Zmiany w farmacji. Co nas czeka w najbliższych tygodniach?

Nowe marże na leki refundowane w aptekach, płatne dyżury aptek, recepta kontynuowana, kursy kwalifikacyjne, przeglądy lekowe, badania kliniczne, uszczelnienie apteki dla aptekarza… To najważniejsze tematy w polskiej farmacji, o których nowe informacje zdradził wiceminister zdrowia Maciej Miłkowski…

O farmacji, aptekach i farmaceutach z wiceministrem Maciejem Miłkowskim rozmawiał red. Łukasz Waligórski (fot. screen)

Sprawą, która niedawno odbiła się szerokim echem wśród aptekarzy (a szczególnie szpitalników), jest odmowa przyjęcia poprawki Senatu do ustawy o badaniach klinicznych, która umożliwiłaby farmaceutom pełnienie funkcji głównego badacza. Pomimo negatywnej decyzji Ministerstwo Zdrowia wciąż jest otwarte na taką zmianę. Podkreślił to Maciej Miłkowski – podsekretarz stanu w Ministerstwie Zdrowia – w jubileuszowym 50. odcinku programu „Kwadrans z farmacją” (czytaj więcej: Farmaceuci zmarginalizowani w badaniach klinicznych. Rozczarowujące stanowisko Ministerstwa Zdrowia…).

– W zakresie jakości prowadzenia dokumentacji farmaceuci na pewno są przygotowani. Mają oczywiście mniejszy kontakt z pacjentem i to było głównym kryterium tego, że część osób nie chciała się na to zgodzić. […] Być może, ponieważ mieliśmy stanowiska pozytywne wielu interesariuszy z naszego sektora, temat ten powróci przy jakiejśkolwiek pierwszej nowelizacji – wyjaśnił zaproszony gość.

Miłkowski dodał, że taka szansa dla farmaceutów będzie świadczyć o poszerzeniu rynku badań klinicznych i warto iść w tym kierunku.

Nowela ustawy refundacyjnej – czego się spodziewać?

Nowelizacja ustawy o refundacji leków, środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego oraz wyrobów medycznych aktualnie czeka na jej potwierdzenie przez Stały Komitet Rady Ministrów. Musi ona zostać zatwierdzona przez rząd przed ostatnim posiedzeniem Sejmu, które odbędzie się w lipcu. Podsekretarz stanu MZ zdradził, że jeszcze nie wszystkie kwestie związane z nowymi zapisami ustawy zostały rozstrzygnięte, a dyskusje wciąż trwają. W rozmowie z red. Łukaszem Waligórskim skupił się na dwóch ważnych z punktu widzenia farmaceuty obszarach: marżach na leki oraz dyżurach aptek.

Podniesienie marż hurtowych i detalicznych niebawem stanie się faktem. W przypadku obrotu detalicznego do ustalenia pozostały aspekty związane z marżą minimalną oraz wzrostem marży na kilka drogich leków. Wciąż odbywają się też rozmowy dotyczące marż dla hurtowników.

Odnosząc się do nocnych dyżurów aptek, które będą procedowane razem z ustawą refundacyjną, Maciej Miłkowski zapewnił, że w dokumencie znajdą się przepisy korzystne dla polskich aptek. Dyżury nocne w aptece będą dofinansowywane w pewnym zakresie przez Narodowy Fundusz Zdrowia. Do puli placówek, które będą brane pod uwagę przy ustalaniu dyżurów w powiecie, zostaną wliczone też te, które są w trakcie kontroli NFZ bądź izby. W przypadku braku innej dyżurującej apteki w miejscowości powyżej 40 000 mieszkańców ta, która będzie ten dyżur pełnić, również może liczyć na finansowanie z Funduszu. Nieuregulowana pozostaje ponadto sprawa kar za uporczywe niedyżurowanie. Do tej pory proponowano cofnięcie zezwolenia na prowadzenie apteki. Samorząd zawodu farmaceuty prosił o to, by kary nie były tak drastyczne, i jest to obecnie przedmiotem rozważań (czytaj również: Dyżury aptek po nowemu! Jak duże zmiany szykuje ustawodawca?).

Co z przeglądami lekowymi?

Raport z niedawno zakończonego pilotażu przeglądów lekowych został przygotowany. Gość „Kwadransa” oznajmił, że już go otrzymał, natomiast nie przekazał go jeszcze Agencji Oceny Technologii Medycznych i Taryfikacji do analizy. W niedługim czasie powinien zostać wypracowany model, na podstawie którego będzie można wykonywać przeglądy lekowe jako świadczenie gwarantowane. Maciej Miłkowski odniósł się do kontrowersji związanych z kwalifikacjami uprawniającymi do przeglądów.

