących to występowania tego typu dolegliwości jest m.in. wiek pacjenta [1]. Dlatego też osoby starsze są bardziej narażone na problemy z krążeniem żylnym w obrębie kończyn dolnych. I to właśnie z takim problemem pojawiła się dziś w aptece Pani Maria.

Problem opuchniętych nóg, związany zwykle z przewlekłą niewydolnością żylną to bardzo powszechne zjawisko. (fot. Shutterstock)

OPIS PRZYPADKU

Pacjentką, której problem dziś zostanie przybliżony jest 65-letnia Pani Maria. Przyszła do apteki z dokuczającym jej od dłuższego czasu problemem opuchniętych nóg. Pacjentka narzeka na dokuczliwe i praktycznie stale utrzymujące się obrzęki w nogach, przez co czuje się niekomfortowo. Zapytana jak długo zmaga się z tymi dolegliwościami odpowiedziała, że problem jest przewlekły, a widoczne na skórze żylaki utrzymują się już od dłuższego czasu. Pani Maria prosi Cię o rekomendację produktu, który zniwelowałby dokuczające jej uczucie ciężkości nóg i zmniejszył obecny na nogach obrzęk, gdyż stosowane dotychczas żele z heparyną nie okazały się zbyt skuteczne.
Pani Maria leczy się na nadciśnienie tętnicze, ale zapewnia, że terapia jest dobrze dobrana, a wartości ciśnienia są obecnie w normie. Co zatem można polecić Pani Marii?

OPUCHNIĘTE NOGI TO JEDEN Z OBJAWÓW CVD

CVD (ang. chronic venous disease), czyli przewlekła niewydolność żylna to schorzenie o stale rosnącej częstości występowania w populacji ogólnej – także w polskiej. Szacuje się, że problem ten w Polsce dotyczy nawet 47% kobiet i około 37% mężczyzn [1]. Wpływ na pojawienie się przewlekłej niewydolności żylnej mają zarówno czynniki modyfikowalne (jak tryb życia, wykonywana praca, czy też dieta i masa ciała) oraz niemodyfikowalne. Do tych drugich należą:

czynniki genetyczne (jeśli 1 rodzic miał żylaki to ryzyko pojawienia się ich u jego dziecka wynosi 40%, jeśli dwoje rodziców – ryzyko wzrasta aż do 90%!)
wiek – osoby starsze są bardziej narażone na problemy z krążeniem żylnym kończyn dolnych
płeć żeńska [1].

Pacjenci dotknięci problemem CVD skarżą się najczęściej na uczucie ciężkości nóg, wynikające przede wszystkim z obrzęków w obrębie kończyn dolnych [1,2]. Poza tym może pojawić się ból i mrowienie, a także skurcze (zwłaszcza w porze nocnej) [1,2]. Obrzęki doskwierające pacjentom dotkniętym problemami z krążeniem żylnym wynikają przede wszystkim ze zmian w strukturze śródbłonka. Stan zapalny, spowodowany nadciśnieniem żylnym, przyczynia się do powstawania luk i przerw pomiędzy komórkami śródbłonka naczyniowego, przez co elementy krwi i osocza przesączają się do przestrzeni pozanaczyniowej tworząc obrzęk [1]. Właściwym postępowaniem powinno być zatem skupienie się na uszczelnieniu naczyń żylnych i limfatycznych oraz zmniejszeniu ich przepuszczalności [1,2]. Jak to zrobić?

DOBEZYLAN WAPNIA POMOŻE W PROBLEMIE OPUCHNIĘTYCH NÓG

Skoro właściwym postępowaniem w terapii CVD i obecnego w jej przebiegu obrzęku jest uszczelnienie naczyń i zmniejszenie ich przepuszczalności warto dobrym okiem spojrzeć na dobezylan wapnia.

Dobezylan wapnia to związek z długą historią stosowania w ramach terapii problemów żylnych [3,4]. W ramach swojej aktywności leczniczej wykazuje wielokierunkowe działanie [5]. Mając na uwadze dolegliwości, z jakimi po pomoc zgłosiła się Pani Maria warto podkreślić, że dobezylan wapnia:

uszczelnia śródbłonek naczyń włosowatych
zmniejsza przepuszczalność naczyń limfatycznych i poprawia drenaż limfatyczny
usprawnia przepływ krwi przez naczynia żylne poprzez zmniejszenie lepkości osocza krwi oraz agregacji płytek krwi i czerwonych krwinek [3,4].

Dobezylan wapnia przyczynia się zatem do redukcji obrzęków na drodze poprawy drenażu limfatycznego i uszczelniania naczyń żylnych. Efektywność w kontekście opuchniętych nóg potwierdzają też badania przeprowadzane na pacjentach z obrzękami kończyn dolnych. W jednym z nich związek przyczynił się do 24% spadku objętości dolnych części nóg, tym samym redukując znacznie problem obrzęku [6].

Tym, co również wyróżnia dobezylan wapnia jest dobry profil bezpieczeństwa i małe ryzyko występowania działań niepożądanych [3,4]. Związek nie wykazuje istotnych interakcji z innymi lekami, co w kontekście starszych pacjentów jest na pewno sporą zaletą [7].

DOBENOX FORTE NA PROBLEMY Z OBRZĘKAMI

Rekomendacją dla Pani Marii może być zatem produkt leczniczy Dobenox Forte [7]. Lek ten zawiera w swoim składzie dobezylan wapnia w dawce 500mg i może być przyjmowany 1-2x dziennie w przypadku:

występowania objawów przewlekłej niewydolności żylnej, takich jak bóle i nocne kurcze, uczucie ciężkości, obrzęk
występowania żylaków kończyn dolnych [7].