– Docelowo uważamy, że wszystkie takie świadczenia powinny być realizowane po zakończeniu studiów, bez żadnych dodatkowych uprawnień. I w tym zakresie rozmawiamy, na to zwracają właśnie uwagę dziekani wydziałów farmacji – żeby mówić, w którym to kierunku idzie, żeby mogli takie zajęcia przeprowadzać – określił podsekretarz stanu.

Minister zwrócił uwagę na wagę odpowiedniego kształcenia farmaceutów. Znacząca rolę w tym zakresie mogłyby odgrywać apteki przy uczelniach (czytaj również: Posłowie za „apteką dla uczelni”. Znów zabrakło jakiejkolwiek dyskusji… ).

– W pełni świadomie uważaliśmy – i Ministerstwo Zdrowia, i dziekani – że to dobre rozwiązanie, żeby w jednym szpitalu uczelnianym była taka apteka, gdzie byłby ten kontakt farmaceuty z pacjentem. Te wszystkie usługi opieki farmaceutycznej mogłyby być rozwijane przez takie właśnie apteki – apteki testowe, które wprowadzają różne nowości i na podstawie których moglibyśmy my, jako Ministerstwo Zdrowia, później te ich pilotaże wprowadzać do normalnej praktyki również w innych podmiotach – zaznaczył Maciej Miłkowski.

Kiedy recepta kontynuowana i uszczelnienie „apteki dla aptekarza”?

W obecnym ustawodawstwie istnieją zapisy, które nadal pozostają martwe. Farmaceuci wciąż czekają na decyzje dotyczące recepty kontynuowanej. Minister Miłkowski wyjaśnił, że problem z wdrożeniem tego rozwiązania leży po stronie technologii – gdyż nie mamy jeszcze odpowiedniego rozwiązania informatycznego. Centrum e-zdrowia intensywnie nad tym pracuje, lecz na razie nie jest znany termin ukończenia tych prac.

Zaproszony gość wspomniał także o propozycjach uszczelnienia „apteki dla aptekarza”, które mają uniemożliwić przejmowanie aptek przez zagraniczne sieci apteczne.

– Otrzymaliśmy od Głównego Inspektora Farmaceutycznego już tę ustawę po konsultacjach z odniesieniem do uwag publicznych, jak również resortowych, i mieliśmy ją już przekazać na Stały Komitet, ale jeszcze są dwie uwagi, o które poprosiliśmy izbę i inspektorat farmaceutyczny, żeby je doprecyzować, tak aby było jak najmniej uwag ze strony Stałego Komitetu Rady Ministrów. Teraz Główny Inspektor Farmaceutyczny je przygotowuje – powiedział podsekretarz stanu Maciej Miłkowski.

@MGR.FARM

Artykuł sponsorowany

Redakcja mgr.farm

Osoby z niepełnosprawnością w aptece

29 maja 202309:24

Istotne, że niepełnosprawność odnosi się do stanu zdrowia o charakterze fizycznym oraz psychicznym. Natomiast ograniczenia wynikające z niepełnosprawności wpływają na codzienne funkcjonowanie jednostki w zakresie dysfunkcji fizycznych i czynnościowych organizmu, a także życia społecznego, gdzie zaburzone jest pełnienie określonych ról. Ponadto, z niepełnosprawności wynikają ograniczenia o charakterze psychologicznym, związanych z utratą podmiotowego traktowania oraz samodzielności w podejmowaniu decyzji dotyczących życia codziennego.

Codziennie w aptece farmaceuci spotykają się z osobami z niepełnosprawnościami (OzN), które wymagają szczególnego podejścia – pod względem fizycznym, społecznym oraz psychologicznym. Pamiętając o tym, że każdy pacjent wymaga indywidualnego podejścia, farmaceuci powinni być szczególnie wrażliwi na ich potrzeby oraz wymagania i wykazywać się wysokim poziomem empatii oraz zrozumienia dla pacjenta z niepełnosprawnością, aby zapewnić mu jak najwyższą jakość opieki i wsparcia.

Trudności osób z niepełnosprawnością w aptece

Osoby z niepełnosprawnościami często mają problemy z komunikowaniem się – nadawaniem mowy oraz jej rozumieniem, co wpływa na trudności w zrozumieniu instrukcji dotyczących zamawiania i przyjmowania leków. Wskazanymi trudnościami może być brak wglądu w swój stan zdrowia, co skutkuje problemami w komunikowaniu potrzeb oraz zrozumieniu własnych ograniczeń o charakterze psychoruchowym. Efektem nakładających się problemów jest rezygnacja z wykupowania leków oraz ich regularnego przyjmowania. Do takiej grupy zaliczamy pacjentów z zaburzeniami mowy, problemami słuchowymi, pacjentów po udarze oraz pacjentów z zaburzeniami neurologicznymi. Inną grupą pacjentów są osoby z trudnością w poruszaniu się. Mogą być to osoby niewidome czy z zaburzeniami ruchowymi oraz osoby poruszające się o kulach lub na wózkach inwalidzkich. Wskazane jest aby farmaceuci, i generalnie personel aptek, powinni być przygotowani do kontaktu z pacjentem z niepełnosprawnością w celu zapewnienia mu odpowiedniej opieki – uwzględniającej komfort fizyczny, społeczny oraz emocjonalny.

Indywidualne podejście

To jeden z najważniejszych aspektów w kontaktach z OzN – uwzględniający jej możliwości oraz potrzeby wynikające z niepełnosprawności. Szczególnie ważna jest tutaj cierpliwość, wyrozumiałość oraz gotowość do pomocy. Dlatego szczególnie istotną umiejętnością w pracy farmaceuty jest identyfikacja indywidualnych potrzeb pacjenta w celu zapewnienia mu profesjonalnej opieki oraz wysokie umiejętności komunikacyjne. Istotą jest tutaj umiejętność aktywnego słuchania, czyli skupienie uwagi na tym, co mówi i o co pyta pacjent, akceptacja jego aktualnego stanu zdrowia oraz wynikającej z niej niepełnosprawności i trudności w poruszaniu się, komunikowaniu czy rozumieniu, stwarzanie przestrzeni do zadawania pytań czy wyrażenia obaw i wątpliwości związanych z farmakoterapią, a także podążanie za pacjentem, czyli sygnalizowanie, że rozumiemy, co pacjent chce nam przekazać oraz proponowanie rozwiązań w leczeniu, uwzględniających ograniczenia psychoruchowe pacjenta. Ponadto umiejętności komunikacyjne farmaceuty powinny obejmować skuteczne radzenie sobie ze stresem własnym oraz pacjenta. Umiejętności te podnoszą jakość obsługi oraz pozwalają stworzyć bezpieczną przestrzeń do komunikacji między farmaceutą, a pacjentem. Dlatego już w trakcie studiów zajęcia z psychologii komunikacji oraz zarządzania emocjami powinny stanowić podstawę kształcenia przyszłych farmaceutów.

Pacjent niewidomy i niedowidzący

Pacjentów należących do tej grupy można wesprzeć poprzez czytanie etykiet leków, opisanie ich dawkowania oraz szczególnych instrukcji ich zażywania, a także pomagając przy ich zamawianiu. Farmaceuta może także zaproponować alternatywne postaci leków, takie jak tabletki o wyraźnej strukturze lub leki w płynie z etykietami w reliefie.

Pacjent z trudnościami w poruszaniu się

Osoby na wózkach inwalidzkich lub z innymi niepełnosprawnościami ruchowymi mogą mieć trudności z dostępem do półek z suplementami, popularnymi lekami bez recepty lub z poruszaniem się po aptece. Farmaceuci powinni zapewnić im wygodne miejsce do oczekiwania na swoją kolejkę lub obsłużyć ich w pierwszej kolejności, minimalizując lub eliminując dyskomfort oczekiwania i stania nieruchomo w jednej pozycji. Mogą również zaoferować dostawę leków bezpośrednio do domu pacjenta.

Pacjent z problemami poznawczymi

Farmaceuci powinni stosować jasne i zrozumiałe instrukcje dotyczące zażywania leków, używając prostych i łatwych do zrozumienia określeń. Pacjenci z niepełnosprawnościami mogą mieć trudności ze zrozumieniem bardziej skomplikowanych instrukcji, dlatego farmaceuci powinni upewnić się, że pacjent w pełni rozumie w jaki sposób zażywać i dawkować leki. – Można to zrobić prosząc go, aby powtórzył swoimi słowami instrukcje, które chwile wcześniej usłyszał od farmaceuty.