Dobenox Forte będzie zatem odpowiednim wyborem dla Pani Marii i pomoże jej zredukować dokuczający jej obrzęk nóg. Pamiętaj tylko, aby wspomnieć pacjentce o tym, że Dobenox Forte najlepiej przyjmować po posiłkach [7].

Literatura:

Przewlekła choroba żylna, Renata Zubilewicz, Andrzej Jaroszyński, Forum Medycyny Rodzinnej 2015, tom 9, nr 5, 400-404
Calcium dobesilate for chronic venous insufficiency: a systematic review, Agustin Ciapponi, et.al., Angiology, Volume 55, Number 2, 2004
Safety of calcium dobesilate in chronic venous disease, diabetic retinopathy and haemorrhoids, Herve Allain, et.al., Drug Safety 2004;27(9): 649-660
Leczenie farmakologiczne przewlekłej niewydolności żylnej i owrzodzeń żylnych, Marek Ciecierski, https://marekciecierski.pl/choroby-zyl/przewlekla-niewydolnosc-zylna/
Dobezylan wapnia – nowe zastosowania, Karolina Lesner, Adam Reich, Forum Dermatologicum 2016, tom 2, nr 4, 134-138
Effectiveness and safety of calcium dobesilate in treating chronic venous insufficiency: randomized, double-blind, placebo-controlled trial, K.H. Labs, et.al., Phlebology 2004; 19: 123-130
Charakterystyka Produktu Leczniczego Dobenox Forte

DOBENOX Forte, 500 mg, tabletki powlekane. Skład: 1 tabletka zawiera 500 mg wapnia dobezylanu jednowodnego (Calcii dobesilas monohydricus). Substancja pomocnicza o znanym działaniu: laktoza jednowodna. Postać farmaceutyczna: tabletka powlekana. Wskazania do stosowania: Objawy przewlekłej niewydolności krążenia żylnego kończyn dolnych (bóle i nocne kurcze nóg, uczucie ciężkości nóg, parestezje, obrzęk, zmiany skórne na tle zastoju krwi), żylaki kończyn dolnych. Objawowe leczenie żylaków odbytu. Dawkowanie i sposób dawkowania: Zalecana dawka dobowa dla osób dorosłych to 500 mg do 1000 mg dobezylanu wapnia jednowodnego: niewydolność żylna – zwykle od 500 mg do 1000 mg na dobę; tj. 1–2 tabletki na dobę; żylaki odbytu – zwykle od 500 mg do 1000 mg na dobę; tj. 1–2 tabletki na dobę. Podanie doustne. Tabletki należy przyjmować po posiłkach w celu uniknięcia lub zminimalizowania objawów niepożądanych dotyczących przewodu pokarmowego. Przeciwwskazania: nadwrażliwość na substancję czynną lub na którąkolwiek substancję pomocniczą. Specjalne ostrzeżenie i środki ostrożności dotyczące stosowania: Ostrożnie stosować u pacjentów z chorobą wrzodową żołądka i (lub) dwunastnicy, z nawracającym zapaleniem błony śluzowej żołądka oraz z niewydolnością nerek. W przypadku ciężkiej niewydolności nerek, jeśli konieczna jest dializoterapia, dawkę produktu leczniczego należy zmniejszyć. Na podstawie doniesień o działaniach niepożądanych stwierdzono, że przyjmowanie wapnia dobezylanu jednowodnego może bardzo rzadko wywołać agranulocytozę, związaną prawdopodobnie z reakcją nadwrażliwości. Agranulocytoza może objawiać się wysoką gorączką, zakażeniami w obrębie jamy ustnej, bólem gardła, zmianami zapalnymi w obrębie odbytu i narządów płciowych oraz innymi objawami, które wskazują na zakażenie. Pacjent musi być poinformowany, że w razie wystąpienia jakichkolwiek objawów zakażenia, powinien zgłosić je lekarzowi. W razie wystąpienia takiej sytuacji, konieczne jest sprawdzenie morfologii krwi wraz z rozmazem oraz zaprzestanie stosowania produktu leczniczego. Produkt zawiera laktozę jednowodną. Produkt nie powinien być stosowany u pacjentów z rzadko występującą dziedziczną nietolerancją galaktozy, niedoborem laktazy (typu Lapp) lub zespołem złego wchłaniania glukozy–galaktozy. Jedna tabletka DOBENOX Forte zawiera 50 mg laktozy. Działania niepożądane: Częstość występowania działań niepożądanych określono zgodnie z konwencją MedDRA: bardzo często (≥1/10), często (≥1/100 do <1/10), niezbyt często (≥1/1000 do <1/100), rzadko (≥1/10 000 do <1/1000) i bardzo rzadko (<1/10 000), częstość nieznana (częstość nie może być określona na podstawie dostępnych danych). Zaburzenia żołądka i jelit: Rzadko: nudności, biegunka. Zaburzenia skóry i tkanki podskórnej: Rzadko: odczyny skórne. Zaburzenia mięśniowo–szkieletowe i tkanki łącznej: Rzadko: bóle stawów. Zaburzenia krwi i układu chłonnego: Bardzo rzadko: agranulocytoza. Opisywane działania niepożądane na ogół przemijały samoistnie po zaprzestaniu leczenia. W razie wystąpienia objawów zakażenia produkt należy odstawić. Podmiot odpowiedzialny: PRZEDSIĘBIORSTWO PRODUKCJI FARMACEUTYCZNEJ HASCO–LEK S.A. 51–131 Wrocław, ul. Żmigrodzka 242E. Numer pozwolenia na dopuszczenie do obrotu: pozwolenie nr 22090. Kategoria dostępności: produkt leczniczy wydawany bez przepisu lekarza – OTC.