Pacjent z problemami emocjonalnymi

Pacjenci z niepełnosprawnościami często doświadczają problemów o charakterze emocjonalnym – na przykład wysokiego poziomu lęku i stresu związanego z obawami o swój stan zdrowia. W kontakcie z nimi farmaceuci powinni wykazać się empatią i zrozumieniem oraz wskazać na możliwość skorzystania ze wsparcia psychologicznego lub wizyty u lekarza psychiatry. To istotne z punktu widzenia rozszerzonej opieki farmaceutycznej, która wzmacnia rolę farmaceuty w systemie opieki zdrowotnej. Dzięki temu współpraca pomiędzy nim, lekarzem i pacjentem ulegnie umocnieniu. Biorąc pod uwagę częste nakładanie się objawów somatycznych i psychosomatycznych u OzN, poszerzona opieka farmaceutyczna umożliwi wyższą jakość obsługi pacjenta w postaci lepszej diagnostyki różnicowej problemów o charakterze emocjonalnym oraz umożliwi pacjentom szybsze dotarcie do specjalisty w celu wdrożenia ewentualnego leczenia psychiatrycznego lub poradnictwa psychologicznego.

Podsumowanie

Farmaceuta odgrywa istotną rolę w zapewnieniu wysokiej jakości opieki farmaceutycznej dla pacjentów z niepełnosprawnościami, którzy mają trudności na poszczególnych etapach zakupu leków – od momentu ich zamówienia, przez problemy w komunikacji dotyczące rodzaju przyjmowanych leków i ich dawkowania, po problemy w dotarciu do apteki oraz sprawnym poruszaniu się po niej. Wszystkie te aspekty stanowią problemy o podłożu psychologicznym, które mogą wpłynąć na niechęć do odwiedzania apteki oraz w konsekwencji wpłynąć na zaburzenie lub zaniechanie farmakoterapii. Mając to na uwadze, farmaceuci powinni wykazywać wysoki poziom empatii wobec tej grupy pacjentów, a w kontakcie z nimi wykazać się wysokim poziomem komunikacji, uwzględniającym zindywidualizowane potrzeby oraz wymagania każdego pacjenta.

dr n. społ Milena Marczak

Gedeon Richter Plc., z siedzibą w Budapeszcie, jest jedną z największych firm farmaceutycznych w Europie Środkowo-Wschodniej, coraz prężniej rozwijającą swoją działalność na rynkach Europy Zachodniej, w Chinach i Ameryce Łacińskiej. Wachlarz produktów firmy Richter obejmuje wiele ważnych obszarów terapeutycznych, m.in. ginekologię, ośrodkowy układ nerwowy oraz układ sercowo-naczyniowy. Posiadając największe centrum badawczo-rozwojowe w Europie Środkowo- Wschodniej, spółka Richter koncentruje swoje badania nad lekami oryginalnymi w dziedzinie chorób ośrodkowego układu nerwowego. Za sprawą swojego powszechnie uznanego doświadczenia w dziedzinie chemii steroidów firma Richter odgrywa na świecie znaczącą rolę w zakresie zdrowia kobiet. Aktywnie angażuje się również w rozwój produktów biopodobnych.

Literatura

Bąbelek T. (2009). Wskazania WHO do sprawowania opieki farmaceutycznej, Aptekarz Polski. Pismo Naczelnej Izby Aptekarskiej, 31(9e), 23–25.
Kaczan, D. (2019). Świadczenie usług farmaceutycznych jako udzielanie świadczeń zdrowotnych, Ruch Prawniczy, Ekonomiczny i Socjologiczny, 81(4), 151–163.
Łazowski J. (2005). Podstawy opieki farmaceutycznej w teorii i praktyce aptecznej, Farmapress, Warszawa.
Mełgieś, K. (2021). Prawne determinanty funkcjonowania aptek ogólnodostępnych a bezpieczeństwo pacjenta, Roczniki Nauk Prawnych, 31(2), 43–60.
Mełgieś, K.,, Miaskowska-Daszkiewicz, K. (2017). Zdrowie ludzkie jako wartość determinująca zadania administracji publicznej [w:] Aksjologia prawa administracyjnego, red. Zimmermann, J., Warszawa, Tom 1, 257–272.
Mikołajczyk, A., Biuro RPO. (2020). Dostępność usług opieki zdrowotnej dla osób z niepełnosprawnościami – analiza i zalecenia. Biuro Rzecznika Praw Obywatelskich, Warszawa.
Szalonka K. (2011), Opieka farmaceutyczna w ochronie zdrowia Polaków, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Waszyk-Nowaczyk, M., Simon, M. (2009). Znaczenie porady farmaceuty w procesie samoleczenia się pacjentów, Farmacja Polska, 65(11), 772–774.
Żak, K. (2017). Implementacja programu opieki farmaceutycznej w aptece ogólnodostępnej — dostosowanie do potrzeb osób niepełnosprawnych, Ekonomia-Wroclaw Economic Review, 23(1), 83–103.